مریم شکرانی

 کمبود، سهمیه‌بندی و افزایش قیمت کره ... جهش یکباره قیمت تخم‌مرغ... گرانی مرغ... کمبود برنج خارجی در برخی استان‌های ایران از جمله خراسان رضوی ... همه و همه اخباری است که این روزها در صدر خروجی رسانه‌های ایران بوده است. تولیدکنندگان درباره گرانی‌های اخیر چند علت مهم را برشمرده‌اند. آنها می‌گویند مشکلات ارزی یکی از عمده‌ترین موانع واردات مواد غذایی یا نهاده‌های تولید بوده است. به گفته آنها بانک مرکزی در تخصیص ارز یا مبنای محاسباتی ارز واردات تعلل داشته و موجب کمبود کالا در بازار شده است.

آنها همچنین به افزایش هزینه‌های تولید به دنبال جهش قیمت دلار، تحریم و نقل و انتقال پول برای واردات مواد اولیه اشاره می‌کنند و می‌گویند که هزینه‌های تولید به طور قابل‌توجهی افزایش داشته است. متولیان توزیع کالا در بازار هم می‌گویند که گران‌فروشی رخ نداده است و زنجیره توزیع کالا مشکل خاصی ندارد. آنها معتقدند که کمبود کالا و افزایش هزینه‌های تولید عامل گرانی‌های اخیر بوده است و برای این مساله کار خاصی از دست اصناف و تعزیرات برنمی‌آید.

با این وجود حالا نه‌تنها سرپرست وزارت صنعت و وزیر کشاورزی به زیرمجموعه نهادهای خود دستور کنترل بازار را داده‌اند که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در توئیتی نوشته که از سوی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری مامور ساماندهی به مساله گرانی‌ها شده است. او در حساب کاربریاش در توئیتر نوشت: مسئله تورم و گرانی و راهکارهای مقابله با آن ساز و کارهای خاص خود را دارد که به طور مستمر در دستورکار تیم اقتصادی دولت و ستاد اقتصادی دولت در حضور رئیس‌جمهوری است.

برنج خارجی کمیاب شد

پارسال صف‌های گوشت و مرغ و گرانی شکر، پیاز، گوجه‌فرنگی و ... خبرساز شد و امسال بازار برنج خارجی، کره، تخم مرغ و ... به هم ریخته است. سناریوی تکراری بازار ایران که هر از گاهی کالایی را به صدر اخبار می‌برد و معمولا ماجرا با یارانه‌های ارزی به واردکنندگان و واردات بی‌رویه گره خورده است. امسال اما ماجرا متفاوت است. دولت از یک سو با کسری بودجه سنگین مواجه است و به دلیل سقوط صادرات نفت و تعطیلی مرزها و در نتیجه کاهش صادرات غیرنفتی، دیگر ارز قابل‌توجهی در دست ندارد تا با آن واردات گسترده انجام دهد و بازار را به آرامش برساند و از سوی دیگر افزایش هزینه‌های تولید، تولیدکنندگان را برای تامین بازار داخلی با مشکل مواجه کرده است.

حالا هر کیسه 10 کیلوگرمی برنج خارجی در بازار تهران به بیشتر از 200 هزار تومان رسیده است. متولیان تولید و واردات برنج در این‌باره به رسانه‌ها توضیح داده‌اند که علت اصلی گرانی برنج این است که پیش از این، برنج پاکستانی و هندی با ارز دولتی وارد کشور می‌شد اما بنا بر تصمیمات سازمان تنظیم بازار کشور، تخصیص ارز دولتی به برنج پاکستانی و هندی حذف شده و عملا پس از آن برنج با ارز نیمایی وارد کشور می‌شود.

از طرف دیگر، از ابتدای شهریور ماه ۹۹، محدودیتهایی برای واردات برنج خارجی اعمال شده است که این موضوع به دلیل آغاز فصل برداشت برنج در استان‌های شمالی ایران است.

واردکنندگان برنج همچنین می‌گویند که در مقاطعی حجم قابل‌توجهی برنج خارجی در گمرک بلاتکلیف مانده بود زیرا بانک مرکزی تعیین تکلیف نکرده بود که مبنای محاسبات ارزی برنج، دلار با چه قیمتی باشد.

تولید مرغ و تخم مرغ گرفتار تامین خوراک طیور

گرانی مرغ و تخم‌مرغ هم یکی از خبرسازترین کالاهای بازار در روزهای گذشته بوده است. هر شانه تخم‌مرغ در بازار تا حدود 40 هزار تومان هم رسید و حواشی این خبر تا جایی رسید که معاون اول رئیس‌جمهوری مامور رسیدگی به این وضعیت شد.

