سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: وقتی عکس‌های ماهواره‌ای از تغییرات فاحش در محیط‌های طبیعی را می‌بینید حس کسی را دارید که خانه‌اش آتش گرفته است. مصرف‌زدگی امروز توازن زمین را کاملاً بر هم زده است، زمین دچار سرگیجه شده است و تلوتلو می‌خورد، مصرف در سطوح کلان و خرد به هم می‌پیوندند و خانه را به آتش می‌کشند، پس بین پلاستیکی که تو از سوپرمارکت محله می‌گیری یا نمی‌گیری و گرمایش غیرطبیعی زمین رابطه‌ای وجود دارد. ما در گرداب تولید و مصرف صنعتی قرار گرفته‌ایم و این شکل از تولید و مصرف صنعتی عوارضی دارد که به تدریج در حال نمایان شدن است. سرعت تخریب جنگل‌ها در آمازون وحشتناک است، عکس‌های ماهواره‌ای که رسانه‌ها از تخریب پوشش آمازون نشان می‌دهند تأسفبار است. گفته می‌شود جنگل‌های آمازون معروف به ریه‌های زمین به تنهایی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد اکسیژن زمین را تأمین می‌کنند، اما سرعت تخریب بر اثر مداخلات انسانی و آتش‌سوزی‌ها به حدی است که اگر چاره اندیشی نشود احتمالاً تا یکی دو دهه آینده، زمین ریه‌های خود را از دست خواهد داد. تصاویری که در این چند مدت رسانه‌ها از آتش‌سوزی‌ها در استرالیا نشان می‌دهند تصاویر وحشتناکی را در برابر ما می‌گذارد. گفته می‌شود در آتش‌سوزی اخیر یک میلیارد جاندار از بین رفته‌اند.

آن روی وحشی رفاه شیک
شما وقتی در یک هواپیمای فرست کلاس نشسته‌اید و آب پرتقالتان را میل می‌کنید تا مثلاً هواپیما شما را از این سوی عالم به چند هزار کیلومتر آن سوتر ببرد اگرچه همه چیز بسیار طبیعی و خوب به نظر می‌رسد، اما وقتی به آن ۱۰۲ هزار پروازی فکر می‌کنید که در هر روز انجام می‌شود می‌توانید تصور کنید که این حجم از پرواز‌ها چقدر می‌توانند آلایندگی و گرما در جو ایجاد کنند. من به راحتی در فریزر را باز می‌کنم و بسته گوشت گوساله را بیرون می‌کشم، در این کار هیچ مسئله غیرطبیعی دیده نمی‌شود، اما این گوشت‌ها از یک فرایند صنعتی تولید می‌آیند و تولید صنعتی یعنی پرورش غیرطبیعی با لقاح مصنوعی و حجم زیادی از حیواناتی که زمین را گرم می‌کنند.

نوکیسگی، مصرف و تجاوز
در یک خانه صد متری نشسته‌اید و خانه در زمستان سرد، گرمای مطبوعی به شما می‌دهد. همه چیز کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد، اما خانه شما به واسطه فعالیت شرکت‌های حفاری گاز و نفت گرم می‌شود. ما انرژی‌های پنهان زیرِ زمین را بیرون می‌کشیم و آن‌ها را از آن حالت خفته بودن خارج می‌کنیم و وقتی این انرژی‌ها بیدار می‌شوند عملاً زمین را گرم می‌کنند. در گذشته، اما چطور بود؟ انسان غذا می‌خورد، اما غذای انسان در یک روند صنعتی و انبوه تهیه نمی‌شد، بنابراین شکل طبیعی‌تر زندگی انسان نوعی همسایگی با زمین و موجوداتش ایجاد می‌کرد، اما حالا ما هر روز بیشتر به حریم زمین تجاوز می‌کنیم. کافی است مثلاً به پدیده نوکیسگی که در سال‌های اخیر در ایران رشد کرده است نگاه کنیم. آدم‌هایی که دری به تخته خورده و بر اثر شفاف نبودن ثروت‌آفرینی و وجود فضای رانت و فساد و سوءاستفاده از قدرت به منابع مالی هنگفتی رسیده‌اند. میان نوکیسگی و تجاوز به منابع طبیعی در کشور رابطه‌ای وجود دارد. کسی که به حقوق انسان‌ها دست درازی می‌کند آیا به گیاه احترام می‌گذارد؟ خوی تجاوز وقتی در وجود کسی نهادینه شد او به هر کجا که برود آنجا را به آتش می‌کشد. از دور ویلا‌هایی زیبا با سقف‌های رنگارنگ دیده می‌شوند، اما پشت آن ویلا‌ها خوی تجاوز وجود دارد که حریم کوه‌ها، دره‌ها، جنگل‌ها، دریا‌ها و گردنه‌ها را نادیده گرفته‌اند. هر ویلایی که سر برآورده تاوانش را جنگل داده است.

