خبرگزاری فارس ـ پیغام فتح؛ ویژه‌نامه چهلمین سالگرد آغاز دفاع مقدس: میزگرد بررسی فراز و فرودهای شعر دفاع مقدس به مناسبت چهلمین سال دفاع مقدس با حضور شاعرانی از جمله رضا اسماعیلی، مصطفی محدثی خراسانی، عالیه محرابی، نغمه مستشار نظامی و علی داوودی و با همکاری سازمان بسیج هنرمندان در خبرگزاری فارس برگزار شد.

* اسماعیلی: شعر دفاع مقدس تاریخ مصرف ندارد 

در ابتدای این نشست، رضا اسماعیلی اظهار داشت: درباره شعر دفاع مقدس و سیر تکوینی آن حرف‌های بسیاری زده شده، اما اگر بخواهیم به وضعیت شعر دفاع مقدس در روزگار خود و تحولات آن بپردازیم، باید گفت که پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شاعران با توجه به اینکه جنگ تمام شده بود در حالت بلاتکلیفی بودند که از این پس چه حرفی برای گفتن دارند، اما این مسیر به دریای شعر پایداری و مقاومت وصل شد و شعرای انقلاب به مضامینی در حوزه پایداری و مقاومت پرداختند.

وی با اشاره به اینکه اتفاقات رخ داده در کشورهایی چون بحرین، فلسطین و یمن، موجب شد شاعران در آن فضا به شعر بپردازند، گفت: حتی موضوعاتی چون برخورد شدید با سیاه‌پوستان آمریکا و تبعیض نژادی توانست شاعران را به میدان آورد و مضامینی که ذهن و زبان شاعر را به خود مشغول کرده بود را بنویسند، اما باز هم مباحث داخلی مورد غفلت شاعران قرار نگرفت.

وی ضمن اشاره به اینکه یکی از شاخص‌های شعر دفاع مقدس عدالتخواهی و اعتراض است، تصریح کرد: شاعران وقتی گسل‌های اقتصادی و تبعیضی را می‌دیدند با اشعار و مضامین خود به مسئولین تلنگر می‌زدند و از اینکه یکی از آرمان‌های انقلاب عدالتخواهی است از این تریبون عنوان می‌کردند که باید از خون شهدا حفاظت شود، بنابراین شعر عدالت‌خواهانه، زیرمجموعه شعر دفاع مقدس است و در کنار آن شعر پایداری، مقاومت و بعد زیرشاخه‌هایی چون مدافعان حرم در این مجموعه قرار گرفت.

این عضو انجمن قلم بخش دیگری از سخنان خود را به مسأله شاخص‌ها اختصاص داد و ابراز داشت: یکی دیگر از شاخص‌ها پس از جنگ «شعر ضد جنگ» یا «صلح‌طلب» بود؛ به این معنا که شاعران انقلاب در این حوزه‌ها بیشترین نگاهشان مبنی بر جهان‌وطنی بود. مثل آقای حمیدرضا شکارسری که مجموعه‌ای با عنوان «عاشقانه‌هایی برای دشمن» دارد که نگاه شاعر در این اثر، جهان‌وطنی است.

اسماعیلی ادامه داد: بعد از پایان جنگ، تبعات جنگ را شاهد بودیم و قشر بازمانده از آن، مثل خانواده جانبازان، شهدا و آزادگان که با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کردند. از سوی دیگر طرح و برنامه و مشکلات خانواده ایثارگران و همسران شهدا از دیگر نکاتی بود که خیلی جدی به آن پرداخته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه شعر دفاع مقدس، تاریخ مصرف ندارد که تمام شود؛ بلکه در حالت پوست‌اندازی است و با توجه به مقتضیات زمان، لهجه جدید پیدا می‌کند، افزود: نکته دیگر اینکه ما شاعران دفاع مقدس، نیازمند تعامل با شاعران مقاومت جهان هستیم که این تعامل اکنون بسیار کمرنگ است. هر چند در سال‌های گذشته کاروان کوچکی به کشورهای محور مقاومت سفر می‌کردند که اگر این موضوع تقویت می‌شد در بالندگی شعر دفاع مقدس مؤثر بود.

