به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، جامعه پزشکی همواره به دنبال روشهای جدیدی برای رفع چین و چروکهای ایجاد شده بر روی پوست نه به صورت مقطعی بلکه برای مدت زمان طولانی بوده است. بررسیها نشان داده سلول درمانی بر خلاف روشهای موجود میتواند تحول عظیمی را در این زمینه ایجاد کند.
با این تکنیک میتوان بدون انجام هرگونه عمل جراحی و خطر ایجاد واکنشهای حساسیتی، بهبودهای مناسبی را در ترمیم پوستی انجام داد. تزریق تحقیقاتی سلولهای فیبروبلاست در ایران از حدود ۱۰ سال پیش توسط پژوهشگاه رویان آغاز شد.
مطالعات مختلف بالینی بیانگر موفقیت پیوند این سلولها در بیماران بود. در این روش ابتدا نمونه کوچک پوستی از ناحیه پشت گوش بیمار برداشته شده (اتولوگ)، پس از انتقال آن به کارخانه شرکت سل تک فارمد سلولهای فیبروبلاست که از خود فرد جداسازی شده، تکثیر و پس از گذشت یک ماه آماده تزریق به مناطق دارای چین و چروک شده است. در واقع محصول رنیودرم سل، سلولهای فیبروبلاست کشت داده شده در شرایط استریل هستند که میتوانند روند پیری را متوقف کنند و اثرات ماندگارتری نسبت به روشهای متداول داشته باشد.
تحقیقات نشان داده است که پیوند سلولهای فیبروبلاست برخلاف روشهای متداول، عوارض جانبی خاصی نداشته، ماندگاری بالاتری دارد و طی یک فرایند طبیعی به جوانسازی پوست کمک میکند. از طرف دیگر، چون از سلولهای فیبروبلاست خود شخص برای درمان استفاده میشود، برخلاف پرکنندههایی که به صورت صنعتی و از منشا غیر انسانی تهیه میشوند، واکنشهای حساسیتی در آن وجود ندارد.
در این راستا گفتوگویی با محمدحسین زیرکساز مدیرعامل شرکت سل تک فارمد داشتیم؛ وی سال ۷۸ در رشته پزشکی از دانشگاه تهران، سال ۸۸ کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی دانشگاه صنعتی شریف و درنهایت در سال ۹۴ در رشته حقوق از دانشگاه پیام نور فارغ التحصیل شده است.
آنچه در گفتوگو با محمدحسین زیرکساز مدیرعامل شرکت سل تک فارمد میخوانید:
* بزرگترین تولید کننده فرآوردههای سلولی در منطقه و غرب آسیا هستیم
* ایران در حیطه دانش سلولهای بنیادی رتبه هفتم را در دنیا به خود اختصاص داده است
* حضور و تعامل شرکتهای دانشبنیان برای تجاریسازی دانش فنی و تبدیل آن به محصول
* نتیجه بخش بودن مراحل اولیه مطالعات بالینی درمان کرونا
* آمریکا ۷۵ روز پس از ایران شروع نخستین مجوز برای سلول درمانی را صادر کرد
* انجام سلول درمانی روی ۴۶ بیمار با توجه به معیارها و استانداردهای پزشکی
* قیمت بینالمللی سلول درمانی در کشور ما نسبت به کشورهای همسایه بسیار مقرون به صرفهتر است
* بزرگترین تولید کننده فرآوردههای سلولی در منطقه و غرب آسیا هستیم
فارس: درباره چگونگی شکلگیری و شروع فعالیتتان بگویید.
زیرکساز: شرکت سل تکفارمد شجرهای است طیبه حاصل پیوند گروه دارویی برکت (ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)) و پژوهشگاه رویان. در واقع سالها بود دانش این موضوع توسط دانشمندان ایرانی در پژوهشگاه رویان توسعه یافته بود که با سرمایهگذاری و حمایت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و گروه دارویی برکت تجاری سازی شد.
زمانی که مقام معظم رهبری فرمودند دانش سلولهای بنیادی برای مردم ملموس و تجاریسازی شود عملاً این کار در دستور کار ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و پژوهشگاه رویان قرار گرفت که حاصل این هم افزایی پدید آمدن شرکت سل تک فارمد شد و در حال حاضر این شرکت بزرگترین شرکت تولید کننده فرآوردههای سلولی در منطقه و غرب آسیا است؛ البته با توجه به فعالیت شرکتهای دیگر به جرات میتوان گفت ما در کل آسیا جزو ۵ شرکت اول هستیم.
