رودخانهها همواره محلی برای شکلگیری تمدنها بوده اند. رودخانههای بزرگ سازنده شهرهای بزرگ هستند و شهرهای بزرگ توانسته اند در گسترش تمدن و مظاهر آن مؤثر باشند.
رودخانۀ زایندهرود و کارون که از نظر منشأ و قرابت آبی دارای سرچشمههای نزدیک و حتی مشترکی هستند، دو رودخانه بزرگاند که یکی مرکز و فلات مرکزی ایران و دیگری، جنوب غربی کشور را از نظر مدنیت و مرکز شهرنشینی، تحت تأثیر قرار دادهاند.
زایندهرود تنها یک رود نیست؛ بلکه منبع تولید است و منشأ خلاقیت و ابتکار و پرورش روحی و تربیت افراد.
واژه مادی در گویش اصفهانی به نهرهای فراخ و گشاده ای گفته می شود که برای آبرسانی از رودخانه زایندهرود به اطراف این شهرستان منشعب میشده است.
مادی در لفظ فارسی قدیم به معنای ممر و مجرای آبی بوده که از رودخانه کوچکتر و از نهر بزرگتراست.
نقش مادیها در عمران و آبادی سرزمین، انکارناپذیر است. این مادیها عملا کانالهای وسیعی هستند که با شیبی ملایم، آب ورودی به شهر را از مجرای اصلی به بخشهای فرعی منتقل میکنند و برای رساندن آب به بخشهای دورتر از مجرای اصلی رود کاربرد دارند.
این مادیها از رودخانه زاینده رود منشعب و بصورت شبکهای منظم و شاخهای در سطح شهر اصفهان گسترده شده تا علاوه بر کاربریهای کشاورزی و آبیاری به آبادانی و زییایی محیط زیست کمک کند.
سرزندگی این نهرها همواره به احیای جان زایندهرود بستگی داشته زیرا با جریان رودخانه زیبا، آب حیات بشکلی منظم و بسان رگهای حیات در همه نقاط شهر تقسیم و توزیع شود .
مادیها بصورت کانالهای وسیع در بالادست از رودخانه جدا شده و با شیب یک در هزار پس از طی چند کیلومتر به زمینهای آبخور رسیده و در این قسمت با جویهای کوچک در سطح زمین جاری شده و در نهایت در طول مسیر خود روستاهای متعددی را تغذیه و آبیاری میکرده و در پایین دست هرزآب آنها به چشمهها و یا مادیهای دیگری سرازیر میشده است.
این اثر مشتمل بر چهار فصل است. در فصل اول به معرفی و شناخت مادیهای اصفهان، در فصل دوم به عملکرد و نقش مادیها در گذشته و حال، در فصل سوم به اصول و راهکارهای احیا و ساماندهی مادیها و در فصل چهارم جهت ارائه یک نمونه عملی و روشنتر شدن موضوع، به برنامهریزی راهبردی جهت توسعه گردشگری در حاشیه مادیها پرداخته شده است.
کتاب "مادیهای اصفهان" نوشته فرشته احمدی و ویراستاری فائزه هدایی سال ۹۵ توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان در ۲۱۶ صفحه و با شمارگان یکهزار نسخه به چاپ رسید.
نظر شما