فناوری در برابر معصومیت زمین
شما در گذشته یعنی همین چند دهه پیش ممکن بود در یک شهرستان یا روستایی زندگی می‌کردید، اما زمستان‌گذرانی‌هایتان با آنچه امروز روی می‌دهد متفاوت بود. یعنی مثلاً خانه ۲۰۰ متری و فراخی هم داشتید، اما اینطور نبود که همه جای خانه شما دمای مطبوع ۲۰ درجه داشته باشد. پدر من تعریف می‌کند وقتی کودک بوده و در خانه‌شان کرسی داشته‌اند کاسه آبی که بیرون کرسی بوده صبح به یک کاسه یخ تبدیل می‌شده است، یعنی فقط گوشه بسیار کوچکی از خانه گرم می‌شده و خانه پدر من یک استثنا نبوده است. وضعیت در اکثر خانه‌ها و کشور‌ها اینگونه بوده است، بنابراین گذشتگان ما بسیار مقتصدانه در مصرف انرژی عمل می‌کرده‌اند. همین طور تابستان گذرانی‌ها هم اینگونه بود. ما هنوز هم در خانه پدری‌مان در تبریز حتی کولر آبی هم نداریم و پدر اصرار دارد دو، سه ماه هوای گرم تابستان را می‌توان با آبپاشی حیاط و دل سپردن به خنکای صبحگاهی و عصرگاهی گذراند، گو اینکه متأسفانه گرفتار شدن در موج مصرف باعث شده است تبریز پر از کولرگازی‌ها و اسپیلت‌ها شود، در حالی که شما حتی در یک دهه گذشته این همه کولرگازی با مصرف بالای انرژی را در شهر نمی‌دیدید و تصور کنید وقتی این کولرگازی‌ها همزمان کار می‌کنند چقدر گرما در شهر آزاد می‌شود. تابستان گذرانی تبریزی‌ها در دو، سه دهه گذشته بسیار طبیعی انجام می‌شد، در حالی که امروز شهر آشکارا گرم‌تر شده است و ما در یک تسلسل ویران کننده گیر افتاده‌ایم. برای اینکه خانه‌ها و ادارات شهر را خنک کنیم مجبوریم بیشتر و بیشتر از وسایلی که بیرون از خانه‌هایمان را گرم می‌کنند استفاده کنیم، یعنی مرتب گرما ایجاد می‌کنیم که خنکی اتفاق بیفتد. نمی‌دانم تا به حال در تابستان به پشت صحنه یک کولر گازی و حجم گرمایی که تولید می‌کند نگاه انداخته‌اید؟ وقتی این همه دستگاه تهویه و دستگاه‌های دیگر همزمان با هم کار می‌کنند چه گرمایی در شهر آزاد می‌شود؟

حاشیه‌های مدرن که نادیده می‌گیریم
کسی که با پای پیاده یا مثلاً با یک اسب در گذشته سفر می‌کرده چقدر در گرمایش زمین نقش داشته است؟ بله، مسافرت در قرن‌های گذشته از نگاه ما بسیار حوصله بر بوده، یک مسافرت زیارتی از آن سوی ایران به مشهد برای یک کشاورز در آذربایجان پروژه‌ای یکماهه بوده است، اما حالا اراده می‌کنی و دو ساعت بعد در مقصد هستی، از دور خوشایند به نظر می‌رسد، اما این زود رسیدن حاشیه‌ها و جراحت‌هایی را ایجاد می‌کند که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. وقتی تصاویر ویرانی محیط زیست و انقراض موجودات را در زمین می‌بینید واقعاً دچار وحشت می‌شوید. اگر درختی روی زمین نماند آیا اساساً امکان زنده بودن برای انسان وجود دارد؟ اگر زنبور‌ها از بین بروند چه می‌شود؟ اگر آبزیان نابود شوند؟ اگر دریا‌ها و اقیانوس‌ها نتوانند دست به پاکسازی بزنند؟ اگر تالاب‌ها و دریاچه‌ها خشک شوند؟ اگر یخچال‌های قطبی آب شوند و کشور‌های بسیاری زیر آب بروند؟ و سؤالات بیشماری از این دست، تصویری ترسناک در برابر ما قرار می‌دهد که آیا اساساً زمین با این حجم از جراحت، ۱۰۰ سال آینده را خواهد دید؟ شاید هم اکنون هم دیر شده باشد و اگر انسان نتواند در سبک مصرف خود تغییر بنیادینی دهد احتمالاً تصاویر آخرالزمانی به واقعیت خواهد پیوست، مگر آنکه یک پوست‌اندازی وسیع در آگاهی انسان پدیدار شود.