* ایران در حیطه دانش سلولهای بنیادی رتبه هفتم را در دنیا به خود اختصاص داده است
فارس: دانش سلول درمانی از چه زمانی آغاز شد.
زیرکساز: ما براساس دانش پایه سلولهای بنیادی که از سال ۱۹۹۰ به بعد در دنیا رواج یافته و بسیار جدید است کار میکنیم از بُعد تاریخی شاید پیش از آن نیز ردپایی بتوان یافت؛ گفته میشود ایران در حیطه دانش سلولهای بنیادی رتبه هفتم را در دنیا به خود اختصاص داده است که چنین امری برای ما یک مزیت رقابتی بینالمللی است. اگر در کل صنایع درمانی نگاه کنیم در بحث دارو، ملزومات و تجهیزات پیشرفته ترین شرکتهایی را داریم که از نظر جهانی پیشرو نیستند و فقط جزو نخستین کشورهایی هستند که مولکول اصلی را توسعه داده یا کپی کردهاند.
دانش سلولهای بنیادی از خاک ایران بوجود آمده است و میبالیم که تماماً با جزئیات حاصل تلاشمان است که میتوان گفت این بزرگترین تفاوتی است که دانش سل تک فارمد را با بقیه صنایع و شرکتهایی که در حال فعالیت هستند متمایز میکند.
فارس: سلول درمانی و سلول بنیادی چیست؟
زیرک ساز: سلولهای بنیادی سلولهایی هستند که بر اساس دو ویژگی شناخته میشوند. اول آن که این سلولها قادرند تا با تقسیم خود سلولهای دیگر بسیاری که همگی مشابه با همان سلول اولیه و دارای خاصیت بنیادینگی هستند را تولید کنند. این ویژگی باعث میشود که همواره مخزن سلولهای بنیادی بدن حفظ شود. دوم اینکه سلولها میتوانند تمایز یافته و به سلولهای دیگری که عملکرد خاصی را بر عهده دارند تبدیل شوند. مانند سلولهای عضله قلب، عصب و پوست. این ویژگی نیز به دلیل نیاز جایگزینی سلولهای فرسوده یا مرده با سلولهای جوان و دارای عملکرد ویژه است.
در سلول درمانی پیوند سلول زنده از خود فرد یا فرد سالم دیگر با هدف بازسازی آسیب ایجاد شده در بدن صورت میگیرد. سلولها کارخانههای قدرتمندی هستند که میتوانند اثرات درمانی را از طریق روشهای متعددی اعمال کنند. سلولها میتوانند در محل آسیب قرار بگیرند، مواد محرک رشد ترشح کنند و در برخی موارد به سلولهای دیگری تبدیل شوند. این تطبیقپذیری باعث میشود سلول درمانی به طور قدرتمندی عمل کند و امکان بالایی برای درمان بیماری های غیر قابل برگشت فراهم نماید.
* حضور و تعامل شرکتهای دانشبنیان برای تجاریسازی دانش فنی و تبدیل آن به محصول
فارس: چند نفر در این شرکت فعالیت میکنند؟
زیرکساز: به طور مستقیم حدود ۵۰ نفر از کارشناسان ارشد و دکتری در حوزه ، علوم سلولی مولکولی و زیست شناسی سلولی در شرکت ما فعالیت میکنند. عمده تحقیق و توسعه محصولات در پژوهشگاه رویان انجام میشود؛ همچنین تعداد قابل ملاحظهای از شرکتهای دانشبنیان نیز در این زمینه با ما تعامل و همکاری دارند تا بتوانیم دانش فنی این شرکتها را تجاری سازی و به محصول تبدیل کنیم.
* نتیجه بخش بودن مراحل اولیه مطالعات بالینی درمان کرونا
فارس: شما چطور از طریق سلول درمانی به بیماران کرونایی کمک میکنید؟
زیرکساز: قبل از شیوع ویروس کرونا محصولات مختلفی در حوزه نارسایی قلبی، بیماری عروقی محیطی، آرتروز زانو، لگن، مچ پا، بیماری ویتیلیگو، درمان چین و چروک، اسکار و آکنه و درمان بدشکلیهای حاصل از تروما یا جراحی را تجاریسازی و دانش فنی را به بازار رسانده بودیم که اخیرا نیز قبل از بحران کرونا درمانی برای بیماری فلج مغزی صورت گرفت که نتایج منحصر بفردی دارد. در خصوص درمان کرونا مراحل I و II مطالعه بالینی انجام شده که نتایج آن بسیار رضایت بخش بوده است.
