سعیده علیپور

خبرهای ریزودرشت از گوشه و کنار در حالی از شیوع کرونا در کشور پرده برمی‌دارد که مسئولان وزارت بهداشت در آخرین اعلام رسمی تعداد مبتلایان را 64 و تعداد افراد فوت شده در اثر این بیماری را تا ظهر روز دوشنبه، 5 اسفند، 12 نفر اعلام کرده‌اند. با این آمار ایران تنها شش روز بعد از خبر ورود این ویروس به کشور، بیشترین تعداد فوتی به نسبت تعداد بیمار دچار کرونا را در دنیا و حتی بیش از چین کسب کرده است.

بر اساس آمار جهانی، متوسط فوت بر اثر این بیماری کمتر از 3 درصد گزارش شده است، اما در ایران این رقم به نزدیک 20 درصد می‌رسد و این سؤال در ذهن شکل می‌گیرد که دلیل این میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در کشور چیست؟

نخستین پاسخ به این پرسش شاید استناد به گفته بسیاری از فعالان حوزه بهداشت و درمان باشد که معتقدند آمار وزارت بهداشت در شیوع کرونا در کشور منطقی نیست و تعداد مبتلایان را نزدیک به هزار نفر می‌دانند و گروه دیگری نیز معتقدند کمبود امکانات بهداشتی و درمانی در کشور سبب می‌شود علاوه بر تشخیص دیرهنگام این بیماری، خدمات درمانی مناسب هم به افراد مبتلا به کرونا ارائه نشود.

گزارش‌های جسته‌گریخته از نقاط مختلف کشور نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که علائم بیماری را در خود مشاهده کرده و به بیمارستان‌های شهرهای مختلف مراجعه کرده‌اند، عملاً پاسخی دریافت نکرده و موفق به انجام آزمایش‌های تشخیصی یا بستری نشده‌اند.

کمبود کیت تشخیصی کرونا  در مرحله اول

در حالی که پرسنل برخی بیمارستان‌ها از کمبود امکانات شکایت دارند و از نبود پوشش مناسب برای محافظت پزشکان و پرستاران و سایر پرسنل بیمارستان گلایه می‌کنند، قبل از تشخیص بیماری در ایران، خبرهایی مبنی بر کمبود امکاناتی همچون کیت آزمایش دست‌به‌دست ‌شد؛ اما حسن نمکی، وزیر بهداشت، این شایعات را کذب خواند و گفت: «کیت تشخیص این ویروس به‌اندازه کافی در کشور موجود است. به‌اندازه کافی کیت و کارشناسان برجسته در دانشگاه‌های علوم پزشکی برای تشخیص بیماری داریم و از مردم می‌خواهیم به شایعات توجه نکنند و وزارت بهداشت هر موردی را به‌طور دقیق به مردم اطلاع‌رسانی می‌کند.»

اما خیلی زود مشخص شد گفته‌های وزیر بهداشت چندان هم مبنای واقعی نداشته و نخستین گلایه پزشکان در بخش‌های اورژانس بیمارستان‌های فعال در این بیماری در کشور نبود کیت آزمایشی به ‌اندازه کافی است؛ به‌طوری که حتی برخی دلیل آمار پایین ابتلا به کرونا در کشور را همین نبود کیت می‌دانند.

یک پزشک گیلانی، گفته بود: «در بیمارستان رازی رشت بیماران زیادی با مشکلات تنفسی و علائم [کرونا] بستری هستند، اما واقعیت این است که روز شنبه هیچ تشخیص کرونایی داده نشده است زیرا عملاً کیت تشخیص این بیماری در گیلان نیست و باید آزمایش‌ها به انستیتو پاستور تهران ارسال شود.»

همچنین محمدجعفر صادقی، مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد، روز پنج‌شنبه اول اسفند، با بیان این‌که کیت‌های تشخیص کرونا در اختیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار ندارد، تصریح کرد: «در حال حاضر تشخیص کرونا در تهران انجام می‌شود. ما فقط تشخیص آنفلوانزا را خودمان انجام می‌دهیم.» مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، نیز به تازگی با اشاره به اینکه محموله کیت تشخیصی کرونا تحویل استان داده نشده است، گفت: قرار بر این است که هفته آینده این کیت را به کردستان تحویل دهند.

