وزیر امور خارجه سوئیس در سفری که از روز شنبه هفدهم شهریورماه به ایران داشت تا دیروز دوشنبه که به سفر خود پایان داد با مسوولان عالی رتبه جمهوری اسلامی؛ حجت‌الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس شورای اسلامی دیدار و گفت وگو کرد که محور اصلی این گفت وگوها، روابط دوجانبه تهران- برن و به طور ویژه «کانال مالی سوئیس» بود.

 کاسیس روز شنبه با پروازی مستقیم از شهر برن به اصفهان رفت و از برخی آثار تاریخی این شهر دیدن کرد. وی در پایان هم با انتشار تصاویری از عالی قاپو، مسجد امام، میدان نقش جهان، سی و سه پل، بازار قیصریه، کلیسای جلفا و شیرینی‌های اصفهان، در حساب‌های کاربری‌ خود در فضای مجازی نوشت: به اصفهان، مرواریدی در خاورمیانه سفر کردم. آشنایی با فرهنگ و ملت یک کشور شرط لازم برای روابط دیپلماتیک خوب است.

وزیر امور خارجه سوییس سپس عازم تهران شد تا با مسوولان جمهوری اسلامی در ارتباط با مسائل دوجانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی و همچنین کانال مالی دیدار و گفت وگو داشته‌باشد.

همزمانی سفر کاسیس به ایران با یکصدمین سالگرد آغاز روابط دیپلماتیک دو کشور این گمانه‌ را ایجاد کرد که سفر کنونی به این مناسبت انجام گرفته‌است. البته «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه در این باره تاکید کرد: سفر وزیر خارجه سوئیس در چارچوب عادی سفرهای وزرای امور خارجه دو کشور است. این سفر به دلیل کرونا به تاخیر افتاد وگرنه قرار بود زوتر انجام شود.

دومین گمانه‌ای که با ورود وزیر خارجه سوییس به ایران بر سر زبان‌ها افتاد، موضوع میانجیگری وی برای حل اختلافات ایران و آمریکا بود. دولت سوئیس علاوه بر اینکه حافظ منافع آمریکا در ایران است، حافظ منافع ایران در کانادا و حافظ منافع متقابل ایران و عربستان در دو کشور نیز هست. حفاظت سوییس از منافع امریکا در ایران از یک سو و گفت وگوی کاسیس با همتای آمریکایی چند روز قبل از ورود به ایران، گمانه فوق را تقویت می‌کرد. درخواست «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه نیز برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن مزید بر علت شد تا برخی این سفر را در راستای ترمیم مناسبات ایران و آمریکا قلمداد کنند. از نگاه بسیاری از ناظران، «دونالد ترامپ» در چند قدمی انتخابات ریاست جمهوری نیاز مبرمی به کاهش تنش و دستیابی به توافق با جمهوری اسلامی ایران دارد.

اما این گمانه قویا از جانب دستگاه دیپلماسی کشورمان رد شد و سخنگوی وزارت امور خارجه هدف از تماس تلفنی وزیر خارجه آمریکا با همتای سوئیسی‌ را «اعمال فشار» عنوان کرد و گفت که در آستانه سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران چنین سیاستی از جانب آمریکا اتخاذ شده‌بود.

همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه در کنفرانس خبری دیروز دوشنبه رسما اعلام کرد که سفر وزیر امور خارجه سوئیس «ربطی به روابط ایران و آمریکا» ندارد و تاکید کرد که «سیاست ما درباره آمریکا تغییری نکرده‌است.»

شروط ایران برای مذاکره با آمریکا تا کنون بارها از سوی مسوولان مختلف کشور تشریح شده که در دیدار روحانی و کاسیس بار دیگر رییس جمهوری کشورمان آن را تکرار کرد. وی با تاکید بر اینکه «ما به مقررات بین المللی و توافقات چندجانبه پایبند بوده و خواهیم بود»، گفت: هر روزی که آمریکا تصمیم بگیرد از اشتباهات خود دست بردارد، اقدامات غیرقانونی خود را جبران کرده و به قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام برگردد، راه برای او باز است.

آمریکا تا کنون از ابزارهای مختلف برای اعمال سیاست «فشار حداکثری» بر ایران بهره گرفته که مهمترین آن تحریم و ایجاد تنگنای اقتصادی است؛ سیاستی که در عمر چهار دهه‌ای جمهوری اسلامی همواره با شدت و ضعف‌های از سوی روسای جمهوری مختلف آمریکا ادامه یافته اما راه به جایی نبرده‌است و روحانی نیز در این دیدار اظهار داشت: آمریکا سال‌ها است که به دنبال حذف نظام جمهوری اسلامی و مداخله در امور داخلی ایران است و آقای ترامپ در یک محاسبه غلط فکر می‌کرد که با فشار به ایران و جنگ اقتصادی می‌تواند نظام جمهوری اسلامی را ظرف سه ماه از پای درآورد.

در این سفر اما مهمترین موضوعی که مورد توجه و گفت وگو قرار گرفت برجام و کانال مالی سوییس بود؛ کانالی که برای تقویت همکاری‌های ایران با اعضای توافق هسته‌ای و همچنین کشورهای غیرعضو برنامه‌ریزی و طراحی شده اما تا کنون تنها دو مرتبه و آن هم در ارسال کمک‌های دارویی در میانه بحران کرونا فعال شده‌است.

ایران به رغم پایبندی کامل به برجام تا مدت‌ها از سازوکارهای مالی پیشنهادی اروپا به خصوص «اینستکس» بی‌بهره ماند تا اینکه به ناچار از تعهدات خود در برجام با هدف متوازن‌سازی توافق کاست. از این رو است که سخنگوی وزارت امور خارجه همزمان با سفر وزیر خارجه سوییس به ایران اظهار کرد «پس از ۲۰ ماه تاخیر دو تراکنش مالی در کانال مالی سوئیس انجام شد و اقلام دارویی با استفاده از منابع مالی ایران در سوئیس وارد کشور شد.»

اما گویی این سفر فرصت مغتنمی برای پیشبرد کانال مالی بوده چرا که کاسیس روز دوشنبه پس از دیدار با ظریف، ضمن ثمربخش ارزیابی کردن این دیدار در پیامی توئیتری نوشت: صلح، توسعه اقتصادی و حقوق بشر، مباحث ثمربخش با جواد ظریف همتای ایرانی‌ام بود. خوشحالم که می توانیم با هم کانال انساندوستانه سوئیس را برای انتقال مواد غذایی و تجهیزات پزشکی به مردم ایران راه اندازی کنیم.

برپایه کانال مالی سوییس، در ابتدا انتقال دارو و غذا به ایران از این درگاه صورت می‌گیرد و در گام‌های بعدی همزمان با پیوستن کشورهای اروپایی و غیراروپایی و گستردگی دامنه آن، معاملات به دیگر فازهای اقتصادی تسری خواهد یافت.