نویسنده: دکتر احمد زیدآبادی، نویسنده و تحلیلگر سیاسی

دیپلماسی ایرانی: انسانی که از چند قرن پیش تصور می‌کرد با کشف قوانین علمی، بر طبیعت سلطه‌ای بی چون و چرا خواهد یافت و از جهان "راززدایی" خواهد کرد، اینک حیاتش با یک ویروس به خطر افتاده است!

طبیعت را قوانینی است که البته می‌توان کشفشان کرد و طبق آنها تکنولوژی ساخت و زندگی انسان‌ها را راحت‌تر یا از جهتی سخت‌تر کرد؛ اما سلطه بر طبیعت، خیال عبثی است و ای بسا که تلاش بشر برای تحقق این سودای خام، زندگی بر زمین را به جهنم تبدیل کند.

دولت قدرتمندی و متمرکزی مانند چین، نتوانست مانع پیدایش ویروس کرونا شود و در کنترل آن نیز تاکنون موفق نبوده است. پس کرونا خواه ناخواه مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردد و اگر به سرعت واکسنی برای آن کشف نشود، در جوامع فقیر با دولت‌های ضعیف و ناکارآمد، ترس و وحشت و مرگ و میر گسترده به بار می‌آورد.

ایران کشوری است که مسئولان آن، چنان سخن گفته بودند که گویی پای کرونا به خاک آن باز نمی‌شود و اگر هم بشود، در موارد نادری در سطح کشورهای دارای قدرتِ کنترل بالا خواهد بود!

یک شب اما از خواب برخاستیم و کرونا را بیخ گوش‌مان دیدیم، آن هم نه در موردی نادر بلکه به صورتی که برخی خبرهای غیر قابلِ راستی‌آزمایی و درعین‌حال، غیرقابلِ‌اغماض، درباره شیوع آن با سرعتی بدتر از هر نقطه دیگر جهان به جز کشور مبدأ ویروس، هشدار می‌دهند.

مسئولان ایرانی تاکنون در مورد چگونگی سرایت کرونا به ایران اطلاعات روشنی ارائه نکرده‌اند. این ویروس قاعدتا نمی‌تواند خاستگاهی مستقل از محل مبداء آن داشته باشد و طبعا مستقیم یا غیرمستقیم از چین وارد کشور شده است. 

درحالی که عموم کشورهای جهان از بیم ورود ویروس کرونا مراودات خود را با چین قطع کردند و یا به شدت کاهش دادند، برخی خبرها حکایت از ادامه پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان به آن کشور تا همین روزهای اخیر دارد. 

چینی‌ها از اینکه کشورها مبادلات خود را در زمینه‌های مختلف با آن کشور قطع کنند، اظهار نارضایتی می‌کردند. آیا همین نارضایتی سبب نشده است که دولت ایران به دلیل اتکای بیش از اندازه سیاسی و اقتصادی‌اش به چین به علت تحریم‌های آمریکا، فشار پنهان آن کشور برای ادامه مراودات و مبادلات تهران – پکن را تاب نیاورده و حتی به‌رغم میل خود، مجبور به ادامه این کار شده است؟

اگر این گمانه‌زنی درست باشد، در آن صورت آیا شیوع ویروس کرونا در کشور ما، عوارض و آسیب‌های سیاست‌خارجی مبتنی بر "نگاه به شرق" را یکجا به نمایش نمی‌گذارد و زنگ‌های‌ خطرِ اتکای نامتوازن به چین و یا نوعی وابستگی اقتصادی به آن کشور را به صدا در نمی‌آورد؟

مهمتر از این اما نیاز به کنترل سریع ویروس در داخل کشور است. کنترل ویروس به مدیریت بسیار کارآمد و علمی و اعتماد متقابلِ بین مردم و دولت نیاز دارد.

در غیاب مدیریت کارآمد و بخصوص اعتماد مردم به دولت، شایعاتی که در چنین محیطی به سرعت شکل می‌گیرند، زمینه پذیرش گسترده‌ای از سوی توده مردم می‌یابند و با پذیرش شایعات، ترس و وحشت ناموجه بر افراد مستولی می‌شود و این به نوبه خود، عوارض روانی و اجتماعی و اقتصادی و حتی امنیتی فراوانی با خود به همراه دارد.

ویروس کرونا نشان می‌دهد که اداره جوامع امروز از طریق سخت‌افزاری و اعمال قدرت فیزیکی امکانپذیر نیست، و یک ویروس ناچیز حتی قدرت مهیب و متمرکز حزب کمونیست چین را به چالش می‌کشد!