خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
امروز در خانه بودم. كار كمى داشتم. دختر امام، همسر مرحوم [شهاب‌الدين] اشراقى آمد. بچه‌ها كم آمدند و خانه خلوت بود.
سال ۱۳۷۲
بوى شكست مخالفان يلتسين در روسيه و شكست دولت گرجستان در سوخومى، [مركز جمهوري آبخاز]، از سوى تجزيه‌طلبان آبخازى به مشام مى‌رسد.
ساعت نُه و نيم صبح، [آقای یوسف بن علوی]، وزير امور خارجه عمان آمد. بيشتر دربارة مسأله فلسطين صحبت شد. خواست كه اقدام اعراب در سازش با اسرایيل را توجيه كند؛ نپذيرفتم و سرانجام قبول كرد كه از موضع ضعف، برخلاف حق، اقدام شده و به نوعى ما را نصيحت مى‌كرد كه خيلى تند نرويم. مدعى است كه سوريه و لبنان هم به زودى به توافق مى‌رسند و ما تنهایيم و دنيا مخالفت را تحمل نمى‌كند. خواست كه مطمئن شود، اقدامى عملى عليه كشورهاى عربى نمى‌كنيم؛ گفتم بناى اقدامى عملى نداريم و نظرمان را هم مخفى نخواهيم كرد. از كشورهاى عربى انتقاد كردم كه از قدرت خود براى فلسطين بهره نمى‌گيرند.
جمعى از خانواده‌هاى چند شهيد داده آمدند. برايشان صحبت كردم. گله‌هایى از قوه قضایيه مطرح كردند. نامه‌هاى فراوانى دادند و بحق توقعات زيادى دارند.
آقاى [فریدون] وردى نژاد آمد. گزارش كار خبرگزارى جمهورى اسلامى و همچنين طرح ارایه اخبار به صورت راديویى و تلويزيونى و بولتن‌هاى عمومى و تأسيس روزنامه‌اي كه اُرگان دولت هم باشد، به منظور پُركردن وقت مردم با اخبار صحيح و گرفتن زمينه سوءاستفاده رسانه‌هاى بيگانه را داد و براى امكانات كمك خواست. تذكراتى دادم.
آقاى [محمدباقر] نويسى آمد. اظهار ادب كرد و گله لطيف از اينكه با معاونت سياسى وزارت كشور او موافقت نكرده‌ام؛ توجيه‌اش كردم و ظاهراً راضى رفت. آقاى [عبدالمجید] معاديخواه [رییس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی] آمد. پيشنهادهایى براى تدوين تاريخ انقلاب داشت.
عصر آقاى [حسين] شيخ‌الاسلام، [معاون عربي آفريقاي وزارت امور خارجه] آمد. گزارش سفر به سوريه و مذاكره با آقاي [حافظ] اسد و [عبدالحليم] خدام و حزب‌الله لبنان و گروه‌هاى فلسطينى را داد. دكتر ولايتى آمد و براى سفر به نيويورك، جهت شرکت در اجتماع سالانه مجمع عمومى سازمان ملل كسب نظر كرد.
آقاى على حجتى كرمانى آمد. اظهار خوشحالى كرد از اينكه از طريق [آيين‌نامة] خُبرگان بدون مدرك، در دانشگاه به مرتبه استاديارى رسيده است. براى اداى دين و فرصت مطالعاتى كمك خواست.
آقاى [سیدمحمدباقر] حكيم، [رییس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق] آمد. راجع به عراق و وضع معارضان و خشك شدن هورها و كم بودن كمك ايران و عدم تحرك آقای [علی] آقامحمدى، [رییس کمیته عراق] گفت. معتقد است كه آمريكا هنوز مصمم به حذف صدام است. خواستار تحسين رابطه با كُردهاى عراق شد. گفتم اگر جلوی ضدانقلاب ما را بگيرند، خوب است. وعده كمك دادم.
شب آقاى [سیدحسین] موسويان از آلمان تلفنى گفت، براى حل مسأله بدهى‌هاى معوقه، بعد از صحبت تلفنی من با آقاى [هلموت] كُهل، [صدراعظم آلمان]، پيشرفت كرده‌اند.
سال ۱۳۷۳
تا ساعت نُه ونیم صبح كارها انجام شد. هيأت رييسه كميسيون تلفيق [بودجه] مجلس آمدند. گزارش مصوبات را دادند و براى تصميم نهايى دربارة قيمت فرآورده‌ها، نظر من را خواستند؛ از درآمدها، مبالغ زيادى كم كرده‌اند و معلوم نيست، چگونه بتوانند هزينه‌ها را ببندند. سه سناريو براى قيمت سوخت مطرح است: تعديل يكباره، يا به تدريج پنج ساله و يا ده ساله. بحث ناتمام ماند. قرار شد فردا هم جلسه داشته باشيم.
شوراى عالی ميراث فرهنگى جلسه داشت. آيين‌نامه فروش یا اجاره اموال منقول و غيرمنقول سازمان ميراث فرهنگى كه ارزش فرهنگى ندارند، يا بسيار زياد و پُرتكرار و یا به خاطر ويژگى‌هاى ضددينى، قابل استفاده نيست، به تصويب رسيد. از رهبرى در زمان وزارت [ارشاد] آقاى [علی] لاريجانى، اجازه كلى گرفته شد.
