چند روز قبل بود که حبیب احمدزاده، نویسنده و مستندساز، خبر از بستری شدن خسرو سینایی در بیمارستان بر اثر کرونا داد. با این حال اجل مهلت نداد و این سینماگر برجسته نتوانست با کرونا رقابت کند. حبیب احمدزاده در متن خبر درگذشت وی نوشت: «هر کو شراب فرقت روزی چشیده باشد/ داند که سخت باشد قطع امیدواران/ سعدی به روزگاران مهری نشسته بر دل/ بیرون نمیتوان کرد الا به روزگاران؛ واقعا چه دوستی رفت، چه دوستی!» خانه سینما هم در پیام تسلیت کوتاهی که صادر کرد، اینطور نوشت: «باورمان نمیشود که خسرو سینایی رفته باشد؛ اویی که بودنش را حک کرده بود بر وجودمان. ناباورانه باید به یکدیگر تسلی دهیم و در فراقش سوگواری کنیم. اعلام نبودنش نهتنها اهالی سینمای این مرز و بوم که سینماگران بسیاری را در این جهان پهناور در ماتم فرو خواهد برد.»
نگاهی کوتاه به کارنامه سینمایی
خسرو سینایی
خسرو سینایی کار سینماییاش را از سال 56 با مستند «تهرانامروز» با نام کامل «اثرگذاری یک شهر، تهران امروز» که درباره یکسال قبل از انقلاب شهر تهران است، شروع کرد. فیلم بیشتر جاهای سنتی و مدرن ایران را نمایش میدهد و اگرچه بیشتر به نوسازیهای تهران و بخشهای
سنتیگیرای گردشگری آن میپردازد، همزمان میکوشد از دوگانگیهای شهری و اجتماعی این شهر پرده بردارد. سینایی فیلم «زندهباد» را در آغاز انقلاب در سال 58 ساخت که در جشنواره کارلووی واری در سال ۱۹۸۰ هم جایزه گرفت. چهار سال بعد او فیلم «هیاهوی درون» را ساخت و همانسال هم در وسط جنگ عراق علیه ایران مستند «مرثیه گمشده» را ساخت که درباره مهاجرت لهستانیها به ایران طی سالهای جنگ جهانی دوم در سالهای ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است. سینایی برای ساخت این فیلم، عکسهای باقیمانده از جنگ جهانی دوم را بهکار برده و همچنین با افرادی که آن دوره را به یاد دارند، گفتوگو کرده است. سینایی به خاطر این مستند در کشور لهستان مشهور و محبوب شد. «مرثیه گمشده» در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۷ برای نخستین بار در دانشگاه علوم انسانی لهستان به نمایش درآمد و از سینایی تجلیل شد. یکسال پس از آن در ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۸، در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم لهستانی در گدنیا، صلیب لیاقت جمهوری لهستان از سوی لخ کاچینسکی، رییسجمهور این کشور به سینایی اهدا شد. این نشان افتخار به خاطر تلاش فراوان سینایی برای معرفی تاریخ ملت لهستان به وی اعطا شد.
سینایی در سال 1366 فیلم «یار در خانه»، سال 1369 فیلم «در کوچههای عشق» و در سال 1376 «کوچه پاییز» را ساخت. با این حال سینایی مشهورترین اثرش را در سال 1378 به نام «عروس آتش» درباره سنتهای غلط عشیرهای در جنوب ایران ساخت. «عروس آتش» به سنتهای عشیرهای در جنوب ایران، ازدواج اجباری و خودسوزی میپردازد که نام فیلم نیز برگرفته از همین صحنه است. این فیلم افتخارات زیادی برای سینایی به ارمغان آورد. در هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر «عروس آتش» فیلم برگزیده تماشاگران شد و همچنین سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین تدوین و بهترین فیلمنامه را گرفت و دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش زن را هم دریافت کرد. سینایی از سال 1384 تا سال 1393 چهار فیلم دیگر هم ساخت که آخرینش
«جزیره رنگین» درباره جذابیتهای جزیره هرمز بود اما در این میان مستند بلند «گفتوگو با سایه» درباره زندگی صادق هدایت را با همکاری حبیب احمدزاده ساخت که بهخوبی سیر زندگی این نویسنده ایرانی را برای مخاطب روشن میکند.
