سرویس سینمایی هنرآنلاین: مجتبی احمدی تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی "شکلات تلخ" است که شنبه و سه‌شنبه حوالی ساعت 13:30 و روزهای یکشنبه و چهارشنبه بعد از اخبار بامدادی روی آنتن شبکه پنج سیما می‌رود.

او در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره نحوه ساخت این برنامه و چگونگی شکل‌گیری ایده آن توضیح داد: برنامه "شکلات تلخ" ساختار کاملاً اجتماعی با رویکرد بررسی آسیب‌های اجتماعی دارد و محصول ابتدایی اتاق فکر برنامه "نگی که نگفتی" است که سال گذشته روی آنتن شبکه دو سیما رفت. از آنجایی که آن برنامه فضای مفرحی داشت، نمی‌توانستیم در آن از همه مشکلات اجتماعی سخن بگوییم، بنابراین با همراهی دوستان سازمان بهزیستی اتاق فکری تشکیل دادیم و عملاً چند سرفصل از ایده‌های مختلف خارج شد که در حوزه‌های مختلف اجتماعی با نگاهی آسیب‌شناسانه می‌توانستیم تولید برنامه داشته باشیم. در ادامه برنامه طراحی و به گروه اجتماعی شبکه پنج سیما اعلام شد. پس از تأیید و همراهی گروه اجتماعی مقرر شد که این برنامه با محوریت کودکان کار و خیابان تولید شود.

او ادامه داد: ما سرفصل اصلی را کودکان کار و خیابان قرار دادیم، اما قرار نبود تا آخر به آن‌ها بپردازیم، بنابراین سرفصل‌های مختلفی با محوریت کودکان طراحی کردیم که در این سرفصل‌ها نگاهمان به اعتیاد، طلاق، مهاجرت و فضای مجازی بود، اما وقتی برنامه کودکان کار و خیابان کلید خورد با توجه به ساختار مستند گونه برنامه، ریشه‌یابی کردیم که هرکدام از این معضلات چه تفاوت‌هایی با هم دارند و چه تأثیراتی روی بچه‌های کار می‌گذارند تا به آن‌ها بپردازیم. در گام نخست ما 250 کودک کار را سرفصل ابتدایی برنامه قرار دادیم و با آن‌ها گفت‌وگو کردیم که برخی از آن‌ها محصول طلاق، اعتیاد، مهاجرت اشتباه و ... بودند و همان کودک کار را وارد سرفصل‌های آسیبی برنامه کردیم. یعنی ما از کودک کار که حاصل طلاق بود به بحث طلاق، نحوه آشنایی زوجین، ازدواج اشتباه و ... رسیدیم. در سرفصل‌های اقتصادی زندگی مردم که تعریفی از کودک ایجاد می‌کند به خود خانواده و دلایلی که آن‌ها را شکننده می‌کند رسیدیم و این روند همین‌طور ریشه‌یابی شد و ادامه یافت.

احمدی در ادامه درباره ساختار تولید این برنامه گفت: فضای برنامه در ابتدا استودیو محور بود، اما هرچه گذشت حس کردیم نمی‌شود با این ساختار پیش رفت، بنابراین دوربین را بردیم به خیابان و برنامه کاملاً مستند شد. به‌طور مثال در بحث زباله‌گردها رسیدیم به بچه‌هایی که باید دنبال آن‌ها می‌رفتیم تا ببینیم چه فاکتورهایی دارند. از سوی دیگر حدود 14 یا 15 ارگان هستند که به شکل مستقیم با کودکان کار و خیابان درگیر هستند و ما در هر برنامه از حضور کارشناسان و نمایندگان این ارگان‌ها برای حل مسائل و مشکلات کودکان بهره می‌بریم و آن‌ها را به شکل جدی وارد این موضوعات می‌کنیم. تلاش ما بر این است تا انواع و اقسام آسیب‌های زندگی این کودکان را بررسی کنیم و سراغ نگاه مهارت‌آموزی، حمایتی و بهداشتی رفتیم و با دوستان شهرداری صحبت‌هایی انجام دادیم تا امکانات آن‌ها را بررسی کنیم. جنس برنامه و نوع تولید و کارگردانی از سناریو در لحظه تا تدوین همه منعطف بوده و در کف خیابان اتفاق می‌افتد. ما همراه با این بچه‌ها هستیم و از یک کارشناس مجری -روانشناس بهره گرفتیم که سابقه هم‌صحبتی با این کودکان و همچنین مسئولین را داشته باشد.

