همه‌گیری ویروس کرونا و تأثیر مخرب آن بر تمام ارکان زندگی بشری، عرصه آموزش و علم را نیز با مشکلاتی مواجه ساخت. از این رو مراکز علمی‌اعم از مدارس و دانشگاه‌ها تا آموزشگاه‌های خصوصی، بر آن شدند از ظرفیت اینترنت برای پیشبرد اهداف آموزشی استفاده کنند.
متأسفانه در کشور ما به‌عنوان اولین تجربه از آموزش مجازی در سطوح جدی، با توجه به زیرساخت‌های ضعیف، چه از لحاظ دسترسی به اینترنت مناسب و چه از لحاظ امکانات آموزش مجازی از سوی دانشگاه‌ها، این پدیده با مشکلاتی مواجه بود که بررسی نقاط ضعف و قوت آن می‌تواند برای آینده این عرصه راهگشا باشد.
یکی از مهم‌ترین معایب آموزش مجازی شاید عدم بارگذاری فایل‌ها در موعد مقرر و به هم ریختگی برنامه زمانی بود که درس خواندن را با مشکل مواجه می‌کرد. به‌گونه‌ای که برخی اساتید، محتوای آموزشی سنگینی را یک‌ باره در روزهای آخر به دانشجو تحویل می‌دادند که کار را برای یادگیری مناسب بسیار سخت می‌کرد و یا در مواردی، محتوای درسی را پس از پایان مهلت تعیین شده توسط آموزش دانشگاه بارگزاری می‌کردند و وقتی دانشجویان اعتراض خود را به گوش مسئولین بلندپایه دانشگاه می‌رساندند، متأسفانه کل ورودی‌ها مورد غضب استاد مربوطه قرار می‌گرفتند!
از سوی دیگر، به طور معمول دانشجویان در هر امتحان، ابتدا تمام سؤالات را بررسی کرده و به سؤالات ساده پاسخ می‌دهند. سپس به سراغ سؤالاتی می‌روند که شاید بلد باشند، ولی مدت زمان بیشتری برای پاسخگویی نیاز دارند. در نهایت سؤالات سخت که زمان باقی مانده امتحان را به آنها اختصاص می‌دهند تا هرچه توانستند پاسخ دهند. حال با کم کردن زمان و ممانعت از بررسی کلی سؤالات، بیشترین ضرر از این نحوه ارزیابی متأسفانه متوجه کسانی شد که صادقانه درس خواندند و امتحان دادند.
علی‌رغم تدابیر صورت گرفته برای کاهش تقلب در امتحانات مجازی تقلبات گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفت که در تاریخ آموزش کشور بی‌سابقه بود. راهکار دانشگاه‌ها جهت جلوگیری از تقلب کم کردن زمان امتحان و جلوگیری از بررسی همزمان همه سؤالات بود که طبق پیش‌بینی‌ها خیلی زود شکست خورد. مسئولین به جای استفاده از چنین شیوه‌ای که به ضرر دانشجویان پرتلاش و صادق است باید با تغییر در ساختار امتحانات مجازی یک‌بار برای همیشه جلوی این تقلب‌های گسترده را بگیرد.
در طرف دیگر، اصولا آموزش موثر باید فعال و بر اساس دیالوگ بین استاد و دانشجو باشد. حال که تدریس یک طرفه استاد مانع طرح سؤال از جانب طرفین و برطرف شدن ابهامات می‌گردد. برقراری کانال ارتباطی موثر و کارآمد بین استاد و دانشجو، به‌گونه‌ای که‌ دانشجویان بتوانند سؤالات و مشکلات خود را با اساتید مطرح کنند و در مدت زمان کمی‌پاسخ بگیرند؛ می‌تواند تا حدودی ارتباط بین دانشجو و استاد را تقویت کند.
افزون بر این، در‌ترمی‌که گذشت بسیاری از دانشجویان از حجم بالای تکالیف تعیین شده، بخش بالایی از نارضایتی‌ها را به خود اختصاص داده بود. تکالیف سنگین واحدهای مختلف در یک بازه زمانی محدود، فشار روحی و استرس بالایی به دانشجویان وارد کرد.
از طرفی، در برخی مواقع حجم غیرمنطقی تکالیف محول شده، باعث شد تا برخی دانشجویان صرفا به کپی‌ کردن از تکالیف یکدیگر بپردازند و عملاً چیزی به علم آنان اضافه نکرد.