آشنایی با زندگی سینایی
خسرو سیناییزاده، ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری، کارگردان، فیلمنامهنویس و آهنگساز ایرانی است. گیزلا وارگا سینایی و فرح اصولی دو همسر او هستند. آثار او معمولاً بر پایه مستندهای اجتماعی استوار بودهاند. سینایی در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه کشور لهستان از سوی رییسجمهور این کشور شد. او این نشان را به خاطر ساخت فیلم مستند «مرثیه گمشده» که روایتگر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سالهای ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است، دریافت کرد. خسرو سینایی فارغالتحصیل کارگردانی و فیلمنامهنویسی از آکادمی هنرهای نمایشی و رشته تئوری موسیقی از کنسرواتوار وین است. سینایی از سال ۱۳۴۶ در وزارت فرهنگ و هنر و از سال ۱۳۵۲ در تلویزیون ایران شروع به کار کرد. سینایی افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی آثارش را نیز بر عهده داشته است. او در سال ۱۳۸۴ فیلم کوتاه «فرش، اسب، ترکمن» از مجموعه فرش ایرانی را کارگردانی کرد.
آرزوی ناکام خسرو سینایی
درگذشت این کارگردان باعث تاسف و تاثر سینماگران شده است. علیرضا رئیسیان با ابراز تاسف از درگذشت خسرو سینایی، از یکی از آرزوهای ناکام این هنرمند سخن گفت. این فیلمساز به ایسنا گفت: درگذشت ایشان بسیار غمانگیز است، بهخصوص وقتی به یاد میآوریم ایشان چقدر علاقهمند بود فیلمی درباره حضور مهاجران لهستانی در ایران در زمان جنگ جهانی بسازد اما هیچ نهادی از او حمایت نکرد و این آرزویش ناکام ماند. آقای سینایی جزو معدود فیلمسازانی بود که فقط فیلمسازی نمیکرد بلکه هنر را به معنای اصیل کلمه خوب میشناخت. رئیسیان با اشاره به آشنایی سینایی با دیگر هنرها افزود: ایشان درباره هنرمندان دیگر بهویژه در حوزه هنرهای تجسمی، آثاری ماندگار ساخت و در کنار آن در کارنامه هنریاش مستندهای بسیار اثرگذاری درباره اتفاقات مهم تاریخی دیده میشود. او فیلمهای داستانی سینایی را انگشتشمار ولی بهشدت درخشان و زیبا دانست و افزود: جای او بسیار خالی است و مانند برخی دیگر از بزرگان نسل اول سینمای ایران در نوع کار خود، هیچ جایگزینی ندارد. خسرو سینایی هنرمندی بسیار هنرشناس و هنرفهم بود و رفتنش هر انسان هنردوستی را اندوهگین میکند.
هنر و سینما پوستکلفت میخواهد
خسرو سینایی سال گذشته در مراسم بزرگداشت خود سخنرانی کرد. او در آن مراسم گفت: همیشه از ساختن فیلم لذت بردهام ولی همیشه حاشیههای قبل و بعد از ساختن آن آزارم داده است. تجربه کردهام که سینما به دلیل نیازی که به واسطههای متعدد و سرمایه دارد، مشکل میتواند به مرزهای هنر نزدیک شود و اغلب ناچار است در محدوده مهارتهای حرفهای محبوس بماند. هنر و سینما پوستکلفت میخواهد، به خصوص وقتی که میخواهی ۵٠ سال مستقل بمانی. وقتی پوستت کلفت شد، قشنگی کار شروع میشود. شاید اتفاقات پیشآمده برای فیلمهای من در زمان خودش یک ضربه شدید بوده اما همین ضربات شدید پوست آدم را کلفت میکند.
خسرو سینایی، سینماگر برجسته ایران بر اثر کرونا درگذشت
خداحافظی با سازنده «عروس آتش»
پرونده 80 سال زندگی خسرو سینایی، سینماگر سرشناس ایرانی هم با کرونا بسته شد و این سینماگر محبوب و محجوب عصر روز گذشته دارفانی را وداع گفت.
صاحبخبر -
∎
نظر شما