این شاعر در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع «ترجمه ادبیات دفاع مقدس» اشاره کرد و گفت: ما در بخش ترجمه ادبیات دفاع مقدس، خصوصا در شعر، فقیریم و دستمان به شدت خالی است. البته چند سالی است حوزه هنری، واحدی به نام واحد ترجمه راه‌اندازی کرده و در آن فعال است، اما نمی‌دانم چنین واحدی در وزارت ارشاد هم وجود دارد یا نه؟ در حالی که ما باید در این حوزه پویاتر عمل کنیم تا به بالندگی برسیم.

* محدثی خراسانی: امروز نیازمند بازتعریف شعر دفاع مقدس هستیم

مصطفی محدثی‌ خراسانی دیگر شاعر حاضر در این نشست، شعر دفاع مقدس را دارای جریان اصیل دانست و گفت: ما مدعی دفاع مقدس بسیار داریم که از آن جمله برخی در کشورهای خارجی و برخی جزو مفسدین اقتصادی هستند، اما منظور از شعر دفاع مقدس، جریان اصیل و رزمنده اصیلی چون حاج قاسم سلیمانی است.

این شاعر با تاکید بر این مطلب که بسیاری خود را وارث شعر دفاع مقدس می‌دانند، عنوان کرد: همانگونه که می‌توان رزمندگان را ردیابی کرد، جریان شعر را هم می‌تواند ردیابی کرد. باید در اینجا یادی از سیدحسن حسینی کنیم. شعرهایی که پس از پایان جنگ گفته بود و یا حتی در پی اتفاقی ۱۰ سال پس از آن سروده، از این جمله است. مثلا در روزهای اول جنگ، شعری سرود با این مضامین که:

می‌روم مادر که اینک کربلا می‌خوانَدَم
از دیار دور یار آشنا می‌خوانَدَم

مهلت چون و چرایی نیست مادر، الوداع!
زان که آن جانانه بی‌چون و چرا می‌خواندم

این شعر برای ذهن و زبان سیدحسن حسینی نازل به نظر می‌رسید، ولی در آن مقطع برای تهییج مردم می‌طلبید با این زبان با مردم ارتباط برقرار کند. بعدها که شعر دفاع مقدس جا افتاده‌تر شد، رباعی‌های درخشان‌تری سرود:

در پرده سوز و ساز هم می‌خندیم
با زخم درون‌گداز هم می‌خندیم
چون لاله نو شکفته‌ای در باران
از گریه پُریم و باز هم می‌خندیم

وی افزود: سیدحسن حسینی بعد از جنگ احساس کرد برای زنده ماندن آرمان‌های مقدس و تداوم این جریان بهتر است از آن روزها یاد کنیم و یاد شعرا و رزمندگان را زنده نگه داریم؛ پس سرود:

بیا عاشقی را رعایت کنیم
ز یاران عاشق حکایت کنیم

از آن‌ها که خونین سفر کرده‌اند
سفر بر مدار خطر کرده‌اند

از آن‌ها که خورشید فریادشان
دمید از گلوی سحر زادشان

حکایت کنیم از تباری شگفت
که کوبید درهم، حصاری شگفت

به رقصی که بی پا و سر می‌کنند
چنین نغمه عشق سر می‌کنند

بیا با گل لاله بیعت کنیم
که آلاله‌ها را حمایت کنیم

او چند سال بعد وقتی با اشرافی‌گری در کشور مواجه شد و دید ارزش‌ها به محاق می‌روند، هزینه‌اش را داد و مثنوی آب‌ها و مرداب‌ها را سرود:

