فناوران- سامانه تیتک(TTAC) در سال 92 و پس از مشاهده اختلاف ارزی 1 میلیارد یورویی بانک مرکزی و وزارت بهداشت در تأمین داروی وارداتی، با هدف رهگیری و کنترل اصالت کالاهای سلامت محور در سازمان غذا و دارو تشکیل شد. تمرکز فعالیت های این سامانه بر کاهش قاچاق کالاهای سلامت محور از طریق کنترل مرحله به مرحله ورود کالاها به کشور بوده است.اما مدتی پس از اجرایی شدن سامانه و در اسفندماه سال 97 بود که خبرگزاری فارس گوشه هایی از ابهامات سامانه «تی تک» را منتشر کرد. این گزارش نشان می داد که سازمان غذا و دارو درحالی استعلام اصالت کالاهای سلامت محور را به یک سامانه الکترونیکی واگذار کرده که این سامانه قادر به کنترل دقیق و شفاف اصالت کالاها نیست. طی سنوات اخیر اظهار نظرها و واکنش مسؤولین و فعالان اجتماعی-سیاسی به کارکردهای این سامانه پرفراز و نشیب بوده است. این گزارش قصد دارد برخی نقاط قوت و ضعف این سامانه را پس از گذشت چند سال از آغاز به کارش مورد تحلیل و واکاوی قرار دهد.
سامانه تیتک در سنوات اخیر با همکاری بیمه های درمانی سازوکاری را تعبیه کرده است که به بیمه های درمانی این اجازه را می دهد که صرفا برای داروهایی که شناسه اصالت و برچسب اصالت معتبر دارند پرداختی داشته باشند. به صورت دقیق تر سامانه تیتک بستر استعلام بیمه های درمانی را در مورد برچسب اصالت همه اقلام دارویی، فراهم کرده است. بدین ترتیب بیمه های درمانی می توانند در صورت برخورد با داروی بدون برچسب اصالت یا دارای برچسب اصالت تقلبی بابت آن پرداختی به داروخانه نداشته باشند.
پس می توان چنین ادعا کرد که اگر تیتک نبود بیمه های درمان مجبور بودند مانند سنوات قبل از دهه 90 بخشی از بودجه خود را صرف خرید داروهای قاچاق کنند.
پورتال ارزی این سامانه، امکان رصد ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت، رصد تامین ارز در بانک مرکزی و رصد ترخیص دارو در گمرک را برای سیاست گذاران فراهم می سازد. پس از ترخیص دارو در گمرک و ورود آن به کشور نیز رصد پخش دارو در شرکت های پخش و رصد فروش دارو در داروخانه ها در این سامانه انجام می شود. سامانه ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت دارو به سامانه های اطلاعاتی سایر دستگاه ها و سازمان ها نیز متصل شده است و امکان تبادل اطلاعات بین دستگاه های مختلف را نیز فراهم می سازد.
از این رو وزارت بهداشت و سایر دستگاه های ناظر و مسؤول در فرآیند واردات و توزیع دارو در کشور به راحتی می توانند جزء به جزء فرآیند واردات و توزیع هر کالای سلامت محور در اقصی نقاط کشور را رصد و کنکاش کنند. البته که در این سامانه نیز مانند هر بستر دیگری به علت اینکه اپراتورهای انسانی دارد ممکن است فساد و تخلف روی دهد؛ منتها مزیت این سامانه نسبت به نظام کاغذی ثبت سفارش واردات و توزیع دارو در کشور این است که این فضای مبتنی بر وب امکان رصد کامل و سریع تر تمامی مراحل ثبت سفارش و وارادات یک کالای سلامت محور را برای ناظران فراهم می کند.
در نتیجه اگر تیتک نبود شرکت های وارداتی دارو به راحتی و با اتکا بر امضاهای طلایی سازمان غذا و دارو و نظام کاغذی مدیریت واردات می توانستند از چنگال رصد و پیگیری دستگاه های ناظر فرار کنند.
مشاهدات میدانی نشان داد در حال حاضر بر خلاف حوزه دارویی که سامانه تیتک پوشش خوبی را در آن ایجاد کرده است، در حوزه کالاهای غیردارویی(مکمل ها، تجهیزات پزشکی و...) هنوز نتواسته است پوشش کامل برقرار کند. در حوزه دارو یکی از اهرم هایی که به کارآمدی سامانه تیتک کمک شایانی کرد، اتصال نظام پرداخت بیمه های درمان به آن سامانه بود. اظهارنظر کارشناسان به وضوح گویای این مطلب است که یکی از دلایل عدم موفقیت تیتک در پوشش کالاهای غیردارویی سلامت محور، همین عدم برقراری ارتباط بین نظام پرداخت بیمه های درمان و اطلاعات سامانه است.
البته مشخصا ممکن است در بررسی علل این عدم موفقیت به دلایل دیگری نیز برسیم، اما آنچه واضح است اینکه مدیران و کارشناسان سازمان غذا و دارو در پوشش اقلام غیردارویی در سامانه تیتک (TTAC) موفقیت چشم گیری نداشته اند.
هرچند خبرگزاری فارس تاکنون بارها به بررسی نقاط ضعف و قوت این سامانه پرداخته است اما محمدرضا شانه ساز رییس سازمان غذا و دارو درباره آخرین وضعیت این سامانه و برطرف شدن مشکلات سامانه تی تک (سامانه پشتیبانی سازمان غذا و دارو) گفت: این سامانه بسیار بزرگ است و نمی توان همه مشکلات آن را سریعا برطرف کرد.
وی افزود: البته در این سامانه ایراداتی هم از قبل وجود داشت. ما چند مشکل برای راه اندازی سامانه داشتیم که یکی از آنها بحث کرونا بود که همه وقت و انرژی ما را تحت تاثیر قرار داده بود.
معاون وزیر بهداشت اضافه کرد: بحث دیگر درگیر شدن برخی از نیروهای خودمان به این ویروس بود که نقش کلیدی داشتند و توانایی انجام فعالیت نداشتند. همه این موارد موجب شد تا بحث اجرای اصلاحات سامانه کمی با کندی مواجه شود اما اکنون این روند در حال انجام است و ظرف یکی دو ماه آینده مشکلات سامانه برطرف می شود.
منبع:فارس
نظر شما