صاحب‌خبر - عباس اسماعیل‌گل: چند سالی می‌شود اغلب شبکه‌های سراسری تلویزیون باکسی ویژه را برای پخش برنامه‌های صبحگاهی اختصاص می‌دهند، برنامه‌هایی که این روزها اکثرشان به لحاظ فرم شبیه هم هستند و حتی بسیاری مواقع پیش آمده که از نظر ارائه محتوا هم رویه یکسانی دارند به طوری که بسیاری از مخاطبان تصور می‌کنند سازندگان فنی و محتوایی این برنامه‌های صبحگاهی یک تیم واحد است. اما اگر به سال‌های دورتر نگاه کنیم، آن زمانی که هنوز تولید و پخش برنامه صبحگاهی برای شبکه‌های مختلف به مد تبدیل نشده بود، محمدرضا شهیدی‌فرد 15 سال پیش با اجرای برنامه صبحگاهی «مردم ایران سلام» از شبکه ۲ سیما، پیشرو سبک جدیدی از برنامه‌سازی در کنداکتور صبحگاهی بود. برنامه صبحگاهی «مردم ایران سلام» با اجرای محمدرضا شهیدی‌فرد و جواد آتش‌افروز دارای ساختاری متفاوت از برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون در آن زمان بود و در ادامه برنامه‌ای‌ چون «صبح بخیر ایران» از شبکه یک هم فضای با انرژی و شادی را برای مخاطبان خود به وجود آورده بود و گزارش‌های خاطره‌انگیز و دوست‌داشتنی اقبال واحدی برای مخاطبان «صبح بخیر ایران» هم انرژی بسیاری به ارمغان می‌آورد. در مجموع باید گفت این 2 برنامه آن زمان در حافظه مخاطبان‌شان ماندگار شدند چون ایده‌های درست در کنار مدیریت و اجرای درست این ایده‌ها، در این ۲ برنامه وجود داشت. اساسا سردبیری در این‌گونه برنامه‌ها به معنی واقعی کلمه معنا پیدا می‌کرد و خروجی ارائه‌‌شده به مخاطب، خروجی هدفمند و قابل دفاعی بود. اگر به پرمخاطب‌ترین برنامه‌های صبحگاهی ۲ دهه اخیر تلویزیون نگاه کنیم، به چند نکته اساسی پی می‌بریم، نخست آنکه هر کدام از این برنامه‌ها از یک مزیت خاص نسبت به رقبای خود بهره‌مند بودند. به عنوان مثال یکی از برنامه‌ها به پرداختن متفاوت به اخبار روز متمرکز بود، یکی دیگر تمرکز خود را روی ایجاد حس و حال شاد برای مخاطب می‌گذاشت و دیگری بر مباحث تخصصی و دغدغه‌مند تاکید می‌کرد. نکته دیگر اینکه عموم برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون که این سال‌ها در تلویزیون پرمخاطب شدند، در کنار ایده‌های درست، به توانایی مجریان در برقراری ارتباط با مخاطب نیز وابسته بودند. از اجرای منضبط و خوش‌ریتم محمدرضا شهیدی‌فرد در «مردم ایران سلام» تا چهره شدن علی ضیا در «ویتامین ث»، تنها نمونه‌ای از تاثیر مجری‌های کاربلد در پیشبرد اهداف برنامه‌های صبحگاهی است. البته در این میان بی‌انصافی است که از نقش پررنگ رضا رشیدپور در درخشش «حالا خورشید» بگذریم. در مجموع باید گفت در کنار ایده‌های تازه‌ای که اتاق فکر این برنامه‌ها از آن بهره‌مند بودند، حضور مجریان توانمند نیز بخوبی تاثیرات خود را نمایان می‌ساخت. اما برنامه‌های صبحگاهی که طی چند سال اخیر قارچ‌گونه در شبکه‌های سراسری تلویزیون روی آنتن می‌روند هیچ رنگ و بویی از برنامه‌هایی که درباره آنها صحبت شد ندارند و مخاطب شاهد برنامه‌هایی کاملا شبیه به هم و کلیشه‌ای در چند شبکه تلویزیونی است؛ برنامه‌هایی که طبیعتا با توجه به زمانی که پخش می‌شوند باید رویکرد انرژی‌بخش داشته باشند و پرانرژی اجرا شوند و مخاطبی را که قرار است پس از دیدن این برنامه کارش را آغاز کند با انرژی و امید بدرقه کنند. این برنامه‌های صبحگاهی اما ایجاد حاشیه‌های عجیب و غریب را چاشنی کار خود قرار می‌دهند و با این همه هر روز یکی از برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون حاشیه‌ای تازه ایجاد می‌کند؛ حاشیه‌ای که گویا قرار است باعث بیشتر دیده شدن برنامه شود اما در نهایت نتیجه‌ای جز خلق دردسرهای تازه برای تلویزیون و بی‌اعتبار کردن این رسانه ندارد. از سوی دیگر باید گفت برخی مدافعان روند فعلی برنامه‌های صبحگاهی با مقایسه شیوه اجرای برخی نمونه‌های خارجی با این برنامه‌ها، از این می‌گویند که آن برنامه‌ها به این دلیل محبوب و پرمخاطب شده‌اند که در اجرای ایده‌های خود آزادند و هر کاری دل‌شان می‌خواهد می‌کنند، این در حالی است که برنامه‌سازی مفهومی صفر و یکی نیست که اگر الگوی اجراشده در فلان کشور را به همان شکل داخل رسانه‌ای در کشور دیگر ببریم، منجر به همان نتایج شود؛ برنامه‌سازی ناظر به مخاطب، باورها و نیازهای آن انجام می‌شود و طبعا برنامه‌سازی برای مخاطب ایرانی در رسانه ملی نیز باید تابع همین نگاه باشد. اما در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در میان برنامه‌های صبحگاهی شبکه‌های مختلف صداوسیما که در یکی دو سال اخیر روی آنتن می‌روند، شبکه خبر سیما هم وارد گود شده است و 10 روزی می‌شود که برنامه صبحگاهی «چاپ اول» را روی آنتن می‌برد، با این تفاوت که برنامه کمترین شباهتی به لحاظ فرم و محتوا نسبت به سایر برنامه‌های صبحگاهی شبکه‌های مختلف دارد که به همین بهانه با مهدی خانعلی‌زاده، سردبیر این برنامه به گفت‌وگو نشستیم. *** سردبیر برنامه «چاپ اول» در گفت‌وگو با «وطن‌امروز»: به دنبال خبرخوانی در شبکه خبر نیستیم * آقای خانعلی‌زاده در ابتدا لطفا درباره نحوه شکل‌گیری طرح و ایده برنامه «چاپ اول» توضیح می‌دهید؟ زمانی که مشغول نوشتن طرح برنامه شبکه خبر بودیم، مدام به این موضوع توجه می‌کردیم که قرار است در میان برنامه‌های پرتعداد صبحگاهی شبکه‌های مختلف چه رویکرد جدیدی ارائه دهیم که بتوانیم مخاطبان شبکه خبر را راضی کنیم. بر همین اساس ذهنیت اولیه خود را بر این پایه استوار کردیم که «چاپ اول» قرار است برنامه صبحگاهی شبکه خبر باشد و باید برای این مهم با مختصات شبکه خبر بخوبی آشنا باشیم و مهم‌تر آنکه یک بینشی نسبت به مخاطب‌شناسی داشته باشیم. در واقع باید گفت «چاپ اول» صرفا یک برنامه روتین صبحگاهی نیست بلکه بهتر است بگوییم برنامه شبکه خبر سیما در صبح است که با توجه به این ذهنیت چارچوب برنامه را چیدیم. * درباره اینکه می‌گویید «چاپ اول» صرفا یک برنامه صبحگاهی نیست، بیشتر توضیح می‌دهید؟ از آنجا که تمام تلاش عوامل سازنده برنامه این است که از همه کلیشه‌های مطرح برنامه‌های صبحگاهی سایر شبکه‌ها دوری کنیم، در وهله اول تصمیم گرفتیم مقوله خبر را بیش از سایر برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون جدی بگیریم، زیرا «چاپ اول» برنامه شبکه خبر در صبح است و مخاطبی که ساعات اولیه صبح شبکه خبر را انتخاب می‌کند مسلما تشنه شنیدن اخبار است. * خب! پخش اخبار را سایر بخش‌های خبری شبکه خبر هم انجام می‌دهند، برنامه «چاپ اول» چه مزیتی نسبت به بخش‌های خبری شبکه دارد؟ از آنجا که مسؤولان شبکه خبر به دنبال ایجاد فضایی متفاوت و خلاقانه در برنامه صبح شبکه بوده‌اند، تصمیم گرفته شد برنامه «چاپ اول» روی آنتن برود. در این برنامه به هیچ وجه به دنبال خبرخوانی رایج سایر برنامه‌ها نیستیم و وجه سرگرم‌کننده برنامه‌های صبحگاهی هم برای‌مان اهمیت ندارد زیرا هدف‌گذاری این برنامه چنین فضایی را نمی‌طلبد. یکی از نکات قابل توجه برنامه «چاپ اول» استقبال غیرقابل پیش‌بینی مخاطبان از این برنامه است؛ از آنجا که تنها 10 قسمت از برنامه روی آنتن رفته اما بازخوردهای برنامه در رسانه‌ها و فضای مجازی بالا بوده است. شاید باورش سخت باشد اما برنامه طی چند روز اخیر با چنان حجم بالای پیامک مخاطبان مواجه شده است که کمتر کسی از عوامل پیش‌بینی چنین اقبالی را می‌کرد. اما از آنجا که در این برنامه به دنبال آن هستیم که خط خبری روز کشور را مدیریت و جهت‌دهی کنیم، این اقبال برای بنده مساله عجیبی نیست و خوشبختانه تاکنون در 4 – 3 قسمت از برنامه‌ای که تازه اول راه است، توانسته‌ایم در موضوعات اقتصادی و سیاسی خط خبری گسترده‌ای ایجاد کنیم. * پس با این اوصاف باید گفت رویکرد برنامه شما به اخبار، یک نگاه آسیب‌شناسانه با محوریت پرداختن به پرونده‌های روز است. در «چاپ اول» نهایت تلاش خود را کرده‌ایم که به ارائه و مرور اخبار مهم روز کشور با یک ارزش افزوده بپردازیم که برنامه از حال و هوای خبرخوانی فاصله بگیرد. برای رسیدن به این مهم، میزهای تخصصی مختلفی را در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، ورزشی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد کرده‌ایم که هر کدام از این میزها، مسؤولانی دارد که خودشان مجری - کارشناس هستند. هر کدام از آنها هم از تجربه اجرا در سایر برنامه‌ها بهره‌مند هستند و هم نسبت به حوزه میز خود اشراف کامل اطلاعاتی دارد. البته در این میان نباید از نقش 3 مجری اصلی برنامه «چاپ اول» در مدیریت برنامه غافل شد؛ المیرا شریفی‌مقدم، محمدرضا سلمانی و سینا هوشمندی 3 مجری اصلی «چاپ اول» هستند که در این میان شریفی‌مقدم و محمدرضا سلمانی از مجریان باسابقه شبکه خبر هستند و سینا هوشمندی هم به عنوان چهره‌ای جدید به دنبال تزریق انرژی به مخاطبان صبحگاهی است. در مجموع یک تعامل بی‌نظیر میان مسؤولان میزها با مجریان اصلی برنامه ایجاد شده است که این اتفاق ریتمی منظم و دلنشین را به برنامه تزریق کرده است. * یکی از ویژگی‌های خاص برنامه «چاپ اول» وجود آیتم‌های مختلف است، تولید این حجم از آیتم به‌صورت روزانه کار سختی نیست؟ قطعا کار دشواری است، بویژه از آنجا که اغلب آیتم‌ها بر پایه اخبار روز کشور استوار است، به لحاظ زمانی وقت کمی برای تولید آیتم‌ها داریم اما با مدیریت درست عوامل برنامه تاکنون به هر سختی که شده آیتم‌های مورد نظر را به برنامه رسانده‌ایم به‌طوری که روزانه 8 آیتم برای برنامه یک ساعت و 45 دقیقه‌ای به پخش می‌رسانیم، به همین خاطر برنامه از ریتم بالایی برخوردار است. در مجموع باید گفت ما به هیچ وجه قصد نداریم برنامه را به یک جنگ تفریحی صبحگاهی تبدیل کنیم و با تولید و پخش میزهای مختلف به دنبال جذب حداکثری مخاطبانی هستیم که ضمن پیگیری اخبار، مطالبه‌گیری و دغدغه‌مندی هم برای‌شان اهمیت دارد. * و سخن پایانی... برنامه «چاپ اول» به کارگردانی مهدیار عقابی، تهیه‌کنندگی احسان فروغی و سیدمهدی حسینی و همراهی تمام عوامل با رویکردی نو و خلاقانه به دنبال ایجاد فضایی متفاوت در برنامه‌سازی است و بی‌انصافی است که در پایان از همراهی متفاوت مدیر شبکه خبر یادی نکنیم. مهندس بوالی روزانه چندین ساعت وقت خود را صرف این برنامه می‌کند و هر روز پس از برنامه به‌صورت حضوری یا آنلاین با عوامل اصلی برنامه جلسه چند ساعته می‌گذارد و درباه جزئیات برنامه هم نکات خود را بازگو می‌کند اما انصافا وی اعتماد وصف‌ناپذیری به عوامل «چاپ اول» دارد و این حجم از تمرکز یک مدیر شبکه برای یکی از برنامه‌ها، سابقه نداشته است.∎​