به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، شاید امروز، موسیقی ملی ما، همان نیِ معروف مولانا باشد که از نیستان بریده بودندش و از جدایی‌ها شکایت می‌کرد. 

ما در ایران زندگی می‌کنیم. سرزمین ساز و سرور، شعر و ادبیات. دلیل این دوری هرچه که باشد، ضرر آن تنها به خودمان می‌رسد و به فرهنگ دیرین‌مان. با در نظر گرفتن اینکه فرهنگ ما، همواره مورد هجوم قرار گرفته، هرکدام از ما این وظیفه را داریم که از هر معقوله‌ای که ارتباطی با فرهنگ و ریشه‌های خودمان دارد صیانت کنیم و کدام معقوله مرتبط‌تر از موسیقی ملی‌مان؟

گذشته از این، شادی و نشاط لازمه امروز جامعه ماست که موسیقی، نقش پررنگی در تامین این نیاز ایفا می‌کند و اگر این موسیقی، پرمغز و فاخر باشد، تاثیرش در روان ما هم ژرف و ماندگارتر است.

در شهر سمنان، نوازندگان چیره دستی فعالیت می‌کنند که می‌توانند در افزایش نشاط شهر بسیار اثرگذار باشند. هنرمندانی که من پای شنیدن مشکلات و دردلشان نشستم.

سینا فرزامی‌راد، مدیر یک آموزشگاه موسیقی،  نوازنده‌ و مدرس تنبک، در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، گفت:  یک مشکل مهم در اجرای کنسرت موسیقی، بحث اقتصادی است. کنسرت برای هنرمند هیچ فایده‌ای به جز یک رزومه ندارد. به خاطر شرایط اقتصادی و استرس‌های هنرمندان، هرکس نفع مالی خودش را دنبال می‌کند و این باعث جدایی و تفرقه بین آنان می‌شود.

او افزود: مورد بعدی، عوامل سخت افزاری مثل سالن و تجهیزات صوتی و ... است که سمنان در این زمینه زیاد قوی نیست. سالن تئاترِ شهر که بیشتر در اختیار تئاتر است. تالار آفتاب هم که برای موسیقی است، امکاناتش آسیب دیده است. اتاق‌هایی که برای تمرین موسیقی بود، به بخش اداری سپرده شده است. فضای حرفه‌ای موسیقی در سمنان از بین رفته و ابتدایی‌ترین ملزومات یک اجرای موسیقی را نداریم. یک مجموعه نابود و رها شده است. نمی‌دانم چقدر آگاهانه و چقدر آن از روی بی کفایتی است. اما واضح است که هیچ تمایلی برای حفظ این امکانات وجود نداشته و ندارد. با مسئولان اداره ارشاد استان سمنان در این باره صحبت می‌کنیم که می‌گویند بودجه‌ای نداریم. درحالی که چقدر مراسمات زاید و بیهوده که هیچ خیری در آنها نیست، از ارشاد بودجه می گیرند؛ اما اماکنی که با سختی برای موسیقی ایجاد شده دارد نابود می‌شود و معلوم نیست بودجه‌ای که برای فرهنگ است، کجا می‌رود.

مدیر یک آموزشگاه موسیقی در پاسخ به این سوال که دلیل عدم گرایش مردم به موسیقی سنتی چیست، گفت: برخی گروه‌ها به جای اینکه دنبال کار‌های حرفه ای‌تر باشند، کار‌های سطح پایینی که به درد مجالس دورهمی می‌خورد را با یکسری تکنیک‌ها آورده اند در کنسرت. به همین دلیل از این کنسرت‌ها خیلی استقبال نمی‌شود. دلیل دیگر این است که موسیقی سنتی ما مدت‌ها است که خوراک روز به مردم نمی‌دهد.

موسیقی سنتی از شرایط روز جامعه فاصله گرفته است به این دلیل مردم سراغ موسیقی‌هایی می‌روند که کمی از حال روحی و حرف دلشان در آن بشنوند حتی اگر آن موسیقی ضعیف باشد. مثلا رپ که بر اساس تعاریفی که هنرمندان موسیقی سنتی می‌شناسند، هیچی از موسیقی در آن نیست، اما حرف دل جوانان را می‌زند. بسیاری از مفاهیمی مثل عشق و زندگی و ... آنطوری که در موسیقی سنتی تعریف می‌شود، مطابق روز نیست و جوانان گرایشی به این نوع نگرش ندارند.