ماجرا این است:کم کم کمیت بالا گرفت
جای ارزش‌های ما را عرضه کالا گرفت

احترام یاعلی٬ در ذهن بازوها شکست
دست مردی بسته شد پای ترازوها شکست

فرق مولای عدالت بار دیگر چاک خورد
خطبه‌های آتشین متروک ماند و خاک خورد

محدثی‌خراسانی با بیان اینکه جریان اصیل شعر دفاع مقدس، سیر طبیعی خود را داشته و امروز این جریان بحث‌های اصیل خود را داراست، گفت: رزمندگان پس از جنگ با دشمن فیزیکی مبارزه نمی‌کردند؛ بلکه در جبهه‌های اقتصادی و سیاسی می‌جنگیدند. هرچند برخی به بیراهه رفتند، اما برخی در همان جبهه اصیل به مبارزه پرداختند؛ مثل حاج قاسم سلیمانی.

وی افزود: شعر دفاع مقدس در جبهه‌های دیگری پس از دفاع مقدس قرار گرفت اگر در روزهای رزم رجزخوانی بود، بعدها در سررشته‌های دیگری چون عدالت‌خواهی و حتی با زبان طنز آرمان‌های دفاع مقدس بیان شد. در زیرشاخه‌هایی مثل شعر مقاومت و شهدای حرم ادامه مسیر یافت، اما امروز نیازمند بازتعریف شعر دفاع مقدس هستیم و با توجه به تحولات جهانی و هم تحولات زبانی و عاطفی به نظرم همچنان جریان شعر دفاع مقدس زنده و‌ پویاست و مسیرش را ادامه می‌دهد. اتفاقاً یکی از نقاط ارزشمند این مسیر آن است که نسل متولد شده پس از جنگ، چهره‌های درخشانی دارد که به خوبی با سرچشمه‌ها ارتباط برقرار کرده است.

* محرابی: تولید آثار انبوه خودجوش پس از شهادت حاج قاسم نشان داد دفاع مقدس همچنان جاری است

عالیه محرابی از بانوان شاعر نیز در این میزگرد گفت: شعر ۸ سال دفاع مقدس به معنای خاصی همان شعرهایی است که وجه تهییجی داشت و اثرات بر زمانی و در زمانی داشت، اما اشعاری هم بعدها به تبعات جنگ و لایه‌های آسیب‌شناسی جنگ پرداخت. ولی دفاع مقدس به مرور پوست‌اندازی کرد. دشمن همان دشمن بود. امروز هم هستند، اما باید شناخت را وسعت داد. تاکید رهبر انقلاب در دیدار شاعران نیز همین شناخت سنگر دشمن و خاکریز است.

* شعر دفاع مقدس شعر تپنده، بیدار و عدالت‌محور است

وی گفت: پس از شهادت سردار سلیمانی، شاعران خودجوش بدون اینکه نهادی فراخوان دهد آثار انبوهی تولید کردند. اینها نشان می‌دهد دفاع مقدس همچنان جاری است. ما پس از این موضوع دفاع از حریم امنیت را داشتیم. دفاع از حریم ولایت و اکنون دفاع از حریم سلامت را داریم. خاکریز امروز ما حوزه سلامت است و شعر دفاع مقدس ما به این سمت رفته که فرهنگسازی کند. از سوی دیگر، شعر دفاع مقدس محدود به مرزها نبوده؛ بلکه شعری است که از مرزها دفاع می‌کند. این گونه شعری یا در یمن بیداری مردم را پشتیبانی می‌کند یا در میانمار وقتی به مظلومی حمله می‌شود از او دفاع می‌کند. شعر دفاع مقدس شعر تپنده، بیدار و عدالت‌محور است.

وی با بیان اینکه در جریان فیش‌های نجومی، شاعران شعر اعتراض تولید کردند، گفت: امروز وقتی شکاف طبقاتی دیده می‌شود، شاعر ساکت نمی‌نشیند و اعتراض خود را بیان می‌کند تا این شکاف برداشته شود. 