این در حالی است که کیانوش جهانپور، رئیس روابط عمومی وزارت بهداشت، در واکنش به انتقادها در این زمینه از محموله جدید‌ کیت‌های تشخیص اختصاصی کرونا به ایران خبر داد. جهانپور روز جمعه در صفحه توییترش نوشت: «چهارمین محموله‌ کیت‌های تشخیص اختصاصی کووید- ۱۹ تحویل انستیتو پاستور ایران شده است.»

کمبود امکانات درمانی

در حالی که برخی کمبود امکانات تشخیصی را دلیل اعلام آمار پایین ابتلا می‌دانند، گروهی دیگر معتقدند که بسیاری از مراکز درمانی به دلیل کمبود امکانات ترجیح می‌دهند این بیماران را تشخیص ندهند چون امکانات کافی برای ارائه خدمات درمانی ندارند.

بیماری کرونا یک بیماری ویروسی است که باید دوره خود را طی کند، اما به دلیل حمله این ویروس به سیستم تنفسی و درگیر کردن ریه، در مرحله‌ای از بیماری برخی از بیماران نیاز به آی سی یو و امکانات تنفسی پیدا می‌کنند، این در حالی است که پیش از بروز این بیماری در ایران بسیاری از بیمارستان‌ها از کمبود امکانات درمانی در کشور گلایه داشتند.

پزشک متخصص اورژانس یکی از بیمارستان‌های تهران در این باره می‌گوید: اپیدمی کرونا مشخص کرد که آنچه در کشور کم است تعداد پزشک و دانشجوی پزشکی نیست، بلکه فقدان امکانات درمانی است. امروز مشکل ما کمبود امکانات و تجهیزات بهداشتی است به‌طوری که حتی ماسک و لباس مخصوص برای افرادی که خدمات درمانی ارائه می‌دهند به‌صورت جدی وجود دارد به‌طوری‌که این کمبودها این قشر را که در صف نخست ارائه خدمات درمانی به بیماران هستند در خطر جدی قرار داده است و شاهدیم که برخی از آنها خود نیز به این بیماری مبتلا شده‌اند.

از سویی برخی نظر دیگری دارند. نظری، سوپروایزر بیمارستان امام خمینی، یکی از بیمارستان‌هایی که برای درمان بیماران مبتلا به کرونا معرفی شده، در گفت‌وگو با خبرآنلاین امکانات بیمارستان‌ها را برای مراقبت از بیماران مبتلا کافی می‌داند و می‌گوید: «امکانات کافی است. فعلاً ما در بیمارستان امام یکی دو تا از بخش‌ها را به این موارد اختصاص داده‌ایم و فعلاً چیز خاصی مطرح نشده که کمبود وجود دارد.»

او ادامه می‌دهد: «امکانات اولیه موجود است. ماسک و دستکش و گان وجود دارد که برای استفاده پرسنل درنظر گرفته شده و برای خود مریض‌ها هم به همین شکل است. باید جایی که هستند تهویه مناسبی داشته باشد که جا به جایی هوا به نحو احسن انجام شود. پرستاران و پزشکان باید گان بپوشند و اگر لازم باشد از ماسک و عینک و دستکش استفاده کنند.»

گرچه وضع در همه بیمارستان‌های کشور به این صورت نیست. یکی از خبرنگاران خبرگزاری آنا که مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا بود و برای رسیدگی به وضعیت درمانش ساعاتی را در یکی از مجهزترین مراکز درمانی رشت تحت نظر بود نشان داد برخلاف صحبت‌های مقامات بهداشتی کشور، وضعیت مراکز درمانی و تجهیز آنان به وسایل ویژه مقابله با ویروس کرونا تعریفی ندارد و پرسنل بیمارستان از حداقل امکانات بهداشتی مانند ماسک و لباس ویژه بی‌بهره‌اند.

گزارش‌های جسته‌گریخته از نقاط مختلف کشور نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که علائم بیماری را در خود مشاهده کرده و به بیمارستان‌های شهرهای مختلف مراجعه کرده‌اند، عملاً پاسخی دریافت نکرده و موفق به انجام آزمایش‌های تشخیصی یا بستری نشده‌اند

این خبرنگار با روایت مشاهدات خود از شرایط رسیدگی و درمان و مقابله با بیماری کرونا در شهر رشت گفت: شنبه شب در پی سرفه‌های خشک شدید و احساس درد در ناحیه سینه و گلودرد شدید علائم ابتلا به این بیماری را که کاملاً مشابه سرماخوردگی شدید است در خودم دیدم و به بهترین بیمارستان خصوصی رشت مراجعه کردم.