* آمریکا ۷۵ روز پس از ایران شروع نخستین مجوز برای سلول درمانی را صادر کرد
فارس: در بحران کرونا علاوه بر سلولدرمانی فعالیتهای دیگری نیز داشتید؟
زیرکساز: بله؛ همزمان با شیوع ویروس کرونا با صحبتهای مقام معظم رهبری برای همه نهادهای دولتی و غیردولتی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) فعالیتهایی را در بحث پیشگیری آغاز کرد. به طوری که روزانه ۲.۵ میلیون ماسک و تجهیزات دارویی در شرکتهای زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) تولید و به بازار عرضه شده و روند افزایش آن ادامه دارد.
همچنین سلولدرمانی را نیز در دستور کار قرار دادیم. اواسط اسفندماه طرح تدوین و ثبت شد و سلولی که باید برای این کار مورد استفاده قرار میگرفت مشخص شد که بلافاصله تمام حمایتهای مالی از طرف ستاد اجرایی فرمان امام (ره) انجام شد و بیماران به صورت رایگان مورد درمان قرار گرفتند.
بنابراین از روز ۲۶-۲۵ اسفندماه شروع به تزریق سلول کردیم به طوری که تمام تعطیلات عید و سال تحویل همکاران پای کار و در حال تولید سلول برای بیمارستانها بودند. اواسط فروردین ماه فاز اول سلول درمانی به اتمام رسید که ۶ بیمار در سه نوبت حجم بالایی سلول دریافت کردند و بهبود یافتند. به طوری که اساتیدی که در این پروژه حضور داشتند بیان میکردند تقریبا بلافاصله بعد از اینکه تزریق ابتدایی انجام میشد میزان اشباع اکسیژن در بیماران بالا میرفت. البته فاز دوم مدتی بعد آغاز شد و در حال حاضر به مرحله جمعبندی رسیدهایم.
با توجه به اینکه ما از اوایل اسفند ماه شروع به پژوهش و تحقیق سلول درمانی برای بیماران کرونایی کرده بودیم و پاسخ به درمان این بیماران فوق العاده عالی بود متوجه شدیم ۷۵ روز پس از شروع فعالیت ما آمریکا نخستین مجوز برای سلول درمانی را صادر کرده است؛ در واقع زمانی که ما در انجام مراحل پایانی کار بودیم آمریکا شروع به فعالیت در این حوزه کرده بود.
همچنین چندین طرح دیگر در حال انجام است که قرار است یکی از طرحها با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و وزارت بهداشت در سطح ملی حدود ۱۰۰ بیمار کرونایی را در کشور پوشش دهد.
* مشارکت در طرح ملی و استفاده از سلول درمانی در مقیاس وسیع برای بیماران کرونایی
فارس: علاوه بر این طرح دیگری هم دارید؟
زیرکساز: بله؛ طرح دیگری نیز داریم که با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام میشود که یک طرح ملی است. در این طرح استفاده از سلول درمانی در مقیاس وسیع برای بیماران کرونایی است که روی تابلویی از بیمارانی که منجر به مرگ میشوند که در اصطلاح به آن سندرم زجر تنفسی حاد میگویند تست میشود.
زمانی که فرد به مرحله سندرم زجر تنفسی حاد میرسد عضلاتی که ریه را باز و بسته میکنند تا بیمار نفس بکشد خسته میشوند که این مرحله تابلوی مرگی است که در بسیاری از بیماران ریوی و کرونایی رخ میدهد؛ قرار است این طرح را با همکاری معاونت علمی مورد هدف قرار دهیم تا از چند نوع فراورده سلولی که در اختیار داریم استفاده و کارایی و ایمنی را در این نوع بیماری استخراج کنیم.
* تحقیق روی ۴۰ بیماری مانند اوتیسم و بیماری پروانهای
فارس: خارج از بحث کرونا طرحهای دیگری نیز در دست دارید؟
زیرکساز: در حال حاضر تحقیق روی ۴۰ بیماری مانند اوتیسم، بیماری پروانهای و SMA را در دستور کار قرار دادهایم، همچنین فلج مغزی که در حال طی کردن مراحلش است. فرآورده طراحی شده برای SMA از نظر کارایی و ایمنی با دارویی که اخیرا تاییدیه FDA را دریافت نموده برابری میکند و قیمت بسیار پائینتری دارد.
