معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی درباره اخبار منتشره در روزهای اخیر مبنی بر شایع شدن «پشتبامخوابی» یا «انبارخوابی» در تهران گفت: من این موضوع را نه تأیید و نه تکذیب میکنم؛ اصلاً امکان واگذاری اجارهای پشتبام وجود ندارد. در بخش مسکن به دلیل اقتصاد قابلملاحظهای که در آن وجود دارد، گرفتار چنین ادعاهایی هستیم؛ بخصوص اینکه هیچ مرجع رسمی اعلام نکرده که چند قرارداد اجاره پشتبام یا انبار به ثبت رسیده است. همچنین ازنظر قانونی هم با توجه به اینکه پشتبام جزو مشاعات یک مجتمع مسکونی محسوب میشود و به همه واحدها تعلق دارد، امکان اجاره آن وجود نخواهد داشت. نمیتوانیم چیزی که وجود خارجی ندارد را بفروشیم یا اجاره دهیم.
افزایش حاشیهنشینی
با همه اینها رسانههای داخلی از رشد حاشیهنشینی و پدیده سکونت دو خانواده در یکخانه و «پشتبام خوابی» خبر میدهند. به گزارش خبرگزاری آناتولی ترکیه، پایگاه خبری تحلیلی «رویداد 24» در گزارشی میدانی از افزایش قیمت مسکن در تهران نوشت: یکی از مشاورین املاک در خیابان کمیل میگوید: «شرایط بسیار وخیم شده است و مستأجران وضعیت نگرانکننده و ناراحتکنندهای دارند. بیش از 50 درصد مشتریان ما که سالهاست در این منطقه ساکن بودند بعدازاین گرانیها به چند محله پایینتر رفتهاند که بتوانند مناسب با پولی که دارند خانه رهن و یا اجاره کنند. مستأجرانی که آن سمت بودند هم به سمت مناطق پایینتر مثلاً در اسلامشهر و یا جاده ساوه رفتهاند. در این مدت متأسفانه حاشیهنشینی افزایش پیداکرده است.» در بخشی از این گزارش به قیمت بالای مسکن در مناطق شمال تهران پرداختهشده و یکی از مشاوران املاک میگوید: در این منطقه یعنی محدوده زعفرانیه و ولنجک خانه نوساز متری بین 50 تا 130 میلیون تومان و برای رهن متری 6 تا 15 میلیون تومان قیمتگذاری شده است. البته برخی از خانهها با توجه به شرایطی که دارند متری بیش از 130 میلیون تومان هم معامله میشوند. یکی از مشاورین املاک در خیابان مرتضوی نیز میگوید: از وقتی تورم بالا رفته قیمت مسکن نیز همچون سایر کالاها افزایش قیمت پیداکرده است. طی دو سه سال اخیر ما چند مقطع داشتیم که یکباره قیمت افزایش پیدا کرد. از اسفندماه سال 97 تاکنون قیمتها بهصورت 10 میلیون تومان 10 میلیون تومان بالا رفت و تا اواخر اسفند که قیمتها بار دیگر افزایش پیدا کرد. این پایگاه خبری با توجه به اظهارات مشاوران املاک نتیجهگیری میکند که بازار مسکن در تهران به حال خود رهاشده است. مشاورین املاک دیگر نقشی در تعیین قیمت فروش یا رهن و اجاره خانهها ندارند و این مالکان هستند که بر اساس بازار سکه، طلا و تورم اقدام به قیمتگذاری میکنند.
