خزر – محیط زیست | به گزارش خبرنگار محیط زیست رکنا، هر کدام از کشور های حاشیه دریای خزر، به نوبه خود مداخلات سوئی را در قبال خزر داشته اند که اکو سیستم وابسته به این دریا را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیستی در این باره ابراز نگرانی می کنند. اما بر خلاف انتظار تداوم حیات محیط زیست از اهمیت کمی برخوردار است. زیرا زندگی انسان ها بیش از محیط زیست به اقتصاد وابسته شده است و آنها ناچار هستند، موضوعات محیط زیستی را در اولویت دوم قرار دهند. این بر اکو سیستم وابسته به خزر تاثیر می گذارد. شاید توجه بیشتر به موضوعات اقتصادی در کوتاه مدت ثمر بخش باشد، اما مسلما وابستگی انسان به طبیعت ریشه دارتر است.

امیر صیاد شیرازی، مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری ایران، در گفت و گو با خبرنگار رکنا، این موضوع را کارشناسی می کند.

آلودگی خزر با نفت و گاز

صیادی شیرازی در ارتباط با فزایندگی آلودگی در دریای خزر ، گفت: متاسفانه تمام گونه های محیط زیست از آلودگی دریای خزر متاثر شده اند. این تاثیر هم سالانه بیشتر و بیشتر می شوند. جز ایران، چهار کشور دیگری که با خزر ساحل دارند، این دریاچه را با آلاینده های نفت و گاز آلوده می کنند. در روند مطالعه گونه هایی مانند فک در دریاچه، سطح آلودگی و فزایندگی آن را را مکررا مطالعه میکنیم.آلاینده دریا بیشتر و بیشتر می شود. هیچ یک از این چهار کشور متعهدبه قراردادهای بین المللی و محیط زیستی نیستند. جدای نشت آلاینده های نفت گاز، ما آلوده هایی دیگری هم داریم که تاثیر مخرب خود بر منطقه را روز بروز بیشتر نشان می دهند.

هر پنج کشور حاشیه خزر فاضلابشان را به دریا می ریزند

وی در ادامه گفت: حجم آلاینده های دریاچه خزر زیاد است، آنقدر که حتی تصاویر ماهواره ای آن را مشخص نشان می دهد. تمام این پنج کشور آلاینده های فاضلابی خود را به دریا می ریزند. همچنین بسیاری از فاضلاب های کشاورزی به مقصد دریا جریان دارند . مضاف براین ها دریای خزر محل تخلیه فضولات تولید فلز است. برخی از این فلزات مانند جیوه سنگین و سمی هستند، و تاثیر مخربی برای دریا دارند.در هیچ یک از مواردی که اشاره کردیم، هیچ کدام از کشورها مدارا نمی کنند و نظارتی صورت نمی گیرد.

مسئولان منتظرند تا اتفاقی سهمگین بیافتد

مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری، بیان کرد: همه انسان ها به ویژه جمعیتی که در حاشیه دریا زندگی می کنند، از این آلاینده ها متاثر خواهند بود. ما تاثیر این آلاینده ها را بر محیط می بینیم.شاید انسان ها نسبت به گونه هایی که حیاتشان به دریا وابسته است دیرتر واکنش نشان دهند. اما ما خسارت به اکوسیستم و مرگ حیوانات را می بینیم  که بسیاری از افراد منتظرند تلخ ترین اتفاقات محیط زیستی را ببینند و بعد بپذیرند که تخریب محیط زیست و دریا و ... بر زندگی ما نیز تاثیر می گذارد . الآن نمی توانیم به آنها اثبات کنیم ، اما شکی نیست که زندگی انسان ها نیز به دلیل این تخریب ها دستخوش تغییر یا آسیب می شود. مردم ساحل نشین بیشتر متوجه می شوند.

کسی با قوانین محیط زیست کاری ندارد، اقتصاد در الویت است

صیاد شیرازی ، در پاسخ به این پرسش که « آیا کشورهای حاشیه دریای خزر، نسبت به عملکرد یکدیگر شکایتی ندارند؟» گفت: چون اقتصاد در دنیا حرف اول را می زند. وقتی به سمتی می رویم که کشورها را مشکلات اقتصادی تهدید می کند، بی تردید محیط زیست در الویت نیست و به راحتی فدا می شود. متاسفانه این اتفاق هم افتاده است. ما می بینیم که در جلسات دولتی موضوعات محیط زیستی مطرح می شود، اما همیشه فدای موضوعات اقتصادی می شوند. در حال حاضر، چند پالایشگاه نفتی در شمال خزر فعالیت می کنند. بوسیله این پالایشگاه ها، پول های هنگفتی به جریان می افتد. برای این پول ها نیز محیط زیست به راحتی فدا می شود. متاسفانه در هیچ کدام از این پنج کشور شعور محافظت از دریای خزر نیست. این وظیفه آنها است اما باید به یک نتیجه محسوس برسیم، تا آنها قبول کنند که مهم است از آلودگی دریا جلوگیری شود.