رضا ترکاشوند، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغ تخمگذار کشور درباره علت گرانی تخم‌مرغ به رسانه‌ها گفته است که عامل اصلی افزایش قیمت تخم‌مرغ در هفته‌های اخیر، تقاضای زیاد صادرات بوده است. او توضیح داده است: با توجه به بررسی که انجام شد متوجه شدیم تقاضا در بازار داخل همچنان زیاد است و قیمت هم روند رو به رشدی دارد حدود چهار روز است صادرات تخم مرغ را ممنوع کردیم و طی مصوبه که از ستاد تنظیم بازار دریافت کردیم شرکت پشتیبانی امور دام موظف شد تا تولید مازاد را خریداری کند تا به قیمت مصوب برسد، اما هنوز این مصوبه اجرایی نشده است.

بجز این مرغداران برای علت گرانی مرغ و تخم مرغ علت مهم دیگری عنوان می‌کنند و می‌گویند که تولیدکنندگان برای تامین خوراک طیور با کمبود در بازار مواجه هستند و هم‌اکنون حدود ۴۰درصد کنجاله سویا را تولیدکنندگان با ارز آزاد تامین میکنند که هزینههای تولید را افزایش می‌دهد.

سهمیه‌بندی کره و  تولیدی که صرفه ندارد

کمبود شیر خشک و سهمیه‌بندی کره از دیگر اخباری بود که بازار مواد غذایی هفته گذشته با آن مواجه شد و حالا هم هر ۱۰۰گرم کره که با قیمت حدود ۴ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد در برخی فروشگاه‌ها تا دو برابر قیمت یعنی حدود ۸ هزار تومان عرضه می‌شود.

متولیان صنعت لبنیات در این باره توضیح دادند که با تغییر ارز، واردات کره از رسمی به نیمایی، واردکنندگان از واردات این محصول استقبال نمی‌کنند که یکی از علل کمبود کره در بازار است.

محمدرضا اسماعیلی، عضو هیئتمدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی ایران در این‌ باره گفته است که توان تولید کره در کشور وجود دارد. همه تولیدکنندگان می‌توانند کره توپی یا سنتی را تولید کنند. مقایسه قیمت کره داخلی با نمونه‌های خارجی تولیدکننده را به این نتیجه رسانده که تولید داخل به صرفه نیست. کره‌ای که می‌توان در داخل تولید کرد به مراتب خوشمزه‌تر از نوع وارداتی است. بی‌توجهی‌ها باعث شده است که تولید داخلی، کمکم مقرون به صرفه نباشد و محصول بومی از چرخه تولید خارج شود.

دلال‌ها این‌بار مقصر نیستند!

حالا برخلاف همیشه که توپ گرانی‌ها به زمین دلالان می‌افتاد، متولیان توزیع کالا می‌گویند که در این زمینه مشکلی وجود ندارد و مواد غذایی واقعا گران شده‌اند.

قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران در واکنش به گرانی خبرساز اقلام خوراکی در بازار ایران گفته است که اصناف منبع گرانی نیستند.

او مقابل دوربین‌های خبرنگاران توضیح داد: آنچه مردم در بازار می‌بینند به ظاهر گرانفروشی است، اما این گرانی است نه گرانفروشی و برای قیمت‌گذاری باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که بازار با کمبود کالا مواجه نشود چراکه کمبود کالا موجب گرانی کالا خواهد شد. چنانچه مشکلی در قیمت‌گذاری سازمان حمایت است باید تغییر قیمت‌ها به موقع باشد که در بازار مشکلی ایجاد نشود.

سناریوی تکراری بازار ایران این است که هر از گاهی کالایی را به صدر اخبار می‌برد و معمولا ماجرا با یارانه‌های ارزی به واردکنندگان و واردات بی‌رویه گره می‌خورد. امسال اما ماجرا متفاوت است

 با این وجود جواد احمدی، معاون سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گفته است: بنا بر دستور رئیس‌جمهور نظارتها باید از تولید و واردات تا مصرف‌کننده باشد و همه مسئولانی که در حوزه تأمین، توزیع و نظارت بر بازار هستند از جمله سازمان حمایت در نظارت نقش دارند.

او توضیح داده است که نظارت‌ها اکنون همچنان انجام می‌شود، اما چرا نتیجه نظارت محقق نمی‌شود به این دلیل است که نظارت‌ها باید هوشمند باشد.