بیش از هفت دهه اشغال فلسطین با کشتار و اسارت و آوارگی ساکنان این سرزمین پیوند خورده است.

اکنون در ۲۲ زندان رژیم صهیونیستی (۱) بیش از ۶ هزار زندانی فلسطینی نگهداری می‌شوند که بر پایه اعلام برخی نهادهای فلسطینی ۹۰ درصد آنان به سبب ضعف امکانات اولیه زندگی در زندان بیمار شده‌اند (۲).

بیماری ۷۰۰ نفر از زندانیان بسیار شدید است و ۱۷۰ تن از آنان شامل ۲۵ بیمار سرطانی در شرایط بحرانی به سر می برند (۳).

اسیران فلسطینی و قوانین بین المللی

از منظر حقوق بین الملل درباره اسیران قوانین مختلف از جمله بر مبنای اعلامیه حقوق بشر، کنوانسیون وین، کنوانسیون ژنو و همچنین دادگاه بین المللی کیفری وجود دارد که از قضا، عضویت و امضای دولت فلسطین پای این مورد می تواند راهگشا باشد.

کنوانسیون ژنو در آغاز برای زمان جنگ وضع شد و بر پایه آن برای رسیدگی به امور مجروحان و اسیران، کمیته جهانی صلیب سرخ پدید آمد اما در سال ۲۰۰۵ میلادی طبق یک پروتکل الحاقی، کشورهای دارای دین ها یا نژادهای گوناگون نیز ذیل این کنوانسیون تعریف شدند.

از سوی دیگر، یکی از مواردی که در حیطه وظایف دادگاه بین‌المللی کیفری تعریف‌شده، «جنایت علیه بشریت» است.

پیشینه این واژه را می‌توان در اعلامیه مشترک انگلیس، روسیه و فرانسه با موضوع کشتار ارمنی‌ها در سال ۱۹۱۵ و همچنین منشور لندن، مذاکرات دادگاه نورنبرگ و منشور توکیو برای محاکمه‌های پس از جنگ جهانی دوم ۱۹۴۵ و ۱۹۴۶ میلادی یافت.

تعریف جامع‌تر جنایت علیه بشریت در اساسنامه دادگاه بین المللی کیفری در قالب موارد زیر آمده است:

قتل عمد، نابودسازی، برده گیری، اخراج یا انتقال اجباری جمعیت، حبس یا ایجاد محرومیت شدید از آزادی های جسمانی، هر شکل از خشونت جنسی، آزار مداوم یا مجموعه مشخصی از اقدام ها به علل سیاسی، نژادی، ملی، فرهنگی، مذهبی یا جنسی، ربایش و ناپدیدسازی افراد، تبعیض نژادی و دیگر اعمال غیر انسانی مشابه که به طور عمدی با هدف ایجاد رنج یا صدمه شدید به جسم یا تمامیت جسم و روح صورت پذیرد (۴).

زندانیان فلسطینی را باید به دو دسته تقسیم کرد:

الف) فلسطینیان غیرنظامی ساکن در مناطق اشغال شده سال ۱۹۶۷ که اسیر غیرجنگی به شمار می روند و از حمایت های کنوانسیون چهارم ژنو برخوردارند.

ب) فلسطینیان غیرنظامی ساکن در مناطق اشغال شده سال ۱۹۴۸ که یا اسناد هویتی فلسطینی دارند و از منظر حقوق بین الملل ذیل عنوان «رفتار با بیگانگان» دسته بندی می شوند یا تابعیت اسرائیلی دارند و از آن به عنوان شهروندان «عرب- اسرائیلی» نام برده می شود که در این صورت باید همانند زندانیان اسرائیلی بدون هیچگونه تبعیض مذهبی نژادی یا زبانی با آنان رفتار شود (۵).

وضع کنونی زندانیان فلسطینی

همزمان با جدی شدن همه‌گیری ویروس کرونا در فلسطین اشغالی و اعلام خبر قرنطینه چهار نفر در زندان «مجیدو» (Megiddo Prison) درخواست‌ها برای افزایش امکانات بهداشتی مانند صابون و شامپو و ماسک و رسیدگی به وضع درمانی بیماران افزایش یافت.

بیست و هشتم اسفندماه «محمود عباس» رییس تشکیلات خودگردان هشدار داد مسئولیت کامل ایمنی زندانیان فلسطینی بر عهده اسراییل است و آزادی آنان را خواستار شد.

«محمد اشتیه» نخست وزیر تشکیلات خودگردان نیز اعلام کرد تشکیلات به زودی به طور رسمی از کمیته صلیب سرخ جهانی می خواهد بر موضوع آزادی زندانیان و تضمین امنیت سلامت آنان بویژه رعایت استانداردهای عمومی لازم با توجه به «محدودیت های زندان های مملو از جمعیت» تمرکز کند (۶).