فرزامی‌راد ابراز کرد: موسیقی سنتی ما تلاش می‌کند مردم را بخود نزدیک کند، اما تلاشی نمی‌کند خود به مردم نزدیک شود. هنرمند باید پله‌ای بگذارد و مردم را اندکی همراه خود بالا ببرد. خود را در حد مردم بیاورد پایین و بعد مردم را با خود همراه کند. برخی از گروه‌های موسیقی سنتی که طرفدار بیشتری دارند، در ابتدا از اشعار ساده‌تر و مردم فهم‌تر استفاده می‌کنند و بعد اگر غزلی از بزرگان ادبیات را تصنیف کنند، اشعار مردم فهم‌تر اولیه مخاطب را در دام غزل بزرگان می‌اندازد و دیگر مخاطب با شعر سطح پایین ارضا نمی‌شود. اما برخی نوازنده‌ها آنقدر اجراهایشان را تکنیکی و تخصصی می‌کنند که شنونده غیرمتخصص چیزی از اجرا متوجه نمی‌شود که این موجب می شود دفعه بعدی دیگر به این اجرا نمی‌رود.

او خاطرنشان کرد: مردم از خواندن خواننده در موسیقی خیلی بیشتر استقبال می‌کنند و موسیقی خام بی کلام مخاطب خیلی خاص و کم دارد. در حال حاضر برخی گروه‌ها به جای استفاده از خواننده، دکلمه روی کار‌ها می گذارند که این باعث می‌شود گروه‌های موسیقی با مردم حرف بزنند و جذبشان کنند.

مدیر یک آموزشگاه موسیقی اظهار کرد: اگر همدلی بچه‌های هنر بیشتر بشود، می شود کار‌هایی انجام داد، اما هرکاری انجام بدهند، خودشان تنها هستند. ادارات با بیخیالی‌ ها و امکانات ندادن‌ها از بخش‌های ضعیف و غیرقانونی هنر حمایت می‌کنند.

امیر خیرالدین، نوازنده و مدرس سنتور، سرپرست گروه موسیقی سنتورنوازان خیام در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، گفت: ما برای برگزار کردن کنسرت، مشکلات زیادی داریم. مهم‌ترین مشکل، بحث مالی است. چون کنسرت موسیقی سنتی در سمنان، و حتی در شهر‌های بزرگتر، طرفداری به آن صورت ندارد. اکثر هنرمندان موسیقی درآمدشان صرفا از راه موسیقی است. اگر بخواهند کنسرت بگذارند، باید حداقل ۶ ماه از تدریس در کلاس هایشان بزنند و تمرین کنند. به این ترتیب، منبع درآمد اصلیشان حذف می‌شود، اما در نهایت درآمد زیادی از کنسرت به دست نمی‌آورند. اینکه بگوییم هنر برایمان مهم‌تر از درآمد است فقط یک شعار است مگر اینکه که مشکلی از نظر اقتصادی نداشته باشیم. چون هنرمند هم برای امرار معاش به درآمد نیاز دارد.

او افزود: مشکل بعدی، ممیزی‌ها است. یکی از اهداف اجرای موسیقی این است که حرفی را به مخاطب منتقل کنیم. منِ آهنگساز حرفم را در یک شعر می‌بینم، روی آن ملودی می‌سازم، گروه تمرین می‌کند و بعد از زحمت، ممیزی‌ها شعر را رد می‌کنند. اشعار شاعران معاصر را حتی بررسی هم نمی‌کنند و اکثرا به خاطر اسم شاعر رد می‌کنند.

سرپرست گروه موسیقی سنتورنوازان خیام ابراز داشت: همدل نبودن اعضای گروه‌ها هم مانع برگزاری کنسرت می‌شود. ما در گروه خودمان این مشکل را نداریم، اما برخی گروه‌ها اینگونه هستند و قطعا هرچقدر هم نوازنده‌ها حرفه‌ای باشند، وقتی همدلی بین اعضا نباشد، نتیجه کار خوب از آب در نمی‌آید چرا که همیشه گفته اند هرچه از دل برآید به دل نشیند.