با این همه، دانشجویانی که با این مشکل قطعی مکرر اینترنت همراه یا خانگی رو‌به‌رو شدند با دردسرهای فراوانی برای حذف واحد و یا تکرار آزمون مواجه گردیدند. مشکلات غیرمترقبه‌ای که راه‌حل پیشنهادی دانشگاه مبنی بر حضور دانشجوهای دارای نت نامطمئن در دانشگاه برای شرکت در امتحان تا حدودی آن را مرتفع کرد اما گاها نت‌های قوی نیز دچار اختلال می‌شوند و باید فکری اساسی به حال آن شود تا نیازی به طی کردن کیلومترها برای آزمون دادن نباشد. از طرفی شماره تلفن‌های معرفی شده جهت پشتیبانی در زمان آزمون‌ها نتوانست رضایت دانشجویان را به‌دست آورند و اکثرا از عدم پاسخگویی آنان گله وجود داشت.
تجربه نداشتن برخی اساتید در کار کردن با ابزار تکنولوژی که گاه موجب ارائه محتوا با تاخیر زمانی زیاد یا کیفیت نامناسب می‌شد این مشکل را می‌توان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی تا حدود زیادی برطرف کرد.
در عین حال، برای اطمینان از استفاده به موقع دانشجویان، صرفا تیک زدن مطلب برای اعلام خوانده شدن محتوا در سایت کافی نیست و این عدم نظارت مناسب بیش از پیش دانشجویان را به شب امتحانی شدن سوق خواهد داد.
سردرگمی‌دانشگاه و دانشجویان درباره نحوه ارزشیابی؛ این موضوع نهایتا منجر به برگزاری امتحانات در بازه زمانی کوتاهی شد که در رشته‌هایی همچون پزشکی و دندانپزشکی (که هم تعداد و هم حجم محتوای درسی زیاد است)، مشکلات زیادی برای دانشجویان پدید آورد. همچنین دوری از محیط آکادمیک و کمرنگ شدن انگیزه و حال و هوای درس خواندن نیز از دیگر معایب آموزش مجازی به شمار می‌رود.
در کنار مطالب مطروحه، یکی ‌از بزرگ‌ترین مشکلات آموزش حضوری خستگی و اتلاف وقت زیاد در مسیر دانشگاه و بین کلاس‌ها می‌باشد که خوشبختانه آموزش مجازی با نداشتن این مشکل، می‌تواند فرصت بسیار مناسبی برای مطالعه مفیدتر و بیشتر دانشجویان فراهم آورد.
به نقل از خبرنامه دانشجویان؛ آموزش مجازی به مسئولین دانشگاهی نشان داد خیلی زودتر از اینها می‌شد واحدهای بسیاری را که نقش چندان با اهمیتی در آینده دانشجویان ندارد، بصورت غیرحضوری برگزار کرد و به جای آنکه همانند پادگان‌های آموزشی، دانشجو را اول صبح به دانشگاه بکشانند و بازدهی مناسب را نیز نداشته باشد؛ می‌توانستند با برنامه‌ریزی مناسب از طریق آموزش مجازی این بازدهی را افزایش دهند.
از دیگر نکات مثبت آن است که اگر دانشجو یا استادی به هر دلیلی نتواند در آموزش حضوری راس ساعت مقرر در کلاس حاضر باشد، از آن جلسه محروم شده یا برنامه آموزشی دچار اختلال می‌گردد. در حالی‌که در آموزش مجازی، چه تهیه محتوای آموزشی از سوی استاد و چه مطالعه از سوی دانشجو، می‌تواند در فرصت مناسب و با آرامش خاطر بیشتری صورت گیرد.
یکی از مهم‌ترین مزایای آموزش مجازی ایجاد فرصت برای‌ اشتغال دانشجویان (به خصوص دانشجویان علوم پزشکی) در حین تحصیل می‌باشد. با توجه‌ به اینکه بسیاری از دانشجویان برای تامین مخارج خود به کارهای پاره وقت نیاز دارند، آموزش مجازی فرصت بسیار مناسبی فراهم می‌آورد تا این دسته دانشجویان همزمان به تحصیل و کار کردن بپردازند و به هیچ یک لطمه‌ای
وارد نشود. در انتها، اگرچه فراهم کردن زیرساخت‌های آموزش مجازی در دوران کرونا هزینه‌هایی را بر دانشگاه‌ها تحمیل کرد اما این زیرساخت‌ها در سال‌های آینده می‌تواند باعث صرفه‌جویی‌های قابل‌توجهی در هزینه‌های دانشگاه‌ها شود و حتی ادامه‌دار بودن تخفیف‌ها برای دانشجویان شهریه پرداز را به همراه داشته باشد.