آقاى [جواد] لاريجانى از اروپا برگشته و از مقامات آلمانى به دست آورده است كه غربى‌ها، روى طارق عزيز، به عنوان آلترناتيو صدام، حساب مى‌كنند.
عصر در جلسه هیأت دولت، مسأله ارزيابى مجدد سرمايه‌هاى كارخانه‌ها و شركتهاى دولتى و غيردولتى مطرح بود که ناتمام ماند. از اعضاى حاضر دولت دربارة انتخاب وزير جديد برای وزارت ادغام شدة صنايع، رأى مخفى گرفتم؛آقاى [محمدرضا] نعمت‌زاده، سه برابر آقاى [هادی] نژادحسينيان رأى آورد.
شب آیت الله خامنه‌اى میهمانم بودند. دربارة احتمال سازش سوريه و لبنان با اسراييل و عواقب كار و نيز دربارة قيمت سوخت در برنامه دوم كه ناتمام ماند و دربارة ناراحتى مختصر قلبى ايشان، مذاكره كرديم.
عفت همراه میهمانان ليبيايى، امروز به اصفهان رفته است. خيلى ديروقت برگشتند و معلوم شد از اصفهان خيلى خوششان آمده؛ عفت هم از برنامه راضى است.
سال ۱۳۷۴
ساعت نُه صبح، براي مراسم دهمين سالگرد روز دريانوردي، به هتل استقلال رفتم. آقاي [اکبر] تركان، [وزیر راه و ترابری] گزارش داد و من هم صحبتي دربارة پيشرفت‌هاي ايران در تأمين نيازهاي استفاده از دريا، آموزش و توسعه بنادر و راه‌ها و تأمين كشتي‌ها در بخش‌هاي نفت و شيلات و بار و مسافربري و .... كردم. جوايز شش نفر از مديران را دادم.
[آقای استیو لوزکی]، فرستاده ويژه نخست وزير استراليا آمد. نامه‌اي آورد و تقاضا داشت، براي عضويت آنها در شوراي امنيت [سازمان ملل] كمك كنيم. آقاي [علاءالدین] بروجردي، [معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امورخارجه]، گزارش سفر به پاكستان و افغانستان و مذاكره با گروه‌هاي جهادي را داد؛ امكان سازش بين [برهان الدین] رباني، [رییس جمهور افغانستان] و آنها را ميسر مي‌داند.
آقاي [حسن] غفوري فرد آمد. از ايذاء سازمان تربيت بدني، در خصوص هزينه‌هاي زمان مديريت او شكايت كرد. آقاي [محمدرضا] نعمت‌زاده، [وزیر صنایع] آمد و جهت دريافت ارز بيشتر براي صنايع استمداد كرد. عصر در جلسه شوراي اقتصاد، چند مصوبه براي توسعه صنايع مس داشتيم. تا ساعت نُه شب كارها را انجام دادم.
سال ۱۳۷۵
براى مراسم [آغاز] سال تحصيلى، از منزل به دانشگاه تهران رفتيم. پس از استماع گزارش‌هاى [آقای محمدرضا عارف]، ریيس دانشگاه تهران و [آقایان هاشمی گلپایگانی و مرندی]، وزیران [فرهنگ و]آموزش عالى و بهداشت، درمان و [آموزش پزشکی] و دكتر [عبدالله] جاسبى، ریيس دانشگاه آزاد و دادن نشان [درجه یک] دانش به دكتر [ابوالقاسم] گرجي و لوح‌هاى تقدير به قبولشدگان ممتاز كنكور. سخنرانى مبسوطى دربارة پيشرفت دانشگاه و آينده اميدواركننده آنها با توجه به سرمايه‌گذارى‌ها، دربارة لزوم كمك به كشورهاى آفريقايى براى توسعه دانشگاه‌ها و نيز كاربردى‌تركردن دانشگاه‌ها و اعتدال در برنامه اسلامىكردن دانشگاه‌ها ايراد كردم. برنامه‌ها مستقيم از صداوسيما پخش مى‌شد.
به دفترم رفتم. [جاسم محمد العون]، وزير ارتباطات [و آب و برق] كويت، براى ابلاغ پيام شفاهى[شیخ جابر الاحمدالصباح]، امير كويت، به منظور توجيه ما در خصوص تقويت مجدد نيروهاى آمريكايى، به خاطر احساس خطر از سوى عراق آمد. گفتم موقعيت آنها را درك مى‌كنيم، اما اتكای به آمريكا را درست نمى‌دانيم؛ چون آمريكايى‌ها براى حضور در منطقه و اخاذى از شما، سعى مى‌كنند كه صدام را نگهدارند و بهتر اين است كه راهى براى تضمين امنيت در خود منطقه داشته باشيم و ايران حاضر است كمك كند.
