به گزارش خبرنگار مهر، کتاب امنیت متعالیه تألیف حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی رئیس پژوهشگاه و فرهنگ اسلامی و استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم (ع) به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چندی پیش منتشر شد.

در ادامه مقدمه این اثر به قلم حجت الاسلام لک‌زایی از نظر شما می‌گذرد:

از مهم‌ترین اهداف انقلاب اسلامی ارتقای امنیت مردم است، چه مردم ایران و چه مردم کشورهای دیگر. ارتقای امنیت از راه‌های مختلفی تأمین می‌شود: بخشی از راه‌ها عملی است؛ از قبیل مبارزه با استبداد، استعمار و نظام سلطه و تأسیس نظامات عادلانه از جمله تأسیس جمهوری اسلامی ایران.

بخشی نیز از طرق تأمین و ارتقای امنیت، نظری و علمی است. تأملات در حوزه علوم انسانی و ارائه نظریه‌های مورد نیاز نظیر نظریه امنیت مبتنی بر آموزه‌های اسلامی از این جمله است؛ زیرا در میان منابع متنوع امنیت‌آفرین، منبع الهی بهترین نوع آن محسوب می‌شود.

پیروزی انقلاب اسلامی، مقاومت اعجاب‌انگیز هشت‌ساله رزمندگان ایرانی در برابر نظام سلطه، پیروزی حزب‌الله لبنان بر ارتش مشهور به شکست‌ناپذیر رژیم اشغالگر قدس و حماسه‌های مسلمانان صدر اسلام به رهبری حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و اله) مؤید برتری منبع الهی است.

علت اصلی این مسئله هم بر می‌گردد به تأمین امنیت درونی و روانی که پایه دیگر انواع امنیت است؛ بنابراین منبع تأمین تعادل روحی و امنیت روانی افراد یک جامعه و تداوم حیات بانشاط یک ملت و امت ارزشمندترین سرمایه آن جامعه محسوب می‌شود که پی‌جویی آرمان‌های مردم را امکان‌پذیر می‌سازد.

با این اوصاف هنوز گامی جدی در جهت تبیین دیدگاه اسلام در این زمینه برداشته نشده است. متون مورد استفاده در مباحث امنیتی در کشور ما نوعاً متون ترجمه‌ای است. اولویت رشته مطالعات اسلامی امنیت از آن رو توجیه‌پذیر است که در کشور ما اسلام مبنای نظم است.

توجه مقام معظم رهبری به بحث جهاد، در اولویت درس خارج فقه، شایسته بود که به موجی از امنیت‌پژوهی با رویکرد اسلامی در جامعه ما منجر می‌شد؛ اما چنین نشد. ب

برخی از مهم‌ترین اهداف مطالعات اسلامی امنیت از این قرار است:

۱️. آشنایی با مباحث بنیادین امنیت در اسلام؛ به‌گونه‌ای که در تمام نظریه‌پردازی‌ها، سیاست‌گذاری‌ها، تصمیم‌سازی‌ها و برنامه‌ریزی‌های امنیتی در جمهوری اسلامی مورد توجه قرار گیرد.

۲️. ارائه و تبیین فهم قرآنی، روایی و تفسیری از امنیت؛

۳️. بررسی، تبیین و تفکیک ابعاد معرفت‌شناسانه امنیت در حوزه فلسفه سیاسی، فقه سیاسی، کلام سیاسی، عرفان سیاسی و …؛

۴️. نیل به نظریه امنیتی اسلام در ساحت‌ها و سطوح مختلف امنیت؛

به‌طورکلی مهم‌ترین شاخه‌ها و گرایش‌های مطالعات اسلامی امنیت - که نویسنده در اثر پیش رو به عنوان زیرساخت نظریه امنیت متعالیه از آنها متأثر است و بهره می‌برد، بدین شرح است: ۱. مطالعات امنیتی - فلسفی؛ ۲. مطالعات امنیتی - کلامی؛ ۳. مطالعات امنیتی - اخلاقی؛ ۴. مطالعات امنیتی - قرآنی؛ ۵. مطالعات امنیتی - حدیثی؛ ۶. مطالعات امنیتی در تاریخ و سیره معصومان؛ ۷. مطالعات امنیتی - سیاست نامه‌ای؛ ۸. مطالعات امنیتی - عرفانی؛ ۹. مطالعات امنیتی - ادبی؛ ۱۰. مطالعات امنیتی - فقهی.

