قیمت خودرو در ایران طی ۱۰ سال گذشته چندین برابر افزایش پیدا کرد. از این رو در ادامه تغییرات قیمت ماشین از سال ۹۰ تا سال ۹۹ را بررسی می‌کنیم.

بررسی تغییرات قیمت خودرو طی دهه اخیر حاکی از آن است که در سال ۹۰ قیمت پراید حدود ۱۵ درصد افزایش یافت؛ به بیانی دیگر در تیر ۹۰ قیمت پراید ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود، اما قیمت آن در پایان دی ۹۰ به ۹ میلیون تومان رسید. قیمت پراید در پایان سال ۹۰ و اوایل سال ۹۱ نیز به ۱۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد. در آن زمان بسیاری از مشتریان به افزایش چشمگیر قیمت پراید اعتراض کردند و گفتند برای پراید بی‌کیفیت ۱۰ میلیون هزینه نخواهند کرد، اما دو سال بعد و در سال ۱۳۹۳ قیمت پراید به ۲۰ میلیون تومان افزایش یافت.

در آن سال‌ها خودروسازان داخلی چندین بار با اشاره به رشد هزینه‌های تولید، محدودیت‌های بین‌المللی، تورم عمومی، افزایش نرخ ارز و اجرای فاز نخست قانون هدفمندی یارانه‌ها خواستار افزایش قیمت شدند. طبق اعلام خودروسازان چنین عواملی باعث شد تا هزینه تولید خودروهای داخلی با رشد چشمگیری طی یک سال مواجه شود و دیگر توان کنترل قیمت‌ها را نداشته باشند.

انفجار قیمت خودرو در سال ۹۱

اوج قیمت خودرو در بازار با پراید ۱۰ میلیون تومانی در سال ۹۱ شروع شد. از همان ابتدای سال ۹۱ خودروسازان نسبت به مشکلات تولید و کاهش تیراژ محصولات خود هشدار دادند و ماه به ماه نیز شاهد افزایش قیمت محصولات خودروسازان بودیم. در ابتدای پاییز ۹۱ قیمت پراید به ۱۲ میلیون تومان و قیمت پژو ۴۰۵ نیز نزدیک به ۱۸ میلیون تومان افزایش یافت. سایر محصولات خودروسازان نیز با افزایش قیمت مواجه شده بودند. در این وضعیت با ورود دلالان به بازار، تغییرات قیمت خودرو نیز به شکل انفجارگونه‌ای آغاز شد.

افزایش قیمت‌ها به گونه‌ای اتفاق می‌افتاد که مشتریان به قیمت پراید ۱۴ میلیون تومان و پژو ۲۰۶ حدود ۴۰ میلیونی عادت کرده بودند که البته این عادت‌ها از روی اجبار بود. در هشتم بهمن‌ماه سال ۹۱ مصوبه‌ای ابلاغ شد که دولت تعیین قیمت خودروها را بر عهده خودروسازان قرار داد، اما مصوب شد که به مدت ۵ سال، به صورت سالانه ۵ درصد از تعرفه واردات خودرو کاهش پیدا کند. در همین راستا خودروسازان با دریافت مجوز آزادسازی بلافاصله قیمت محصولات خود را افزایش دادند.

از این رو در سال ۹۱ قیمت پراید به ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۶ به ۵۴ میلیون تومان و تیبا به ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد. در آن زمان بسیاری از خودروهای تولید داخل با افزایش قیمت ۱.۵ تا ۲ برابری مواجه شدند. خودروسازان در سال ۹۲ و ۹۳ نیز با افزایش قیمت‌ها میزان تولیدات خود را کاهش دادند. البته کاهش فعالیت خودروسازان خارجی در بازار ایران و رکود نسبی در بازار در آن شرایط تاثیرگذار بود. هرچند با چنین وضعیتی باز هم شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم.

در اواخر سال ۹۳ بازار خودرو به دلیل افزایش زیاد قیمت‌ها با رکود بیشتری مواجه شد. البته انتظار می‌رفت با فروش خودروهای مدل ۹۴ بازار رونق پیدا کند، اما باز هم قیمت پژو ۴۰۵ به ۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پراید ۱۳۱ به ۲۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و پراید ۱۱۱ به ۲۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد.

رکود بازار و دوپینگ برای فروش در سال‌های ۹۴ تا ۹۶

در این بازه زمانی با توجه به این که در عرصه سیاست خارجی گشایش‌های محدودی ایجاد شد، خودروسازان خارجی مجددا به بازار ایران برگشتند و خودروسازان داخلی نیز توانستند مراحل واردات قطعات خودرو را آغاز کنند که این موارد رونق نسبی بازار را به همراه داشت. از سویی مشتریان نیز به جای خرید خودروهای بی‌کیفیت داخلی به سمت نمونه‌های خارجی سوق پیدا کردند. وضعیت خودروسازان داخلی آنچنان وخیم شد که دولت برای جلوگیری از ورشکستگی کامل آنها تصمیم گرفت از طریق عرضه وام به خریداران خودرو، مردم را به خرید محصولات ایران خودرو و سایپا تشویق کند. دولت در آن زمان طرح وام ۲۵ میلیون تومانی برای خرید خودرو را به اجرا رساند که البته از این طرح انتقادات زیادی شد.

بی‌رقیب شدن خودروسازان داخلی از سال ۹۷ تا به امروز

با خروج آمریکا از برجام و به واسطه تحریم‌هایی که علیه صنعت خودرو ایران وضع شد، شاهد کاهش واردات خودرو و خروج خودروسازان خارجی از بازار ایران بودیم. چنین مواردی در کنار افزایش نرخ ارز باعث شد تا قیمت پراید فقط طی ۱۰ سال از ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان سال ۹۰ به ۱۰۰ میلیون تومان در سال ۹۹ افزایش پیدا کند؛ موضوعی که در سال ۹۰ کمتر کسی حتی چنین افزایش قیمتی را برای پراید تصور می‌کرد. البته با توجه به شرایط فعلی احتمال افزایش مجدد قیمت خودرو نیز همچنان وجود خواهد داشت.