* داوودی: ادبیات دفاع مقدس به اندازه خود دفاع مقدس تعیین‌کننده است

علی داوودی، شاعر از دیگر حاضران این نشست ابراز داشت: باید از دفاع مقدس به عنوان یک نهضت یاد کنیم؛ چرا که یک اتفاق تحولی و بنیادی بود و چنانچه موضوعی در رفتار ما تاثیر داشته باشد و حادثه‌‌ای را رقم بزند و گونه‌ای از ادبیات حاصل آن رفتار باشد، طبعا به آن یک نهضت می‌گویند.

وی گفت: دفاع مقدس این توفیق را داشت که پیوند عظیمی با مقاومت و مکتب عاشورا داشته باشد؛ آنچنان که توانسته عمق و گستره‌ای به وسعت تاریخ را رقم بزند. تا وقتی که «کل یوم عاشوراست» ما اشعار مختلفی از ادبیات شعری دفاع مقدس را خواهیم داشت و به همان اندازه که خود دفاع مقدس تعیین‌کننده است، ادبیات دفاع مقدس هم تعیین‌کننده است. 

شاعر مجموعه «چاپ بیروت» افزود: در موضوع شهادت آتش‌نشان‌ها پیوندی را با جنگ شاهد بودیم یا حتی مسأله مدافعان سلامت و ... طبعا قرائت‌های مختلفی از دفاع مقدس داریم، اما  برخی اشعار ماندگاری لازم را ندارند.

* مستشار نظامی: شاعران خود را فرزند زمانه می‌دانند

نغمه مستشار نظامی، بانوی شاعر حاضر در این میزگرد در پاسخ به اینکه چنانچه شاعر شعری بسراید ممکن است مورد هجمه قرار گیرد. آیا این هجمه او را دلسرد نخواهد کرد، گفت: ‌شاعران انسان‌های صبوری هستند و وظیفه و رسالت خود را مقطعی نمی‌دانند که بخواهند برای سروده خود نگران باشند. شاعران خود را فرزند زمانه می‌دانند و وظیفه‌ دارند مشکلات را با سلاح قلم رفع کنند. شاعر می‌خواهد پیامش را به انسان سال‌های بعد برساند.

وی درباره اینکه ممکن است قضاوت‌ها در خصوص یک اثر، شاعر را از ادامه مسیر بازدارد، گفت: فکر نمی‌کنم اینگونه باشد. اکثر شاعران دفاع مقدس برایشان مهم نیست مورد چه قضاوتی قرار می‌گیرند؛ زیرا رویکردشان خدامدارانه و انسان‌مدارانه است. گرچه مشکلاتی برای شاعران این عرصه پیش آمده، اما هر که این قلم را دست می‌گیرد، رسالتی برای خود تعریف می‌کند و به عنوان فردی که دارای پیام است باید مشقت‌ها را تحمل کند. 

این شاعر خاطرنشان کرد: در کشورهایی که اسطوره ندارند، اسطوره‌های مجازی می‌سازند و بر آن مبنا سریال‌هایی تولید می‌کنند، اما درباره دفاع مقدس کمتر به این موضوع پرداخته شده است؛ خصوصا در حوزه شعر کودک و نوجوان. درست است که کودکان و نوجوانان ما با شاهنامه آشنا هستند، می‌خوانند و از آن طریق اسطوره‌ها را می‌شناسند، اما اسطوره‌های معاصر را کمتر می‌شناسند. شعر دفاع مقدس یک نحله از شعر بزرگ مقاومت است که همچنان وجود خواهد داشت و شاعران در آن قلم می‌زنند. اما نکته جالب اینکه شاعران نسل جدید که جنگ را ندید‌ه‌اند گاهی درباره نزدیکان شهید خود دوست دارند دست به قلم شوند. نسل جدید به مسأله اسطوره‌سازی توجه دارد و دنیای امروز نیازمند الگو است.

وی درباره مساله ترجمه آثار دفاع مقدس در حوزه شعر و داستان هم گفت: در حوزه داستان و رمان بیشتر از شعر به مساله ترجمه توجه شده است؛ در حالی که باید در ارسال پیام مظلومان و فداکاری رزمندگان فعال‌تر عمل کنیم.