هیچ قانونی که حامی محیط زیست باشد ضمانت اجرایی ندارد

وی افزود: ما قوانین مختلف و متعددی برای حفاظت از محیط زیست داریم که اجرا نمی شوند. کنوانسیون های متعددی شکل گرفتند که متاسفانه کنار گذاشته شدند. قوانین بسیاری که با حضور 5 کشور نوشته شدند و تصویب شدند هم راه به جایی نبردند. اما هیچ کدام از آنها ضمانت اجرایی نداشته اند و وقتی به آنها گذاشته نشد. شرایط دریای خزر ایجاب می کند که نگاه حقوقی بیشتری در رابطه با آن داشته باشیم. با توجه به قوانینی که وضع شدند اما رها شدند، پیگیری قضایی می تواند ما را به جای خوبی برساند. اما اراده ای برای نظارت، رعایت یا پیگیری قوانین وجود ندارد. متاسفانه هر چه موضوعات و مشکلات اقتصادی جهان پیچیده تر می شود، ما شاهد بی توجه بیشتری نسبت به مصائب محیط زیستی هستیم.

خشکی دریاچه ارومیه نمونه کوچکی از تخریبی است که ممکن است در خزر ببینیم

این فعال محیط زیست، در رابطه با کاهش سطح آب دریاچه گفت: تاریخچه دریای خزر نشان می دهد که خشکسالی ها دوره ای هستند . این تغییرات در هر سی و اندی سال رخ می دهند و دریاچه خود بخود به حالت عادی خود برمی گردد. اما بی تردید تاثیر آن را خواهیم دید. مهم است که توجه کنیم کاهش سطح آب در دریای خزر چقدر می تواند تاثیرگذار باشد. آنچه در دریاچه ارومیه دیدیم، مقیاس کوچکی از آن چیزی است که می تواند رخ بدهد. اگر آن اتفاق در دریاچه خزر بیافتد، بسیار مخرب تر خواهد بود.

کنترل رود خانه ولگا به زیان دریاچه و منطقه خزر است

صیاد شیرازی، گفت: ما هیچ معیاری نداریم که بتوانیم پیش بینی کنیم دریاچه خزر و روند خشکسالی آن چگونه پیش خواهد رفت. اما اگر به حق ابه رودخانه های بزرگی مانند ولگا تعدی شود، خسارت غیرقابل جبران است. در واقع ولگا که شامل 80 درصد دبی آبی است که به دریاچه می ریزد، در حال حاضر تحت کنترل دولت روسیه است. این می ـتواند تاثیراتی را بر آب دریا بگذارد که خسارات ناشی از آن دامن هر پنج کشور را بگیرد. متاسفانه از اتفاقت بدی که در این اواخر افتاده است، اتصال ورودخانه ولگا به یک دریای دیگر است.

پژوهشگران نگران وضعیت آینده خزر هستند

مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری، بیان کرد: این مداخلات میتواند اکوسیستم دریاچه را تحت تاثیر قرار دهد. به خاطر تمامی این تغییرات پژوهشگران نگران اینده اکوسیستم منطقه هستند. مداخلات ، آهسته آهسته تغیراتی را ایجاد می کنند که بر کل محیط زیست دریاچه تاثیر میگذارد. این مداخلات شوری دیراچه و خشکسالی را تحت تاثیر قرار می دهد، و مهم است که توجه کنیم ما با بزرگترین دریاچه جهان روبروئیم. تاثیرات سوی این تخریب می ـتواند ابعاد به همان بزرگی داشته باشد. اگر کشورها به این مداخلات ادامه بدهند، آینده روشنی را متصور نیستیم.
وی در پایان گفت: تا الان هم اتفاقاتی افتاده اند که نامطلوب و محسوس هستند. این طور نیست که فقط منتظر اتفاقات بد باشیم. در حال حاضر بسیاری از گونه های دریائی بویژه ماهی خاویار در خطر هستند. فک خزری که یکی از گونه های قوی دریاچه محسوب می شود حتی مورد حمله هستند. آسیب دیده آند. در حال حاضر جمعیت بیش از یک میلیونی این فک ها به 100 هزار رسیده است. یعنی کاهش بیش از 90 درصد که بسیار نگران کننده است. این به تغییرات اکو سیستم و مداخلات انسانی مربوط می شود.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

حوادث اختصاصی رکنا را اینجا بخوانید: