سرویس تاریخ «انتخاب»؛ در نوامبر ۱۹۱۸ قرارداد متارکه جنگ بین متفقین و آلمان و اندکی بعد متحدانش امضا میشود. متفقینِ پیروزشده، طبعا شرایط خود را به متحدین تحمیل میکردند. کنفرانس ورسای که برای جامعه بینالملل از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است، در ژانویه ۱۹۱۹ آغاز میشود و با اینکه قرار نیست دول بیطرف در کنفرانس صلح نقشی داشته باشند. ایران به واسطه خسارات بسیاری که در جنگ دیده خود را با سایر دول بیطرف یکسان نمیپندارد... از همین رو در دسامبر ۱۹۱۸، هنگامی که دومین کابینه وثوقالدوله بر سر کار است، هیاتی به سرپرستی علیقلیخان انصاری (مشاورالممالک)، وزیر خارجه وقت، عازم پاریس میشود تا خواستههای ملی ایرانیان را در جامعه بینالملل مطرح سازد. اعضای دیگر این هیات عبارتاند از: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) رئیس دیوان عالی تمیز، سید ابوالقاسمخان انتظامالملک (عمید) رئیس کابینه وزارت خارجه، میرزا حسین خان معینالوزرا (علاء) وزیر سابق فواید عامه و تجارت، آدولف پرنی مستشار وزارت عدلیه و عبدالحسین مسعود انصاری پسر مشاورالممالک (به سمت منشی مخصوص هیات).
آنچه در پی میخوانید خاطرات روزنوشت محمدعلی فروغی، چهارشنبه ۱۹ فروردین ۱۲۹۸ است:
صبح نواب [وزیرمختار ایران در آلمان] بر حسب وعده اینجا آمده مرا به دلاکی گرانهوتل برد. ریش و زلف را اصلاح کردم و قدری هم در باب کارها گفتگو کردم، اما چیزی به دستم نیامد. بعد قدری کار کردیم.
بعد از ناهار به سربن [دانشگاه سوربن] رفتیم. مجلس ترحیم و تجلیل کشتگان ادبا بود. ریاست مجلس با رئیسجمهوری بود. نطق خوبی کرد. رئیس سوسیته [گروه/ هیات] د ژان دو لتر و مسیو بارتو، نماینده آکادمی، و لوسین پوانکاره هم نطقهای خوب کردند. مخصوصا بارتو خیلی مطلوب واقع شد. موزیک هم داشتند. باری مجلس خوبی بود.
در مراجعت دو جلد تئاتر راسین به قیمت ارزان از کتابفروشیهای کنار رودخانه خریدیم آمدیم به منزل. باز قدری کار کردیم تا وقت شام شد. ارفعالدوله [سفیر سابق ایران در استانبول که این زمان در موناکو زندگی میکرد] که پریروز وارد پاریس شده و دیشب او را وعده گرفته بودیم و نتوانسته بود بیاید امشب با شعاعالدوله که وزیرمختار لاهه است، و پسر ممتازالسلطنه و امیرخان اینجا موعود بودند. ارفعالدوله از موناکو حکایت میکرد. امروز هم در سربن بوده است. همان ارفعالدولهای است که میشناسیم. جز خودنمایی هیچ منظوری در دنیا ندارد، اما فوقالعاده پیر و شکسته شده است.
دیروز مسیو وواز صورتمجلس کمیته دتود را که من و میرزا حسینخان [حسین علاء] و غیره در آن نطق کرده بودیم فرستاده بود. تصحیح کرده پس فرستادیم که به طبع برساند.
امیرخان و عبدالله خان میگفتند امروز ممتازالسلطنه [سفیر ایران در فرانسه] با نمایندگان اربعه مذاکره کرده و نمیدانیم چه گفته و شنیده. تفصیلش را فردا نقل خواهم کرد. اما گویا رضایتبخش باشد. خدا کند چنین باشد. اما اگر اینطور است گمانم این است که به یک طریقی فهمیده است که از طرف کنفرانس با ما مساعدتی خواهد شد، حالا میخواهد هنر خود به خرج بدهد.
دیروز جزئی حسابی با رحیمخان، نوکر مشاور [وزیر خارجه]، داشتم، پرداختم. یکصد فرانک هم به او عیدی دادم.
نظر شما