به گزارش راهبرد معاصر مکانیسم ماشه آمریکا 30 شهریور علیه ایران فعال می شود. موضوعی که در چند ماه اخیر محل مناقشه بین کشورهای 5+1 بوده است. این در حالی است که اظهارت اخیر حسن روحانی رئیس جمهوری در جلسه هیات دولت مبنی بر این که روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی ملت ایران و شکست مفتضحانه آمریکا است حائز اهمییت است. از گفته های رئیس جمهور می توان دو برداشت کرد. برداشت اول بازگشت تحریم ها با فعال شدن مکانیسم ماشه است و دیگری بی نتیجه بودن تلاش آمریکا است.

 وزیر خارجه آمریکا رسما علام کرده است که کلیه تحریم های ایران روز شنبه 30 شهریور بازمیگردد. علاوه بر روحانی و وزیر امور خارجه آمریکا که از شنبه مهم برای ایران و امریکا صحبت کرده اند الیوت آبرامز مسئول امور ایران در دولت آمریکا هم تائید کرده که تحریم های ایران علیه ایران شنبه فعال می شود. دقیقا زمانی که یک ماه پس از نامه مایک پمپئو  به رئیس دوره ای شورای امنیت درباره بازگرداندن تحریم های لغو شده علیه ایران.

همه این اتفاقات نشان می دهد که شنبه هفته اینده روز مهمی برای گروه 5+1 بوده است. در صورتی که آمریکا مکانیسم ماشه را فعال کند احتمالا ایران هم انگیزه ای برای ماندن در برجام نخواهد داشت.

مکانیسم ماشه چه زمانی فعال می‌شود؟ 

در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده اگر یکی از اعضای امضا‌کننده توافق برجام، در اعمال و انجام تعهدات، شکایتی داشته باشد، باید در کمیسیون مشترک برجام رسیدگی شود. اگر توافق نکنند، پرونده به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می‌شود. پس از آن، شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آن‌ها قطعنامه صادر کند.

اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند قطعنامه صادر کند، مکانیسم ماشه اجرا می‌شود و تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل به طور اتوماتیک بازمی‌گردد.

از طرف دیگر اگر شورای امنیت با حمایت انگلیس، فرانسه، روسیه و چین برای ادامه برجام و تداوم لغو تحریم‌ها قطعنامه‌ای صادر کند، این قطعنامه باید از سوی آمریکا هم پذیرفته شود و اگر نشود، این مخالفت می‌تواند منجر به بازگشت خودکار تحریم‌ها شود.

امریکا می‌گوید یک ماه است درخواست خود برای بازگشت تحریم‌های ایران را به شورای امنیت سازمان ملل داده اما اعضای این شورا می‌گویند روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصلا تاکنون آغاز نشده چرا که آمریکا دیگر عضوی از برجام نیست.

آیا مکانیسم ماشه فعال می‌شود؟

امریکا می‌گوید یک ماه است درخواست خود برای بازگشت تحریم‌های ایران را به شورای امنیت سازمان ملل داده و 30 شهریور موعد یک ماهه آن تمام می‌شود و چون قطعنامه‌ای صادر نشده، تحریم‌ها خود به خود باز می‌گردد.

اما شورای امنیت سازمان ملل نظر دیگری دارد. 13 عضو شورای امنیت در نامه‌ای اعلام کرده‌اند روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصلا تاکنون آغاز نشده چرا که آمریکا دیگر عضوی از برجام نیست و به همین دلیل آمریکا از  منظر حقوقی نمی‌تواند از مکانیزم‌های این توافق، برای اقدام علیه ایران استفاده کند.

از طرف دیگر هفته گذشته وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه پس از دیداری در انگلستان اعلام کردند مخالف اجرای مکانیسم ماشه‌اند و بر سر این موضوع با هم توافق کرده‌اند و اجازه اجرای مکانیسم ماشه را به آمریکا نمی‌دهند.

اما برخی دیگر معتقدند جدال‌ بر سر مکانیزم ماشه، بیش از آنکه حقوقی باشد سیاسی است و امریکا  با تهدید و تحریم کشورها، این سیاست را پیش می‌برد.

در نتیجه برخی معتقدند با توجه به سیاست فشار حداکثری و تهدید دیگر کشورها، امریکا امریکا قطعنامه را وتو کند و تحریم‌ها خودکار فعال شود. آن هم ظرف یک هفته.

اگر آمریکا تحریم‌ها را بازگرداند، آن وقت باید منتظر واکنش ایران بود. خروج از برجام که می‌تواند سیگنال‌های مهمی به اقتصاد ایران بدهد. یا بی‌توجهی به طرح آمریکا و ماندن در برجام که نشان می‌دهد احتمالا ایران منتظر 13 آبان است نه 30 شهریور.

خروج ایران از برجام؟

اما این ماجرا یک سوی دیگر هم دارد؛ ایران. برخی می‌گویند در صورت بازگشت تحریم‌ها ایران نباید در برجام بماند. از جمله نمایندگان مجلس که اول شهریور ماه با تدوین طرحی دو فوریتی خواستار خروج خودکار ایران از برجام در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه شدند.

اما رویترز چندی پیش به نقل از چند مقام ایرانی نوشته بود ایران حتی در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه در برجام می‌ماند. چراکه آنها معتقدند سرنوشت توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا در آبان ماه بستگی دارد نه به برنامه پیشنهادی دولت ترامپ برای فعال کردن مکانیسم.

البته در این میان وزیر دفاع از خودکفایی 90 درصدی ایران در تولید محصولات مورد نیاز خبر داده بود. خبری که نشان می‌دهد شاید ایران خود را برای تحریم‌های بیشتر و روزهای سخت‌تر آماده می‌کند.

سخنانی که دیروز حسن روحانی هم به نوعی آنها را تکرار کرده و گفته ملت ما روزهای بسیار سختی در سال ۵۹ پیش روی خود دید اما مردم پیروز شدند. امروز هم باید به همان مسیر صبر و مقاومت تمسک بجوییم.

تمام این موارد نشان می‌دهد شنبه هفته جاری روز مهمی است. چون فعال شدن یا نشدن مکانیسم ماشه روشن می‌شود. اگر آمریکا تحریم‌ها را بازگرداند، آن وقت باید منتظر واکنش ایران بود. خروج از برجام که می‌تواند سیگنال‌های مهمی به اقتصاد ایران بدهد. یا بی‌توجهی به طرح آمریکا و ماندن در برجام که نشان می‌دهد احتمالا ایران منتظر 13 آبان است نه 30 شهریور.