یکسری بیماران EB یا پروانهای در کشور داریم که حول و حوش مردادماه به ما مراجعه میکنند و پانسمان میگیرند که درنهایت پس از یکسال بدون مشکلی مجددا مراجعه میکنند و پانسمان میشوند.
* استفاده از سلول درمانی باید در مراکز درمانی تسهیل شود
فارس: به نظر شما تولید در کشور نیازمند چه حمایتهایی است؟
زیرکساز: اتفاقات بسیار خوبی در حوزه کاری ما رخ میدهد. سلول درمانی یک دانش بومی است و اینکه ما پیشتاز هستیم مستلزم این است که اداره غذا و دارو و معاونت درمان پیشتاز باشند و پرچم پیرو بودن را زمین بگذارند.
در جای جای دنیا کشورهایی که پیشتاز هستند قوانین و روشهای خاص خود را دارند. در کشور ما نیز زمانی که شرکتی دارویی تولید میکند اداره دارو از شرکت تولیدکننده درخواست میکند تا آنالیزهای برند اصلی را نیز تحویل بدهد که محصول مورد مقایسه قرار بگیرد اما شرکت سل تک فارمد نخستین شرکتی است که در حوزه سلول درمانی فعالیت میکند و نیاز به ارائه برند اصلی باید داشته باشد.
ما با اداره فرآوردههای بیولوژیک سازمان غذا و دارو تعاملات بسیار خوبی داریم. هر چه ما در تحقیق و توسعه بیشتر پیش میرویم بازرسی آنها نیز سختگیرانهتر میشود و ما رو به جلو پیش میرویم و بزرگ میشویم که چنین کاری بسیار عالی است.
به جرات میتوانم بگویم که شاید اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو جزو پیشرفتهترین ادارههای بیولوژی دنیا است و با تلاشی که صورت میگیرد در راستای قویتر کردن یکدیگر پیش میرویم. البته زیرساختهای دیگری نیز برای توسعه وجود دارد و اگر بخواهیم زمینهای فراهم کنیم تا مردم در مقیاس بزرگتر و بهتری از سلولدرمانی استفاده کنند طبیعتا به چنین مراکزی درمانی بیشتر نیاز داریم. استفاده از سلول درمانی باید در مراکز درمانی تسهیل شود که در این مورد مقداری با چالش مواجهایم.
آییننامهای برای سلول درمانی و معاونت درمان وجود دارد که مقداری سختگیرانه است و هزینههایی را به مراکز درمانی در چنین مباحثی تحمیل میکند و مساله مهم این است که در وضعیت فعلی کشور بهرهوری را بالا ببریم که البته ممکن است با بعضی از اهداف در چالش و تعارض باشد که این موضوع را محدود میکند و باعث میشود تا کمی با تاخیر به صرفه به مقیاس برسیم.
* قیمت بینالمللی سلول درمانی در کشور ما نسبت به کشورهای همسایه بسیار مقرون به صرفهتر است
فارس: کمی درباره درآمدهای ارزی در این حوزه بفرمایید.
زیرکساز: قبل از شیوع ویروس کرونا از کشورهای همسایه همچون سوریه، عراق و کویت بیمارانی داشتیم که برایشان تزریق انجام میدادیم. قیمت بینالمللی سلول درمانی در کشور ما نسبت به کشورهای همسایه بسیار مقرون به صرفهتر است. همکاری خوبی با وزارت امورخارجه، اداره امور اقتصاد دانشبنیان و اداره اقتصاد سلامت داشتیم؛ البته زیرساختهایی را با همکاری یک شرکت دانشبنیان آماده کرده بودیم تا بیماران در قالب توریسم سلامت از آنها بهرهمند شوند که متاسفانه با بحران کرونا مواجه شدیم.
باید سعی کنیم دانش فنی را در اختیار کشورهایی قرار دهیم که بتوانند زیرساختهای فیزیکی آماده کنند؛ البته میتوان گفت در کشور فروش دانش فنی نداریم. در حال حاضر در رابطه با دانش فنی با چند کشور همچون اندونزی، الجزایر و برزیل صحبتهایی صورت گرفته است تا بتوانیم در کل آمریکای لاتین فعالیت داشته باشیم اما متاسفانه با بحران کرونا روند کار کمی آهستهتر پیش رفت.
* انجام سلول درمانی روی ۴۶ بیمار با توجه به معیارها و استانداردهای پزشکی
فارس: روی چند بیمار کرونایی تست سلول درمانی انجام شد.
