وحید صداقت، کارگردان مستند «صحنه‌هایی از یک جدایی» که اکنون در گروه هنر و تجربه اکران شده است، در پاسخ به این پرسش که چطور با گذشت ۱۰ سال از ساخت فیلم «جدایی نادر از سیمین» همچنان توجه زیادی به این اثر شده و مستندهایی با محوریت آن ساخته می‌شود، به خبرنگار ایلنا گفت: اینکه مستندهای زیادی درباره فیلم جدایی ساخته شده را قبول ندارم. قبل از ما فقط یک مستند با این محوریت ساخته شده که آن هم مرتبط به خود فیلم جدایی نادر از سیمین نبود، بلکه مربوط به جایزه اسکار این فیلم و اتفاقاتی بود که بعد از ساخت برای اثر رخ داده است. به جز این نیز یک پشت‌صحنه ۲۰ دقیقه‌ای هم به صورت دی‌وی‌دی با خود فیلم بیرون آمد که نمی‌شود به آن عنوان فیلم را اطلاق کرد.

وی ادامه داد: در مستند ساخته شده درباره جایزه اسکار این فیلم نیز، از همان ۲۰ دقیقه پشت‌صحنه‌‌ای که پیش از این بیرون آمده بود، استفاده شده است. البته نمی‌خواهم درباره ارزش‌های این فیلم صحبت کنم، چون در زمان خودش کارکرد داشت اما حرفم این است که تا قبل از «صحنه‌هایی از یک جدایی»، مستند دیگری درباره خود فیلم ساخته نشده بود. مستند ما بیشتر به فیلم «جدایی نادر از سیمین» و چگونگی شکل‌گیری آن می‌پردازد.

صداقت افزود: به دلیل جریان‌سازی «جدایی نادر از سیمین»، اتفاقات مهمی برای این فیلم رخ داد و از همین جهت اثری مهم به شمار می‌آید. در سینمای دنیا هم اگر به فیلم‌های مهم توجه کنیم، شاهد ساخت آثاری درباره آنها هستیم. حتی ممکن است بعد از سال‌ها راجع به فیلم مهمی در تاریخ سینما، اثری ساخته شود. یعنی در نقاط مختلف جهان شاهد چنین اتفاقی هستیم و این کاری نیست که فقط من آن را انجام داده باشم. درباره اهمیت بالای فیلم جدایی نادر از سیمین هم نیازی به توضیح من نیست و همگی این موضوع را می‌دانیم.

این مستندساز درباره چگونگی ساخت «صحنه‌هایی از یک جدایی» نیز توضیح داد: زمانی تصمیم به ساخت این اثر گرفتم که دیدم پشت‌صحنه‌هایی از فیلم وجود دارد که اتفاقا خیلی بکر و دیده نشده بود. این صحنه‌ها جذابیت بسیاری برای علاقمندان به سینما داشت و همین موضوع زمینه‌ای برای ساخت فیلم شد. ابتدا تنها ۱۰۰ ساعت فیلم از پشت صحنه جدایی داشتیم که تا به حال بیرون نیامده بود. اما در ادامه هرچه جلو رفتیم، فیلم از حالت پشت‌صحنه صرف خارج و گفتگوهای مفصلی با آقای فرهادی و فیلمسازان بزرگ دیگر به آن اضافه شد. علاوه بر این تصاویر آرشیوی دیگری نیز به اثر اضافه شد و یک فیلم مستند کامل را به وجود آورد.

وی همچنین درباره وضعیت سینمای هنر و تجربه و وضعیت اکران مستند «صحنه‌هایی از یک جدایی» در شرایط کنونی اظهار داشت: در شرایط عادی برای دیده شدن فیلم در گروه هنر و تجربه بسیار باید تلاش کرد اما در اوضاع کنونی استقبال از «صحنه‌هایی از یک جدایی» مانند فیلم‌های دیگر خوب نیست. البته اکران فیلم در شرایط عادی سینمای هنروتجربه، سانس‌های کمی دارد ولی الان در بازگشایی مجدد سینماها به دلیل اینکه فیلم‌های کمی اکران شده، ما سانس‌های بیشتری در اختیار داریم که اتفاق خوبی است. اما به هر ترتیب تماشاگر هنر و تجربه مقداری سخت‌تر از مخاطبان عادی سینما تصمیم به سینما رفتن می‌گیرد و به همین دلیل به طور کل استقبال خیلی خوبی از سینما را شاهد نیستیم. اگر کرونا مجددا اوج نمی‌گرفت، شاید اوضاع سینما هم بهتر می‌شد. اما متاسفانه این اتفاق فعلا رخ نداده است.