* محدثی خراسانی: جریان اصیل شعر دفاع مقدس راه خود را ادامه می‌دهد

محدثی خراسانی درباره شعر دفاع مقدس و اینکه روزی با صراحت همراه بود و حمایت گسترده ملی و حاکمیتی را در پی داشت، اما وقتی وارد مقوله‌هایی چون فساد اقتصادی می‌شود، طبعا نمی‌توانیم همان حمایت‌ها را داشته باشیم و شاعر تحت فشار قرا می‌گیرد، توضیح داد: صداهای مختلفی شنیده می‌شود و بسیاری مدعی جریان شعر انقلاب و دفاع مقدس هستند، اما جریان اصیل راه خود را ادامه می‌دهد. مثل سیدحسن حسینی که با صراحت در زمان جنگ حرف می‌زند و بعد در مساله دیگر کنایی‌تر سخن می‌گوید. تاریخ شعر فارسی همین‌گونه بوده است. دوره‌ای در سبک خراسانی، توصیف‌ها بیرونی بود، اما بعدها که اقتضائات سیاسی و اجتماعی مثل زمان حافظ ایجاب کرد در لفافه حرف بزند، اینگونه عمل کرد.

وی گفت: شعر دفاع مقدس، همین مسیر را داشت و بعید است شاعر جریان اصیل دفاع مقدس بخواهد این مسائل حاشیه‌ای را لحاظ کند. مثل علیرضا قزوه که زمان دفاع مقدس کار خود را به عنوان شاعر جنگ شروع کرد و هیچ چیز روی او اثرگذار نبود و همچنان هم نیست.

* اسماعیلی: اگر کنگره‌های بین‌المللی شعر مقاومت تعطیل نمی‌شد، مسیر رسیدن به ادبیات مشترک با شاعران جهان محقق می‌شد

رضا اسماعیلی درباره گسترش اشتراکات مضمونی بین ملت‌ها هم گفت: ما جشنواره شعر مقاومت را به صورت بین‌المللی طی سه دوره برگزار کردیم که هدف کنگره، آشنایی شاعران دفاع مقدس با هنرمندان حوزه شعر کشورهای جهان بود تا تعامل داشته باشند و از تجارب یکدیگر استفاده کنند. حتی در دوره‌ای ۶۰ شاعر از کشورهای خارجی دعوت کردیم که اشعارشان را عرضه کنند و حاصلش در قالب کتاب چاپ شد. اگر این جریان تداوم می‌یافت، مسیر رسیدن به ادبیات مشترک با شاعران جهان محقق می‌شد.

وی با بیان اینکه در بین شاعران مقاومت عرب که چهره بزرگی هستند، می‌بینیم که نگاه عاشقانه به وطن دارند، ‌گفت: گاهی حتی در اشعارشان از وطن به عنوان محبوب یاد می‌کنند. چه اشکالی دارد ما این نگاه را تعمیم دهیم و نشان دهیم باید از این معشوق، پاسداری کنیم. نکته دیگر پیوند شعر آیینی با دفاع مقدس و انقلاب است. شاید در گذشته شاعر آیینی می‌گفت شعر را سیاست زده نکنیم، اما امروز می‌بینیم شاعر دفاع مقدس، آیینی و انقلاب همه در یک جبهه می‌جنگند. شعر امروز دفاع مقدس، شعر خنثی و منفعل نیست؛ بلکه زنده و تپنده است و فرزند زمان خویش است.

این شاعر با بیان اینکه برخی شاعران دفاع مقدس امروز دچار دگراندیشی شده و با لهجه دیگری صحبت می‌کنند، گفت: ‌نظام جمهوری اسلامی ایران این ظرفیت را دارد که شاعرانی که در قالب شعر، پلشتی‌ها را گوشزد می‌کنند، مورد حمایت قرار دهد. شهید احمد زارعی یکی از شاعرانی بود که به فاصله طبقاتی اعتراض می‌کرد. امروز هم شاعرانی که به فاصله طبقاتی و فساد اقتصادی نقد وارد  می‌کنند، کسی خشم نمی‌گیرد. آنها به عنوان یک دیده‌بان آگاه، زشتی‌های جامعه را بیان می‌کنند و این روحیه را در رهبر انقلاب، بسیار دیده‌ایم.