زیرکساز: در مطالعه اولیهای که انجام شد ۹ بیمار داشتیم؛ همچنین در فاز یک مطالعهای دیگر ۶ بیمار و در فاز دوم ۲۶ بیمار حضور داشتند که مورد آزمایش قرار گرفتند. البته در حال انجام مطالعه ملی هستیم که در فاز نخست آن ۱۰ بیمار حضور داشتند که روی ۵ بیمار تزریق انجام شد و میتوان گفت در مجموع روی ۴۶ بیمار با توجه به معیارها و استاندارهای پزشکی، سلول درمانی انجام شد.
اولویت اصلی سلول درمانی برای بیمارانی است که وارد آیسییو شده و کاندید لولهگذاری نشدهاند، اما در این میان اساتیدی از ما درخواست کردند که چند نفر از افرادی را هم که لولهگذاری شده بودند را مورد آزمایش قرار دهیم و ما نیز برحسب اخلاق و وظیفهمان این کار را انجام دادیم.
* نگاهمان به سمت مهندسی بافت، ژن درمانی، سلول درمانی و خدماتی است
فارس: کمی هم درمورد طرحهای جدیدتان بگویید.
زیرکساز: ما جوانان و دانشمندان بسیاری در حوزه درمانهای پیشرفته و پزشکی بازساختی داریم که در قالب شرکتهای دانشبنیان ایده و کارهای عالی و گستردهای دارند که سعی میکنیم این افراد تحت حمایت قرار دهیم.
نگاهمان به سمت مهندسی بافت، ژن درمانی، سلول درمانی و خدماتی در این حوزه است همچنین قصد داریم با تاسیس یک آزمایشگاه همکار وزارت بهداشت در موضوع ATMP، در تهیه محیطهای کشت و فاکتورهای رشد به هموطنان کمک کنیم.
رویایی که در ذهن دارم و میخواهم به آن سمت بروم این است که بتوانم در آیندهای نه چندان دور واژه صعبالعلاج را از فرهنگ پزشکی حذف کنم، یعنی باید بدانیم هر بیماری صعب العلاجی پدید آید باید با فکر و اندیشه برایش راه حل توسعه دهیم و امیدوارم که بزودی شاهد چنین اتفاقی باشیم.
* در دنیا درمانی را مورد هدف قرار دادهایم که مشابه آن بسیار نادر و گران قیمت است
فارس: با توجه به صحبتهای مقام معظم رهبری که امسال را جهش تولید نامگذاری کردند، شما در این سال چه برنامههایی دارید؟
زیرکساز: در حال حاضر روی فناوری کار میکنیم که با به نتیجه رسیدن بازدهی حدود ۱۰۰ برابری خواهد داشت؛ به عنوان مثال با سرمایهگذاری هزار دلاری، صدهزار دلار برداشت خواهد کرد.
در دنیا درمانی را مورد هدف قرار دادهایم که مشابه آن بسیار نادر و گران قیمت است که با توکل به خدا اگر بتوانیم کار را به رو به جلو سوق دهیم و ترامپهای داخلی اذیت نکنند قطعا جهش خیلی خوب اتفاق میافتد.
فارس: ... و کلام آخر
زیرکساز: اتفاقی که در سل تک فارمد در حال رخ دادن است، اتفاق و جریانی است که به برکت حرکت بنیان گذاران آن علیالخصوص حمایتهای ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) واقع شده است. خداوند هر موفقیتی را از مسیر آن که بخش مهمی تلاش انسان هاست به ثمر مینشاند.
در خانواده سل تک فارمد اتحاد و همدلی بین همکاران بوجود آمده و برای تک تک ما این تکلیف بوجود آمده تا شروع به ترغیب افراد بیماری که در خانواده هستند کنیم تا شاید با سلول درمانی مشکلشان حل شود و چنین کاری باعث میشود ما خیلی سریعتر از آن چیزی که در برنامهریزیهای عادی اتفاق میافتد بتوانیم به صرفههای مقیاسی برسیم که باعث توسعه سریعتر میشود.
همه مردم ما باید پیامآور موضوع سلول درمانی و بازاریاب این حوزه در داخل و خارج از کشور باشند تا اتفاقات خوبی برایمان رقم بخورد به طوری که هرچه زودتر چنین مباحثی به نتیجه برسد نسلمان بهتر بهرهمند میشوند.
انتهای پیام/
نظر شما