صداقت درباره اینکه چرا فیلم را به صورت آنلاین اکران نکرده است، گفت: سینمای آنلاین بستر مناسبی برای اکران فیلم ما بود و هست اما متاسفانه ما نتوانستیم با پلتفرم مناسبی که پیشنهاد خوبی برای اکران آنلاین فیلم دهد، قرارداد ببندیم، وگرنه حتما این کار را انجام می‌دادیم. متاسفانه پلتفرم‌های پرطرفدار کنونی به سینمای هنروتجربه نگاه خوبی ندارند.

این فیلمساز در پاسخ به این پرسش که آیا پلتفرم‌های موجود با آنها قرارداد نبسته‌اند، اظهار داشت: یکی دو پلتفرم داریم که خیلی معروف هستند و بازار اصلی وی‌او‌دی‌ها دست آنهاست ولی آنها اساسا نگاه خوبی به فیلم‌های هنر و تجربه ندارند و سعی می‌کنند یا کلا به سراغ فیلم‌های هنر و تجربه نروند یا اگر می‌روند مبلغ خیلی پایینی را به آنها پیشنهاد می‌دهند تا گوشه‌ای از سایت خود را به این آثار اختصاص دهند. در واقع باید بگویم که آنها نگاه جدی به این آثار ندارند و از این جهت نشد که مستند را به صورت آنلاین اکران کنیم.

وی ادامه داد: پلتفرم‌های دیگری هم که مختص به فیلم کوتاه و مستند هستند و به شکل تخصصی آثاری را در این زمینه به مخاطبان ارائه می‌دهند، هنوز به اندازه پلتفرم‌های اصلی قوی نشده‌اند که فیلم اکران نشده را از اول با آنها شروع کنیم. این دو مشکل باعث شد که فیلم بماند و مجددا به چرخه اکران بازگردد.

صداقت همچنین درباره احتمال اکران آنلاین شدن فیلم در صورت بسته شدن مجدد سینماها بیان کرد: وبسایت تخصصی مستند به نام هاشور وجود دارد که می‌خواهیم مستند را در آنجا اکران کنیم. البته فیلم ما جزو مستندهایی است که می‌تواند مخاطبان عادی را هم جذب کند و  شاید افرادی غیر از مستندبین‌های حرفه‌ای هم به دیدن آن راغب باشند. به این دلیل نمی‌دانم که در سایت هاشور با چه بازخوردی مواجه می‌شویم. ولی آن پلتفرم‌های اصلی که الان با استقبال مواجه می‌شوند و سینمای آنلاین دارند؛ نگاه ویژه‌ای به سینمای هنر و تجربه ندارند.

این مستندساز در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره مصاحبه با چهره‌هایی همچون ژان کلودکریر و ابراهیم گلستان نیز توضیح داد: در حافظه من نیست که فیلمی در سینمای ایران ساخته شود و غیر از اینکه جوایز آن سال سینمای جهان را می‌گیرد؛ از جانب خیلی از فیلمسازان بزرگ هم مورد توجه قرار گیرد. آقای گلستان بعد از دیدن فیلم جدایی یک نامه‌ای برای آقای فرهادی نوشته بودند و از فیلم تمجید کرده بودند. این نامه سبب شد تا این به ذهنم برسد که هم با ایشان و هم با فیلمسازان دیگر بتوانم بخشی را به فیلممان اضافه کنم و آن گفتگو با این اشخاص بزرگ بود. البته در لیست اولیه‌ای که من داشتم، ۱۰ نفر حضور داشتند که ازجمله آنها می‌توان به وودی‌الن، مایکل مور، امیر کاستاریکا و چهره‌های بزرگ دیگری اشاره کرد. ابتدا به همه آنها ایمیل زدیم و آنها هم پذیرفتند که درباره این موضوع گفتگو کنند اما به لحاظ گستردگی جغرافیایی که این آدم‌ها داشتند، امکان تنظیم قرار برای گفتگو نبود.

وی درباره اینکه آیا امکان مصاحبه تصویری از راه دور هم وجود نداشت، گفت: ما از ابتدا قرار نبود که تصاویر آرشیوی داشته باشیم و این مصاحبه‌هایی هم که در فیلم هست، توسط گروه ضبط شده که کیفیت خوبی داشته باشد. به همین دلیل امکان صحبت با برخی از افراد لیست به دلایل مختلف ازجمله زمانی و مکانی فراهم نشد. به همین دلیل بخشی از این گفتگوها انجام نشد و من سعی کردم با یک نقل قول و تصاویر آرشیوی که پیدا کردم جای آنها را پر کنم. به نوعی مجبور شدیم به مصاحبه با همین سه نفر که در فیلم هستند، بسنده کنیم.