اسماعیلی در مورد نقاط ضعف و قوت شعر دفاع مقدس گفت: این عرصه رویش‌های زیادی هم داشته و ما شاهد حضور شاعران جوان در این عرصه هستیم که با تلفیق هنرمندانه فرم و محتوا آثار بدیعی را خلق می‌کنند. از سوی دیگر حضور دو هزار بانوی شاعر نشان می‌دهد تعداد شاعران زن که دست به خلق اثر هنری می‌زنند، بسیار شده است. اما توجه به همسران شهدا، جانبازان و آزادگان باید بیشتر صورت گیرد و این از نقاط ضعف ماست. ما در این مقوله کوتاهی‌هایی داشته‌ایم؛ همان‌طور که در شعر کودک و نوجوان هم فقر داریم.

وی درباره سخنان خانم مستشارنظامی و تفاوت اسطوره و اسوه‌سازی توضیح داد: در شعر دفاع مقدس باید به اسوه‌سازی بپردازیم؛ نه اسطوره‌سازی. قهرمانانی چون شهید قاسم سلیمانی و شهید حججی را داریم که به عنوان الگوی حسنه باید مورد پیروی قرار گیرند.

این شاعر در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه برگزاری کنگره‌ها با رویکرد جدید در حوزه دفاع مقدس چند سالی است متوقف شده، گفت: حدود دو سال پیش آخرین کنگره با کیفیت نازل کار خود را به پایان برد و تقریبا کنگره مبدل به شب شعر شده بود، اما باید تلاشی صورت گیرد تا کیفیت برگزاری این برنامه‌ها ارتقا یابد.

وی جشنواره شعر بسیج را یکی از محورهای مهم جشنواره‌های کنونی دانست و گفت: ‌سازمان بسیج هنرمندان از نهادهایی است که حضور پررنگی در عرصه داشته و جشنواره‌‌های فراوانی با موضوع دفاع مقدس برگزار کرده است. جشنواره شعر بسیج یا همان «رازهای ارغوانی» یکی از آنهاست که شاعران می‌توانند تا ۳۰ شهریور آثار خود را ارسال کنند.

* محدثی خراسانی: نظام فرهنگی ما همیشه عقب است

محدثی‌ خراسانی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه معمولا نظام فرهنگی ما همیشه عقب است، ‌گفت: نظام فرهنگی نه فرصت‌شناسی دارد و نه از فرصت‌های ایجاد شده بهره‌برداری می‌کند. در حوزه شعر هم اگر تلاش، کوشش و همتی بوده به وسیله اهل شعر به پا شده ولی نظام فرهنگی در انتظار گردآوری آثار به نام خودش بوده است. مثلا در جریان شهادت حاج قاسم که دومین اتفاق پس از جنگ شمرده می‌شود (چرا که تشییع شهدای غواص نمونه‌ای بود که مردم را به سال‌ها دفاع مقدس برد) نمونه‌ای بود که شور و حماسه دفاع مقدس را ایجاد کرد و تمام مردم به سال‌های دفاع مقدس برگشتند؛ چون حاج قاسم چهره بین‌المللی اسلامی بود و شهادت ایشان عکس‌العمل‌ها و واکنش‌ها را در سطح جهان برانگیخت. این موضوع بیشتر از اینها می‌توانست فرصتی برای پیشبرد شعر مقاومت اسلامی باشد. هر چند این فرصت هنوز هم نسوخته اما با درایت و سرمایه‌گذاری اهل فن می‌توان برای پیشبرد ادبیات بین‌الملل اسلامی از آن بهره برد.

* محرابی: برای فیش‌های نجومی شعر گفتم و بسیار مورد هجمه قرار گرفتم

عالیه محرابی در بخش پایانی این نشست درباره هم‌افزایی شعر مقاومت اسلامی گفت: دو راهبرد وجود دارد: اول، بحث ترجمه و اینکه جشنواره مقامت فرصت مناسبی برای مراودات فرهنگی بود؛ چرا که می‌توانست اشعار آن ترجمه و به سایر کشورها منتقل شود. دوم اینکه رایزنی فرهنگی در کشورهای مختلف ضعیف عمل کرد. در حالی که اشتراکات فرهنگی ایران و هند به واسطه حضور آقای قزوه به عنوان یک شاعر توانسته افزایش بیابد، اما در سایر کشورها، متاسفانه یکی از نقاط ضعف ما رایزنان فرهنگی هستند.

محرابی درباره برچسب زنی به شاعرانی که به مسائل واکنش نشان می‌دهند، گفت: دقیقا کسانی هجمه می‌کنند که خودشان مثلا برای تبلیغ فلان کالا شعر سروده‌اند و آن وقت انگ سفارشی‌نویسی به کسی می‌زنند که برای عدالت‌خواهی شعر گفته است. البته بنده هم وقتی برای فیش‌های نجومی شعر گفتم بسیار مورد هجمه قرار گرفتم. اما این نگاه را داریم که طلیعه‌دار هستیم و وارد میدان مین می‌شویم.

* مستشار نظامی: شهادت حاج قاسم ما را به دوران جنگ برد

مستشار نظامی در پایان گفت:‌ شهادت حاج قاسم سلیمانی تلنگری بود که پس از جنگ وارد شد و ما را به حس دوران دفاع مقدس برگرداند. این اتفاق در کشورهای مختلف بازخورد داشت و شاعران آنها هم شعر سرودند. 

* داوودی: سکه و سیمرغ نمی‌خواهیم نیازمند بازتابیم

داوودی در بخش پایانی گفت: بخشی از افکار عمومی حاصل جریان ادبی یا به شکل فردی یا اجتماعی است که اگر فردی باشد شاعر خود را وامدار نمی‌داند لذا قرائت او رسمی نخواهد بود اما اینکه جریان اجتماعی داریم یا نه؟ باید گفت جریان اجتماعی حاصل موقعیتی است که همه را درگیر می‌کند؛ مثل مسأله شهادت حاج قاسم سلیمانی که من به عنوان یک شاعر یک کتاب مجزا درباره ایشان دارم. ممکن است حاصل یک سیر طبیعی باشد که همه را درگیر می‌کند یا اتفاقی بر اساس سیاستگذاری نهادهای فرهنگی شکل گیرد که این مسأله هزینه‌بر است.

وی ابراز داشت: ببینید ما از حادثه اربعین چه استفاده‌ای می‌کنیم یا کرده‌ایم؟ داعیه‌دار ادبیات زیاد داریم اما متصدی کیست؟ ما نیازمند سکه و سیمرغ نیستیم و به بازتاب امیدواریم. این متصدی است که فضا را با افق‌های جدید باز نگه می‌دارد؛ مثلا کنگره شعر دفاع مقدس چند سالی است تعطیل شده است. این کنگره انگیزه‌ای برای جوانان بود که گوشه‌ای ‌از ذهنش را درگیر دفاع مقدس کند. فعالیت فرهنگی نهادمحور نبوده، بلکه فردمحور بوده است. در بخش خاطرات دفاع مقدس متصدی داریم و کتاب‌هایی مثل «دا» و «نورالدین پسر ایران» چاپ و ترجمه می‌شود، اما در حوزه شعر این تصدی‌گری وجود ندارد. در حالی که نگاه رهبری به شعر به عنوان یک عنصر تمدن‌ساز است که جدی گرفته نمی‌شود.

رضا اسماعیلی هم در پایان از دادمان رئیس حوزه هنری خواست فصلنامه تخصصی شعر را مجددا فعال کند تا شاعران تریبون داشته باشند.

انتهای پیام/