بر پایه اعلام «قادر ابوبکر» رییس کمیسیون امور زندانیان در سازمان آزادیبخش فلسطین، سازمان ملل متحد آگاه است که زندان‌های رژیم صهیونیستی در میان پرجمعیت ترین زندان های جهان جای دارد و فاقد حداقل شرایط سلامت و ایمنی است که محیط مناسبی را برای انتشار ویروس کرونا پدید می آورد (۷).

با این همه، دوم فروردین ماه وزیر پیشین امور اسیران فلسطینی گفت رژیم صهیونیستی درخواست‌ها برای ورود ماسک به زندان ها را نپذیرفته و به شیوه‌ای توهین‌آمیز اعلام کرده است زندانیان به جای ماسک از جوراب برای مقابله با کووید-۱۹ استفاده کنند.

«وصفی قبها» هشدار داد ممانعت رژیم صهیونیستی از ورود مواد بهداشتی و ضدعفونی کننده به زندان‌ها، از نیات شوم آن علیه اسیران فلسطینی پرده برمی‌دارد (۸).

رییس کمیسیون امور زندانیان در سازمان آزادیبخش فلسطین اعلام کرد: رژیم صهیونیستی در حال اجرای سیاست «مرگ آرام» علیه بازداشت‌شدگان است و شرایط را به سوی یک انفجار سوق می دهد (۹).

اتحادیه عرب شامل ۲۲ کشور عربی نیز چهارم فروردین ماه در بیانیه ای از سازمان های بین المللی و نهادهای حقوق بشری خواست در زمینه آزادی زندانیان فلسطینی و تامین امنیت بهداشتی آنان مداخله کنند (۱۰).

دو احتمال جنایتکارانه درباره وضع آتی زندانیان فلسطینی

در شرایطی که ابتلا به ویروس کرونا بسیاری از شهروندان عادی در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی را تهدید می کند و جان بسیاری را ستانده است، زندانیان فلسطینی به سبب ضعف امکانات درمانی و بهداشتی و تراکم بالا در محیط های کوچک در معرض خطر دوچندان قرار دارند.

همین امر به هشدار جدی مقام های فلسطینی و عربی، اعتصاب غذای زندانیان و اعتراض خانواده های آنان انجامیده است اما بیم آن می رود که کنترل اوضاع بزودی از دست خارج شود.

پیش بینی می شود در صورت همه گیری ویروس در زندان، بسیاری از اسیران فلسطینی که توان آنان طی سال ها اسارت تحلیل رفته است، به آن مبتلا شوند و جان خود را از دست دهند.

حتی این احتمال وجود دارد که رژیم صهیونیستی در انتظار انتقال بیماری بین زندانیان است تا پس از آن و در دوره نهفتگی ویروس، آنان را آزاد کند و به آغوش خانواده های منتظر خود بفرستد و به این ترتیب، بحران انسانی گسترده تری را رقم بزند.

شیوه برخورد رژیم صهیونیستی با زندانیان دربند خود نشان می دهد برای جان هزاران فلسطینی اهمیتی قائل نیست؛ بویژه آنکه در یک سال گذشته بحران حاکمیتی گریبان این رژیم را گرفته بود و خود را در قالب سه انتخابات پارلمانی نمایان کرد.

در چنین شرایطی مقام های فلسطینی باید خود را برای هر دو احتمال مطرح شده آماده کنند و تمهیدهای لازم را از هم اکنون بیاندیشند.

اقدام فوری سازمان های منطقه ای و بین المللی و نهادهای ناظر و حقوق بشری نیز می تواند از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری کند.

............................................................

منابع:

1. https://www.arabnews.com/node/۱۶۴۶۸۲۶/middle-east
2. https://www.palestinechronicle.com/israeli-authorities-deny-palestinian-prisoners-tested-positive-for-coronavirus/
3. https://www.al-monitor.com/pulse/originals/۲۰۲۰/۰۳/palestinian-prisoners-israel-jails-release-coronavirus.html
4. سلیمی، صادق و کاشانی، حبیب؛ بررسی انطباق اقدامات رژیم اسرائیل بر علیه بشریت در سرزمین های اشغالی؛ فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل، دوره هفتم شماره ۲۴، پاییز ۱۳۹۳، صص ۱۴۶- ۱۲۱
5. http://sdpn.ir/en-US/DouranPortal/۱/news/view/۱۴۵۱۶/۱۸۵۹/Staging
6. https://www.al-monitor.com/pulse/originals/۲۰۲۰/۰۳/palestinian-prisoners-israel-jails-release-coronavirus.html
7. https://www.aljazeera.com/news/۲۰۲۰/۰۳/palestinian-prisoner-commission-calls-release-detainees-۲۰۰۳۲۳۱۱۲۸۵۲۴۱۹.html
8. https://www.irna.ir/news/۸۳۷۲۳۲۱۸/
9. https://imemc.org/article/arab-league-demand-israel-release-palestinian-prisoners/
10. همان