او در پاسخ به این سؤال که نگاه شما به‌عنوان برنامه‌ساز تا چه اندازه مطالبه‌گر است، بیان کرد: با توجه به این که در حوزه برنامه‌های گفت‌وگومحور هستیم، اما نگاهمان مطالبه گر بوده و پیگیر هستیم و بررسی می‌کنیم. هر فصلی از برنامه که پخش می‌شود تیم پیگیر ما وارد بازی می‌شوند و نتیجه عملکرد ارگان‌ها را بررسی می‌کنند. به‌اندازه قدرت خودمان عملکرد ارگان‌ها را بررسی کردیم و هر بار این را یادآوری می‌کنیم. فکر می‌کنم بیشتر از این مأموریتی نداریم.

این تهیه‌کننده تلویزیون همچنین درباره حاصل این مطالبه‌گری نیز اظهار کرد: قطعاً نتیجه داشته است. بسیاری از ارگان‌ها تاکنون اعلام آمادگی کرده‌اند. از آنجایی که دوربین ما در چهارراه‌های تهران حضور فعال دارد و صبح تا شب با این بچه‌ها همراه شده است تا لحظه‌به‌لحظه آن‌ها را رصد کند، بچه‌ها نیز دوربین‌ها و عوامل ما را می‌شناسند و این اعتماد و اطمینان حاصل شده است. حالا ما می‌دانیم این بچه‌ها در طی روز چه می‌خورند، چقدر کار می‌کنند و پیگیر فعالیت آن‌ها هستیم. به لحاظ تولیدی شرایط سختی داریم و حتی به خارج از شهر می‌رویم درست به همین دلیل کنداکتور برنامه ما بسیار منعطف است و برنامه‌ریزی روی آن نداریم و بر اساس پرونده‌ها پیش می‌رویم.

او افزود: برنامه واقعاً به لحاظ ساختاری و پرداختن به موضوعات روی لبه تیغ است و می‌دانیم که فضا گاهی بسیار تلخ می‌شود. برای مراقبت از برنامه و جلوگیری از تلخی بیش از حد معاون اجتماعی شبکه پنج سیما نیز همراه ما هستند و راهنمایی‌مان می‌کنند.

احمدی درباره استفاده از بازیگر به‌جای کودکان نیز بیان کرد: از آنجایی که پخش صورت بچه‌ها ممنوعیت دارد، بنابراین ما از بازیگر استفاده کرده و فضاها را بازسازی می‌کنیم و بسیاری از بچه‌هایی که در برنامه دیده می‌شوند بازیگرانی هستند که نقش کودکان کار را بازی می‌کنند. ما برای این برنامه فراخوانی داشتیم و با توجه به این که من خودم دانش‌آموخته تئاتر هستم، بچه‌هایی را بین سنین 5 تا 12 سال هستند انتخاب کردیم و عملاً آن‌ها را آموزش داده و هم‌زمان آن‌ها را وارد اجرا کردیم. ما چند گروه داریم که هرکدام داستان مشخصی دارند و بر اساس نقش و داستان بچه‌های کار قصه زندگی آن‌ها را تبدیل به سناریو کرده و با بازیگران تمرین می‌کنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم. هیچ‌یک از این بچه‌ها سابقه بازیگری ندارند و در عین حال که تمرین می‌کنند، آموزش دیده و کار را اجرایی می‌کنند. درواقع ما نمایشی از کودکان کار داریم و قرار نیست که خیانت‌درامانت کنیم. این کودکان باید متوجه شوند که قصد ما کمک به آن‌هاست، بنابراین قصد تخریب نداریم و نمی‌خواهیم این اعتماد از آن‌ها سلب شود.

تهیه‌کننده "شکلات تلخ" درباره حضور فعال ارگان‌ها و همراهی آن‌ها نیز افزود: غیر از بهزیستی که در اتاق فکر ما حضور دارند، شهرداری، سازمان فنی و حرفه‌ای و مجلس نیز همراه ما هستند. جنس برنامه و کودک کار به‌گونه‌ای است که همه را درگیر کرده و حاضر هستند که هرگونه همکاری برای رفع مشکلات این قشر آسیب‌پذیر جامعه داشته باشند، اما این که چقدر زورشان برسد بحث دیگری است. ما به‌عنوان برنامه‌ساز طرح مسئله کرده و پیگیری می‌کنیم و امیدواریم محصول نتیجه‌بخش باشد. به‌هرحال مشکل کودکان کار و خیابان به یک نهاد برنمی‌گردد و باید با مدیریت واحد پیش رفت که هر کدام کار خود را اگر درست انجام ندهند موجودیت کار می‌لنگد.