این خبرنگار ادامه داد: در بیمارستان به من گفتند علائم اولیه بیماری کرونا در شما وجود دارد و مثل کسانی که دچار تب شدید می‌شوند یا دچار بیماری‌های دیگری مثل بیماری‌های خونی و قلبی هستند، شرایط شما حاد نیست. در این شرایط بیمارانی که دچار وضعیت حاد بیماری نیستند برای قرنطینه و طی کردن سیر بهبود به منزل ارجاع می‌دهند.

ترس عمومی

گرچه وزیر بهداشت می‌گوید: «ترس ایجاد شده در جامعه از کرونا، ترس کاذب است»، اما مشاهدات در سطح خیابان‌های شهر، تعطیلی بسیاری از مراکز آموزشی و ... نشان می‌دهد که ترس و وحشت از شیوع این بیماری جامعه را فراگرفته است.

در حالی که در تهران اغلب شهروندان ماسک‌های فیلترداری را که برای آلودگی هوا خریداری کرده بودند بر صورت زده‌اند، روانه داروخانه‌هایی می‌شوند که قبل از ورود این پلاکارد را روی در ورودی اغلبشان نصب کرده‌اند: «ژل و اسپری ضدعفونی، الکل و ماسک نداریم.»

شهروندی می‌گوید: کمتر از دو هفته قبل، ایران اعلام کرده بود که دو میلیون ماسک برای کمک انسان‌دوستانه به چین اهدا کرده است و ظریف وزیر امور خارجه به زبان چینی برای مردم چین آرزوی سلامتی کرده بود؛ اما حال که مردم ایران با شیوع این ویروس به داروخانه‌های مختلف مراجعه می‌کنند یا ماسکی یافت نمی‌کنند یا با قیمت‌های نجومی لوازم بهداشتی مواجه می‌شوند.

شهروند دیگری می‌گوید: وقتی حتی ژل ضدعفونی نداریم برای پیشگیری، وقتی مراکز عمومی ما حتی مایع یا صابون ساده در سرویس‌های بهداشتی خود ندارند چطور می‌توانیم از وضعیت اپیدمی این بیماری هراس به دل راه ندهیم. این در حالی است که در شبکه‌های مجازی تمهیدات فراوان چین برای جلوگیری از گسترش این بیماری را می‌بینیم و بیشتر به نبود امکانات در کشور پی می‌بریم.

شهروند دیگری نیز عامل اصلی هراس مردم را آمار‌های ضدونقیض و غیررسمی در غیاب آمارهای دقیق از سوی دولت می‌داند.

 یک شهروند می‌گوید: وقتی حتی ژل ضدعفونی نداریم برای پیشگیری، وقتی مراکز عمومی ما حتی مایع یا صابون ساده در سرویس‌های بهداشتی خود ندارند، چطور می‌توانیم از وضعیت اپیدمی بیماری کرونا هراس به دل راه ندهیم

ادعای فوت ۵۰ نفر بر اثر کرونا در قم

در همین میان احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم، در حاشیه جلسه علنی دیروز مجلس از فوت ۵۰ نفر بر اثر کرونا خبر داد و به خبرنگاران گفت: عملکرد دولت برای مواجهه با ویروس کرونا صفر است. در حال حاضر، پرستاران لباس مناسب قرنطینه ندارند و با ترس و دلهره به بیماران رسیدگی می‌کنند. مشکلات فراوانی برای پرستاران به وجود آمده و امکانات کمی وجود دارد. همچنین، قم با کمبود کیت‌های آزمایشگاهی مواجه است. پرستاران در خطر هستند. هیچ‌یک از پرستاران لباس مناسب که به لباس فضایی معروف است را در اختیار ندارند. درحالی‌که وزیر می‌گوید از صبح ۷۰۰۰ لباس مناسب برای پرستاران فرستاده‌اند و نمی‌دانم این اظهارات صحیح است یا نه.

در حالی که اظهارات این نماینده قویاً از طرف وزارت بهداشت رد شد، او گفت که سه هفته است کرونا به قم آمده و این موضوع دیر اعلام شده است.