در اثر حاضر، از برخی گرایش‌های مذکور به‌ویژه گرایش فلسفی، فقهی و سیاست‌نامه‌ای سخن گفته شده است، هرچند بحث از این رویکردها دغدغه و هدف اثر حاضر نبوده است. در این اثر، دغدغۀ اصلی اولاً ظرفیت‌سنجی متون و منابع اسلامی و متفکران متعلق به نحله فکری حکمت متعالیه در حوزه امنیت و ثانیاً تلاش‌ها معطوف به ارائه مستنداتی از متون و منابع اسلامی و متفکران پیش‌گفته در زمینه امنیت متعالیه است. امید است به فضل الهی در آینده توفیق ارائه دیگر گرایش‌ها و رویکردهای امنیتی مطرح در علوم اسلامی و نیز نقد و بررسی مکاتب امنیتی متدانی حاصل شود.

چنان‌که پیداست، مطالعات امنیت با رویکرد اسلامی در سنت اسلامی ریشه‌ها و بنیادهای عمیق و سترگی دارد؛ امید که در عصر و زمان ما نیز مطابق با نیازها و مقتضیات سر برآورد و با شکوفه‌های خود میوه امنیت را برای جهان امروز به ارمغان آورد.

تا کنون آثار متعددی درباره امنیت در اسلام منتشر شده است؛ اما نوآوری اثر حاضر، اگر نزد ارباب معرفت نوآوری محسوب شود، تلاشی است که برای نخستین بار با هدف ارائه «مکتب امنیتی اسلام» صورت گرفته است؛ چیزی که نگارنده نام «امنیت متعالیه» را برای آن انتخاب کرده است.

مفهوم «متعالیه» هم اشاره به مبنای فلسفی این مکتب دارد و هم به مبنای قرآنی «تعالوا الی کلمه سواء»؛ یعنی کلمه توحید که امنیت در آن است؛ زیرا خدا امنیت‌بخش و «مؤمن» است و هر کس به خدا متصل شود، امنیت دارد و برای دیگران نیز به درجاتی تولید امنیت می‌کند. بر این اساس تمام اسلام و تفکر توحیدی با رویکردهای مختلف فقهی، کلامی، اخلاقی، عرفانی، ادبی و سیاست‌نامه‌ای - مشروط بر اینکه اسلامی و متعالیه و توحیدی باشد -مکتب امنیت‌بخش می‌شود.

پس از بحث‌های نظری مقدماتی مستندات، ظرفیت‌ها و زمینه‌های نظریه امنیت متعالیه در اندیشه برخی بزرگان فکر و اندیشه اسلامی نشان داده شده است و مسیر مباحث به‌گونه‌ای پیش رفته است که خواننده با گستره و ابعاد این نظریه از صدر اسلام تا کنون به‌طورکلی آشنا شود تا وقتی به نظریه می‌رسد، در تصور و تصدیقش دچار مشکل نشود. روشن است که این اثر گام آغازین در ارائه این نظریه است و از خدای متعال توفیق ادامه کار را می‌طلبم. گفتنی است نگارنده طراح تمام جدول‌ها و نمودارها در این نوشتار است.

متن پیش رو حاصل بیش از دوازده سال تحقیق، تدریس و سمینارهای نگارنده در حوزه مطالعات اسلامی امنیت در ایران و برخی کشورهاست. به‌طور خاص لازم است از دانشگاه عالی دفاع ملی و پیشگامیِ آن در زمینه مباحث «فلسفه امنیت در اسلام» و نیز دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام) و پیشگامی آن در مباحث «فقه امنیت» یاد کنم. بیشتر مباحث این اثر نیز در این دو دانشگاه و برخی مراکز تخصصی حوزه علمیه قم بحث و بررسی شده است.

همچنین دو جلسه کرسی نظریه‌پردازی فقه امنیت در مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) و یک کرسی تخصصی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه در قم برگزار شد. در کرسی نظریه‌پردازی مذکور که زیر نظر هیئت حمایت از کرسی‌های شورایعالی انقلاب فرهنگی برگزار شد، امنیت متعالیه به عنوان نظریه مورد تأیید قرار گرفت.