خیرالدین اظهار کرد: سلیقه موسیقایی مردم هم در ترغیب موسیقی‌دانان به اجرای موسیقی خیلی موثر است. بیشتر مردم بزرگان موسیقی سنتی، مثل فرامرز پایور را نمی‌شناسند و نمی‌دانند کیست. وقتی مردم گرایش به موسیقی سطح پایین‌تر داشته باشند، نوازنده‌ها هم مجبورند یا کنسرت نگذارند یا موسیقی سطح پایین‌تر اجرا کند.

رامین صبری، رئیس انجمن موسیقی استان سمنان، نوازنده و مدرس دف و تنبک در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، گفت: شهر سمنان ۱۱ آموزشگاه موسیقی دارد. از نظر استقبال کلی از موسیقی با تناسب جمعیت، در شرایط خوبی هستیم. این نشان می‌دهد که مردم استان ما، خصوصا شهر سمنان هم هنر دوستند و هم نشان داده‌اند که موسیقی برایشان اهمیت دارد و بچه‌هایشان را به آموزشگاه می‌فرستند. ما در شهر سمنان حداقل ۵ گروه حرفه‌ای موسیقی داریم که سالی یک یا دو اجرا دارند.

او افزود: ما برای تعداد اجرای بیشتر موسیقی محدودیت نداریم. به جز ۴ ماه در سال که ممنوع است، بقیه سال می‌توانیم اجرای موسیقی داشته باشیم، اما نیاز به حمایت دارد.

او افزود: همه جای دنیا موسیقی پاپ طرفدار بیشتری دارد و خرج خودش را با مخاطبان زیادش درمی‌آورد. موسیقی پاپ فقط نشاط است هیچ تفکر و ریشه ندارد. اما در موسیقی سنتی، برای حرفه‌ای شدن خیلی هزینه و زحمت لازم است. پس موسیقی سنتی اگر بخواهد به مرحله اجرا برسد خواه ناخواه هزینه‌هایی در بردارد که اگر کمک بخش دولتی یا اسپانسر خاصی نباشد، عملا قابلیت اجرا ندارد.

رئیس انجمن موسیقی استان سمنان ابراز داشت: ما پارسال به سختی اولین جشنواره موسیقی فجر را در سمنان، همزمان با جشنواره کشوری برگزار کردیم و ۸ اجرا داشتیم که تعدای از تهران و تعدادی اجرا‌های برگزیده بومی استان سمنان بودند. اما امسال تا کنون به خاطر عدم تامین بودجه لازم، علی رغم میلمان نتوانستیم کاری در این زمینه انجام دهیم.

صبری اظهار کرد: عوام مردم، کمتر دنبال گوش کردن به موسیقی تفکری هستند. حتی اگر همین سالن‌های ۳۰۰، ۴۰۰ نفری ما در اجرا‌های موسیقی ملی پر باشد، شاید با حداقل‌ها بتوانیم موسیقی اجرا کنیم. سالن‌های موسیقی پاپ با ظرفیت ۱۰۰۰ نفر هم پر می‌شوند. اما موسیقی ملی در سالن‌های با طرفیت کمتر و با قیمت بلیط نصف، بازهم معمولا پر نمی‌شود. پس فرهنگ مردم هم باید درست بشود و مردم بتوانند تشخیص بدهند و حمایت کنند.

او در رابطه با اجرای خیابانی موسیقی گفت: صدای برخی سازهای ایرانی، به گونه‌ای است که نمی‌شود در خیابان به گوش مخاطب برسد. یعنی شرایط خیابان، باعث می‌شود صدا شفاف و زلال به گوش مخاطب نرسد و عاری از احساس شود. علاوه بر این، اجرای این ساز‌ها تمرکز بالایی می‌خواهد.به این دلایل نوازنده ترجیح می دهد خیابانی اجرا نکند. اما کارهای مقامی، تنبور نوازی، سرنا نوازی، دوتازنوازی و... را چوان ریز صدا‌ها مهم نیست و کلی گویی از فرهنگ هستند، را می‌شود در خیابان اجرا کرد.

رئیس انجمن موسیقی استان سمنان تصریح کرد: اداره امور اجتماعی استانداری هم پی گیرند و از ما خواسته شده که در صورت امکان این شرایط را ایجاد کنیم که در مناطق خاصی از شهر‌ها که محروم هستند اجرای موسیقی خیابانی داشته باشیم. اگر زیرساخت‌ها شامل فضا حتما مشخص شود و گروه‌های خاصی که می‌توانند این اجرا‌ها را بروند مشخص شوند این کار انجام می‌شود.