معضل بزرگ و بحرانی
سعید گیتی آرا، روزنامهنگار با اشاره به انتشار خبری درباره «رواج هم خانگی دو خانوار در یک واحد مسکونی» که پرده از معضلی بزرگ در جامعه برمیدارد، نوشت: درحالیکه نایبرئیس اتحادیه مشاوران املاک در مصاحبهای گفته است که این نوع اجارهنشینی غیرشرعی است و منع قانونی دارد. اما او به این موضوع اشارهای نکرده که «لزوماً برای تحقق چنین امری نیازی به بستن قرارداد در بنگاههای معاملاتی املاک نیست.» اگر در سالهای اخیر گزارشی از «گورخوابی» برخی افراد در قبرستانهای شهر به تیتر یک روزنامهها تبدیل میشد، امروز با عادی شدن کارتنخوابی، ماشین خوابی، پشتبام خوابی و اخیراً هم «لوله خوابی» خطری بهمراتب بیشتر از «خود» این معضلات جامعه ما را تهدید میکند. این نگرانی همواره وجود دارد که افکار عمومی حساسیت خود را نسبت به معضلات و مشکلات بحرانزا از دست دهد. بهنحویکه حتی ممکن است در آیندهای نزدیک، دیگر مشاهده یک خانواده چادرنشین در گوشهای از شهر چندان تعجببرانگیز نباشد. این درحالیکه است که نهتنها داشتن یک سقف حق مسلم هر خانواده است، بلکه باید «تأمین مسکن ارزان» در اولویتهای مسئولینی قرار گیرد که اقتصاد را به چنین مرحلهای رساندهاند.
تصمیمات سخت مردم
رواج سکونت دو خانوار در یکخانه پیش از اینکه «مشکل شرعی» داشته باشد، نمایانگر بحرانی بزرگ در میان اقشار محروم جامعه است. صاحبنظران بهتر است قبل از اینکه به غیرشرعی یا غیرقانونی بودن این پدیده اشاره کنند، به پرسش دیگری پاسخ دهند. و آن اینکه چرا دو خانوادهای که به تعبیر آنها به هم «محرم» نیستند، تصمیم میگیرند در خانهای مشترک زندگی کنند؟ پاسخ را میتوان در یک واژه خلاصه کرد؛ و آنهم فقر. کفاف ندادن درآمد خانوارها برای تأمین اجارهبها و افزایش روزانه کالاهای مصرفی موجب روی آوردن به «تصمیمات سخت» میشود. بیتردید هیچ خانوادهای علاقه ندارد زندگی خصوصی خود را به اشتراک بگذارد. اما اگر قرار باشد میان «پشتبام خوابی» و پیدا کردن «همخانه تازه» یکی را انتخاب کند، گزینه دوم محتملتر است.
مشکلات پیشروی جامعه
در همین رابطه، رئیسجمهور اخیراً در جلسه هیئت دولت گفته است:«دولت نمیتواند در زمینه گرانی اجارهبها بیتفاوت باشد.» او در ادامه، تصمیمگیری درباره قیمت مسکن و اجارهبها را به جلسه بعدی ستاد ملی مقابله با کرونا موکول کرد و اظهار داشت: «زمین را مجانی و یا با قیمت کم در اختیار مردم قرار میدهیم.» وعدهای که با توجه به شرایط موجود، به نظر نمیرسد به این زودیها اجرایی شود. پیشتر نیز چنین وعدههایی در دولتهای نهم و دهم تحت عنوان «مسکن مهر»داده شد، اما درنهایت پروژههای مربوط به این طرح یا در مناطق دور از مرکز و خالی از امکانات به صورتی نیمهکاره رها شد و یا پس از تحویل نهایی مشخص شد که شیوه ساخت مناسبی در راستای محکم سازی در برابر حوادث طبیعی نداشته است. برخی کارشناسان معتقدند که دولت باید بهجای چنین وعدههایی در خصوص «مسکن ارزان» یا مجانی، دو گام اساسی بردارد. نخست تلاشی مضاعف برای مهار تورم افسارگسیخته در کشور و دوم «افزایش دستمزد» کارکنان دولت، بازنشستگان و کارگرانی که حقوقشان با هزینههای زندگی سازگاری چندانی ندارد. در این زمینه نیز بسیار ضروری است که رئیسجمهور یا سخنگوی دولت، موانع اساسی تحقق این دو گام را برای جامعه بازگو کنند. با ادامه روند فعلی و کاهش درآمد خانوارها، مطابق آنچه صاحبنظران گفتهاند علاوه بر «افزایش خشونت» و «ارتکاب جرایم بیشتر در جامعه»، مشکلات عدیده دیگری نیز ایجاد خواهد شد. مشکلاتی که ممکن است با توجه به کاهش «اعتماد عمومی» جامعه به مسئولان، دامنههای وسیعتری پیدا کند.
∎
نظر شما