به گزارش ایکنا، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد سطح عالی حوزه امروز، 29 مهرماه در مراسم اختتامیه همایش «چالش کرونا و زندگی مؤمنانه» که به همت پردیس فارابی دانشگاه تهران و با همکاری جهاد دانشگاهی برگزار شد، گفت: برای من برپایی 73 نشست در طول شش‌ماه برای این همایش اعجاب‌آور بود آن هم در کشوری که معمولاً کارهای بزرگ ساده‌انگاری می‌شود؛ این مقدار تلاش حاکی از جدی گرفتن کار و امکانات و وقت لازم گذاشتن است که جای تقدیر دارد.

وی با اشاره به بحث کرونا و امکان بررسی دینی آن افزود: کرونا بما هو کرونا، بحث دینی خاصی ندارد؛ نه بحث کلامی دارد نه اخلاقی، نه فقهی و شبه کلامی؛ برخی افراد بحث خود را «فقه کرونا» گذاشته بودند که این غلط است، زیرا کرونا بحث فقهی و حتی کلامی ندارد، برخلاف اینکه بحث پزشکی و بهداشتی و ... دارد. اما این پدیده بسیار مؤثر انسانی به خاطر تأثیراتی که بر بشر داشته، می‌تواند از زوایای مختلف از جمله کلام، فقه، اخلاق و معرفت‌شناسانه... مورد بحث قرار گیرد.

آیت‌ الله انگاری حوادث از منظر قرآن

علیدوست اضافه کرد: ما یک کلان‌نگاه دینی به حوادث داریم، در واقع همه ادیان الهی این نگاه را دارند، ولی اسلام آن را رشد داده است. اسلام، حوادث را آیت‌ الله انگاری، رحمت‌انگاری کرده و آن را امتحان الهی می‌داند. 300 آیه در قرآن مستقیم و غیر مستقیم، حوادث را آیات‌ الله معرفی کرده است؛ بهار، زمستان، روز و شب و باران و حیوانات و طبیعت همه از منظر قرآن، آیات خدا هستند؛ یعنی هر چه می‌گذرد، من الله است، لذا رهبران دینی به ما می‌گویند، شما حوادث را نشانی از نشانه‌های خدا بدانید.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: گاهی انسان، حوادث را قطع از خدا می‌کند و از آن بدتر اینکه قوم و جمعیتی را به عنوان منشا آن متهم کنیم؛ حوادث را باید من الله بدانیم، البته مراد من نفی قصور دیگران در برخی حوادث که ناشی از قصور و کوتاهی و بی‌مسئولیتی برخی افراد است، نیست ولی حوادث در نهایت، نشانه عظمت، قدرت، مدیریت و تدبیر الهی است.

وی اضافه کرد: حوادث حتی در جایی که عذاب نازل شود، اگر انسان امتحان بد پس ندهد، مظهر رحمت خدا است؛ حتی تعزیر و حد هم رحمت الهی است؛ برخی افراد نزد پیامبر می‌آمدند و به گناهشان اعتراف می‌کردند که کار نادرستی است و می‌گفتند ما را با مجازات این گناه، تطهیر کن. امام باقر(ع) فرمودند که شایسته ذات باری تعالی نیست که بند‌ه‌ای را دوبار مجازات کند، یعنی هم در دنیا و هم در آخرت.

علیدوست تصریح کرد: در روایت هست که فردی که تب می‌کند، بخشی از گناهانش آمرزیده و بخشیده می‌شود؛ یعنی ممکن است، کسی عزیزش را از دست بدهد و یا بیمار شود که ظاهراً شر است ولی وقتی دنیا و آخرت را کنار هم ببینیم رحمت خداوندی دیده می‌شود.

استاد سطح عالی فقه حوزه با اشاره به بحث امتحان الهی اظهار کرد: در حوادث، برخی می‌رویند و می‌درخشند؛ تعبیر قرآن در این زمینه «فلاح» تعبیر خیلی زیباست، برخی در امتحانات به فلاح و رستگاری می‌رسند، ولی برخی می‎سوزند؛ کرونا برای حاکمان و برای اصحاب فرهنگ و افراد برخوردار جامعه و برای آحاد ملت امتحان است؛ اینکه حاکمیت، بدون تبعیض و شفاف می‌تواند آن را مدیریت کند؛ اینکه افراد برخوردار جامعه چه خواهند کرد؛ مطبوعات و رسانه‌ها هم امتحان می‌شوند که چگونه تحلیل کنند، زیرا برخی تحلیل ها و موضع‌گیری‌هایی که ارائه نشد، مذهبی نبود.

کرونا برخی اعتقادات را خاکستر کرد

استاد سطح عالی حوزه علمیه بیان کرد: متاسفانه این پدیده برخی اعتقادات را خاکستر کرد. البته من آماری در این باره ندارم، ولی باید مواظب امواج ضلال باشیم، اگر زمانی کتب ضلال، خطرناک بود، امروز باید مراقب امواج ضلال باشیم؛ اگر فرض بر این باشد که در آخرالزمان هستیم که البته من به شدت با کسانی که وقت تعیین می‌کنند، مخالف هستم، طبق فرمایش امام، دوره غربالگری انسان‌ها است؛ بنابر این ممکن است، کرونا غربال باشد که اعتقادات برخی را قوام دهد و آن را آیت الله و رحمت الله بدانند و برویند و ممکن است برخی بسوزند و اعتقادات و  اعمالشان را کنار بگذارند.

علیدوست با بیان اینکه در این حادثه، انسان امتحان می‌شود به بحث فقهی در این زمینه پرداخت و افزود: بنده جزء اولین افراد بودم که در این باره مصاحبه کردم که بازتاب زیادی هم داشت؛ برخی آقایان در بحث سبب شدن یا مباشر بودن در انتقال کرونا خیلی تاکید داشتند، ولی در شریعت اسلام، عنوان سبب و مباشر نداریم، چنان چه در حقوق جزا، عنوان سرایت نداریم؛ واقعیتی در خارج داریم که گاهی اوقات انسان مستقیما وارد حادثه می‌شود، مانند کسی که با اسلحه فرد دیگری را می‌کشد، ولی گاهی ممکن است باعث شود، که حکم این دو متفاوت است.

سببیت و مباشریت در مسائل فقهی کرونا

وی با بیان اینکه برخی مانند آیت‌الله خویی در مباحث کیفری، نهاد سبب را در زمینه جزا زیر سؤال برده‌اند، که البته بر آن مناقشه داریم، اظهار کرد: بحث دیگر، ضمان است، مثلا اگر دولت، دلار را یک شبه چند برابر کرد و افرادی ضرر کردند، آیا دولت ضامن است یا خیر؛ در مقابل، بحث مصلحت است، مکرر نوشته و گفته شده که بیت المال، ضامن است، نکته مطرح در اینجا این است که وقتی پای بیت‌المال به میان می‌آید، آیا ضمان به معنای مسئولیت مدنی با همه لوازم آن است یا خیر؟ یا حاکمیت به دلیل مصلحت می‌تواند و یا باید جبران کند.

علیدوست اضافه کرد: بر این اساس، در بحث کرونا اگر امکانات برای همه وجود داشته باشد، دولت باید به همه رسیدگی کند زیرا حفظ خون و سلامتی مردم وظیفه بر حاکمیت است، ولی در جایی اگر تزاحم رخ دهد، در این صورت بحث مصلحت حساب جداگانه‌ای خواهد داشت. مثلا اگر جامعه به جایی برسد که دولت بخواهد در تزاحم انتخاب کند، آیا می‌تواند اولویت سنی، شدت و ضعف بیماری را ملاک رسیدگی و درمان افراد مبتلا قرار دهد یا خیر؟ البته معتقدم مصلحت لازم است ولی گاهی از آن سوء استفاده می‌شود.