به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه از دوران شیوع گسترده ویروس کرونا تاکنون٬ مانند دیگر رهبران سیاسی جهان٬ سفرهای خارجی‌اش را متوقف کرده بود.

اما دیروز اردوغان پس از 4 ماه٬ برای نخستین بار از ترکیه خارج شد. بر اساس یک سنت مرسوم چند سال اخیر٬ اردوغان پس از برگزاری هر انتخابات و یا پس از وقفه طولانی در سفرهای خارجی٬ به جمهوری آذربایجان می‌رود تا نشان دهد که این کشور برای ترکیه چه ارزش نمادین ویژه‌ای دارد.

اما برخلاف روال گذشته٬ اردوغان٬ این بار راه قطر را در پیش گرفت.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه٬ مشغول رتق و فتق امور مربوط به اقناع آلمان برای رضایت در مورد سفر توریست‌های این کشور به ترکیه بود و لذا اردوغان را در سفر به قطر همراهی نکرد.

در عوض٬ ترکیب هیات همراه اردوغان نشان داد که ترکیب و بسته‌ای از اهداف مالی٬ سیاسی٬ دفاعی و امنیتی٬ مدنظر او بود.

برات آلبایراک وزیر امور مالی و دارایی و داماد ارشد اردوغان٬ هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت٬ خلوصی آکار وزیر دفاع٬ ابراهیم کالین سخنگو و مشاور سیاسی و امنیت ملی ریاست جمهوری و فخرالدین آلتون مسئول بخش اطلاع‌رسانی نهاد ریاست جمهوری٬ همراهان اردوغان در سفر به دوحه بودند.

همزمانی‌های معنی‌دار و ابعاد سفر اردوغان به قطر

سفر اردوغان به قطر در شرایط کنونی٬ همزمان شده با رویدادها و شرایط مهمی که هر کدام از آنها به نوعی٬ بازگو کننده ابعاد اهمیت این سفر هستند:

1.ترکیه در مقطع زمانی پساکرونا٬ در شرایط اقتصادی دشواری قرار گرفته و برای تامین منابع ارزی خود با مشکلات بزرگی دست و پنجه نرم می‌کند. لذا آنکارا امیدوار است که در چنین شرایطی٬ بیش از همه٬ از برادر عرب ثروتمندی همچون قطر کمک بگیرد که همواره نشان داده برای سرمایه ‌گذاری‌های سخاوتمندانه در ترکیه٬ شور و انگیزه بالایی دارد و امیر قطر نیز دو سال پیش با اهدای یک هواپیمای مسافربری بوئینگ درجه 1 به اردوغان٬ نشان داد که اهمیت ویژه‌ای به این رابطه٬ می‌دهد.

2.اعتراض معنی‌دار اتحادیه عرب به ورود ارتش ترکیه به شمال عراق٬ باعث شد یک بار دیگر٬ سران آنکارا با لحن تند٬ کشورهای عربی را مورد خطاب قرار دهند و سفر به قطر می‌تواند نشان دهد که ترکیه در رویکرد کلان خود نسبت به کشورهای عربی٬ دیدگاه ملی گرایی، قومی و نژادی ندارد.

3.ترکیه در میدان لیبی نیز با مانع‌تراشی‌های مصر و امارات متحده عربی روبرو شده و امیدوار است که با تکیه بر حمایت‌های مالی و سیاسی قطر٬ با خطرات احتمالی سناریوهای پنهان ابوظبی٬ مقابله کند.

4.رابطه بین ترکیه و عربستان سعودی هنوز هم شکرآب است و پس از قتل جنایت‌کارانه جمال خاشقجی در کنسولگری آل سعود در استانبول٬ هنوز هم امکانی برای ترمیم و بازسازی رابطه به وجود نیامده است.

پیش‌تر اردوغان٬ امیدوارانه در سخنرانی‌های خود٬ پادشاه را مورد خطاب قرار میداد و اکراه داشت در مورد شخص ولیعهد محمد بن سلمان حرف بزند. اما حالا گویی علاوه بر پسر٬ از پدر هم نومید شده و مطلقاً در مورد عربستان٬ حرفی نمیزند.