دكتر [حسن] حبيبى، [معاون اول رییس جمهور] آمد. گزارش سفر به كاشان را داد و براى سرعت در ساخت خط آبرسانى به كاشان استمداد كرد. دربارة انتخابات رياست جمهورى صحبت شد. به نظرم رسيد كه بى تمايل براى نامزدشدن نيست. عصر عقد ازدواج دو نفر از كاركنان دفتر را بستم و تا شب كارها را انجام دادم.
شب آيت‌الله خامنه‌اى میهمانم بودند. دربارة سفر ايشان به اروميه و سفر من به زنجان صحبت كرديم. از صحبت‌هاى امروز من در دانشگاه تهران قدردانى كردند و دربارة بنياد تاريخ صحبت شد. قرار شد ملاقاتى به آقاى [عبدالمجید] معاديخواه، [رییس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی] براى حل مشكل بدهند؛ به شيوه كار تاريخ شفاهى انتقاد دارند.
در مورد فيلم‌هايى كه آقاي [محمدعلی] زم، [رییس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی] مى‌سازد، صحبت شد كه نقل شده بود ايشان مخالفند. پيشنهاد شد مخالفت نكنند. دربارة مجمع تشخيص مصلحت نظام كه دوره‌اش تمام شده، قرار شد احكام سه سال ديگر تمديد شود و نيز مجوز استفاده از درآمد ارزى اضافه از قانون بودجه را بدهند. سپس دربارة انتخابات رياست جمهورى حرف زديم؛ گفتند بى طرف مي‌مانند.
سال ۱۳۷۶
اول وقت، عفت عازم رفسنجان بـود. دعـاى سـفر خوانـدم و رفـت. بیـشتر وقـتم بـه مطالعـه گذشت؛ کتاب کلید قرآن، داستان قلعـه حیوانـات و خـاطرات آقـاى [محمـدتقی] فلـسفى.
پیش از ظهر، آقاى حسین مرعشى آمد. براى حـل مـشکل آقـاى [غلامحـسین] کرباسـچى و شهردارى تهران استمداد کرد و گفت، علیرغم پیروزى لیبـرال‌ها در انتخابات، جـو کـشور بیشتر از گذشته حزب‌اللهى شده است.
ظهر فائزه آمد. ناهار آورد، با هم خوردیم. گفت، به زودى مجـوز روزنامـه مـى گیـرد و مى‌خواهند انجمن فرهنگى جوانان تشکیل دهند. سپس بـا بچـه هـایش عـازم رشـت شـدند.
عصر محسن آمد. گفت بـه پیـشنهاد آقـای [اسـحاق] جهـانگیری، [وزیـر صـنایع و معـادن]، عضویت در هیأت مدیره [شرکت ملی ] فـولاد را پذیرفتـه اسـت. دربـاره تـشکیل حـزب بـاجمعی از وزرا و مدیران سابق، جلسه داشته‌اند که خواسته‌اند محسن هم عضو مؤسس باشد؛نپذیرفته است. درباره امور جاري کشور و مـشکلات نقـدینگی شـرکت متـرو و شـهرداري
تهران مذاکره شد.
شب به تنهایى غذا خوردم؛ مانده غذاى دیشب، ولى آخرشب مهدى آمـد و غـذا آورد. مقدارى سرگرم بازی هاى شـیرین فـواد [پـسر مهـدي] شـدیم. مهـدى، [مـدیرعامل شـرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ،] گزارشی از پیشرفت کارهاى صـنعتى دریـایى اش در طرح های دریا ى و گاز پارس جنوبى و مشکل تـأمین ارز و اخـتلاف آقایـان [بیـژن نامـدار ] زنگنه، [وزیر نفت ] و [محسن] نوربخش، [رییس‌کل بانـک مرکـزي ] در مـورد سـهمیه هـاى ارزى داد.
در گزارش‌ها عدم حل مشکل اروپا بر سر مراجعت سفراى آنها مورد توجه اسـت. قـرار بود تروئیکا [اتحادیه اروپا] بـا آقـاى [کمـال ] خـرازى ، [وزیـر امورخارجـه ،] در جریـان مجمع عمومى سازمان ملل در نیویورك ملاقات کنند کـه بـه دلیـل اصـرار ایـران در تـأخیر مراجعت سفیر آلمان - بنا به دستور آیت الله خامنه‌اى - منصرف شدند. هر چند کـه سفراى فرانسه و یونان و ایتالیا ، جداگانه ملاقات کردند ، ولى آنها هم تأکید بر همبستگى بـا آلمـان نمودند و اصرار بر پس گرفتن دسـتور جـدا شـدن سـفیر آلمـان از دیگـران نمودنـد؛ ایـن را تبعیضى نادرست مى دانند اما ایران، بنا به دستور رهبری، مى‌گوید آلمان، مقـصر ایـن وضـع است و باید تنبیه شود.
تجاوز جدید ترکیه به شمال عراق و عقب افتادن مانور نظامى مشترك آمریکـا، ترکیـه و اسراییل در مدیترانه و سفر کیهان‌نورد آمریکا بـه فـضا بـراى کمـک بـه سـفینه شـوروى از موارد مهم دیگر است.
نظر شما