5.امیر قطر همچنان به حمایت از مبارزین فلسطینی ادامه می‌دهد و در هفته‌های اخیر نیز٬ قطر در کنار ترکیه از کشورهایی بوده که علیه توطئه الحاق سرزمین‌های اشغالی فلسطین به قلمرو رژیم صهیونیستی٬ موضع‌گیری کرده است.

6.در چند سال اخیر که ترکیه به روسیه نزدیک‌تر شده٬ قطر نیز در حوزه انرژی و تجارت٬ با روسیه رابطه بهتری پیدا کرده است.

ترکیه و قطر٬ روابط تجاری یا همسویی سیاسی؟

حجم مبادلات بازرگانی بین ترکیه و قطر٬ چندان رقم قابل توجهی نیست و از مبلغ 783 میلیون دلار سال 2015 میلادی٬ پس از 4 سال٬ به رقم 1 میلیارد و 430 میلیارد دلار رسیده و به عبارتی 2 برابر شده است.

ترکیه به قطر٬ وسایل برقی٬ لبنیات و دیگر مواد غذایی٬ مبل و ابزار و ادوات ساختمانی می‌فرستد و از قطر٬ آلومینیوم٬ ال.ان.جی و مواد پلاستیکی وارد می‌کند.

در نتیجه می‌توان گفت٬ آن چه به عنوان حجم مبادلات بازرگانی بین ترکیه و قطر ثبت شده٬ ارزش مالی حیاتی و بالایی ندارد. اما قطر در این بخش‌ها برای ترکیه٬ اهمیت ویژه‌ای دارد:

الف) سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌ها و خانواده‌های ثروتمند قطری در ترکیه و در حوزه‌های گردشگری٬ مسکن٬ انرژی٬ صنعت و دفاع.

ب)تلاش ترکیه برای ارتقای جایگاه و قدرت خود در منطقه خلیج فارس با استفاده از ایجاد پایگاه‌های نظامی مشترک در خاک قطر.

ج) استفاده از ظرفیت و امکان همراهی قطر با ترکیه در مدیریت پرونده‌های سیاسی منطقه‌ای همچون سوریه٬ فلسطین٬ لیبی و مقابله با مصر و عربستان سعودی.

سرمایه‌گذاری و گردشگری

با آن که قطر جمعیت بالایی ندارد اما درصد سفر گردشگران قطری به ترکیه در چند سال اخیر٬ با افزایش معنی‌دار و قابل توجهی روبرو شده است. به طوری که آمار سفر گردشگران قطری به ترکیه که در سال 2015 میلادی٬ نزدیک به 36 هزار نفر بود٬ در سال 2019 میلادی به عدد 110 هزار نفر رسید.

در مورد رقم دقیق سرمایه‌گذاری خانواده امیر و دیگر ثروتمندان و تجار بزرگ قطری در ترکیه٬ آمار و اطلاعات روشنی در دست نیست. اما بر اساس آن چه در رسانههای ترکیه منتشر شده٬ قطری‌ها تاکنون در ترکیه 795 هزار متر مربع خانه٬ زمین و ویلا خریده‌اند! البته دامنه خریدهای آنها٬ فقط محدود به استانبول و آنکارا نیست و به استان‌های آنتالیا٬ ازمیر٬ یوزگات٬ مانیسا و مرسین هم رسیده است.

در پایان باید گفت٬ قطر برای ترکیه یک کارت سیاسی و اقتصادی مهم است و حفظ این کارت برای ترکیه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی در ماجرای تحریم قطر توسط عربستان سعودی٬ اردوغان به شکل مودبانه در برابر ملک سلمان ایستاد و از آل ثانی حمایت کرد تا نشان دهد که برای اهداف بلندمدت حزب عدالت و توسعه و نقش منطقه‌ای کشورش٬ تا چه اندازه به قطر نیازمند است.

انتهای پیام/