صبری افزود: وقتی نشان دادن ساز در صدا و سیما ممنوع است و ساز‌های خودمان را ارائه نمی‌دهیم، مردم چطور به موسیقی سنتی گرایش داشته باشند؟ وقتی ساز‌های خودمان را ارائه نمی‌دهیم مردم چطور بشناسند؟ به نظر من درست ترین کار این است که در مدارس موسیقی ملی پخش بشود و به این طریق بچه‌ها با این نوع موسیقی آشنا بشوند.

امیر بینایی مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، گفت: واقع بینانه اگر نگاه کنیم، در اوضاع فعلی کشور که تحریم‌ها باعث شده مردم از نظر اقتصادی در سختی زندگی کنند، بیش از هر زمان دیگری به نشاط اجتماعی نیاز است و لازم است کاری کنیم که حس امید و نشاط در مردم افزایش پیدا کند.

او افزود: رویکرد انتخابی ما این است که موسیقی‌هایی را در معابر خیابان‌ها برای مردم اجرا کنیم. منظور، موسیقیِ فاخر ایرانی است با موضوعاتی که حس ملی و وطن دوستی مردم را به وجد بیاورد. مثلاً موسیقی‌هایی که مربوط به دهه فجر باشد. با توجه به اینکه در حال حاضر نزدیک به دهه فجر هم هستیم، این بهترین بهانه برای این منظور است. برای اجرای این کار، نیازمند هنرمندان بومی هستیم.

مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان بیان کرد: طرح بعدی که از حدود سه سال پیش شروع کردیم، توانمند سازی عوامل اجتماعی و منابع انسانی است؛ که به معنیِ رفتن به مناطق محروم و کم برخوردار اجتماعی، کشف استعداد‌های خوب و قابل بارور شدن و توانمندسازی آنها است. نه فقط در زمینه موسیقی، بلکه در تمام هنر‌ها و حتی در زمینه تولید این اقدام انجام می‌شود که اگر کسی توانایی یا هنری دارد که می‌تواند با استفاده از آن به اقتصاد خانواده‌ کمک کند، به او کمک کنیم مسیر زندگی اش به سمتی برود که از فقر و محرومیت نجات پیدا کند. ضمن اینکه به این ترتیب ما هنر را هم به نمایش گذاشته‌ایم.

بینایی ابراز داشت: موضوع دیگر، توانمندسازی و جذب مهاجرین ساکن در استان سمنان، اعم از کرد، لر، بلوچ، آذری وغیره به موسیقی سنتی خودشان است. با توانمندسازی این افراد و اجرای موسیقی برای عموم مردم، هم خودش درآمد کسب می‌کند و هم به نشاط اجتماعی کمک کرده اند و مهم‌ترین قسمت این اتفاق این است که آسیب‌های اجتماعی افراد با سرگرم شدن به هنر کم می‌شود.

او با بیان اینکه از برگزاری کنسرت‌های فاخر حمایت می‌کند، افزود: عقیده من این است که ما به عنوان مسئولین و مدیران فرهنگی باید این هنر را داشته باشیم که از فضای کنسرت برای ترویج فرهنگ با ارزش ایرانی - اسلامی استفاده کنیم. چون تاثیری که هنرمند محبوب یک جوان بر افکارش می‌گذارد خیلی بیشتر از تاثیر ما است.

مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان تاکید کرد: ما آماده هرگونه همکاری با انجمن موسیقی استان سمنان در بحث فراهم کردن مکان اجرا‌های موسیقی و مشکلات به این شکل هستیم. هنرمندان این حوزه هم باید مطالبات خود را از طریق انجمن موسیقی استان سمنان پیگیری کنند. با این همه از هنرمندان تقاضا دارم بضاعت ما را در نظر بگیرند و شرایط کشور و استان را درک کنند.

او افزود: از مسئولین می‌خواهم که همه برای رسیدن به یک وفاق تلاش کنیم و اگر معتقدند حرف من اشتباه است، پیشنهادات خود را در مورد نشاط اجتماعی بیان کنند تا به یک تصمیم جمعی برسیم. در روایات ما بسیار به شاد کردن دل مومنین تاکید شده است و مردم هم به شادی و امید نیازمند هستند.

سخن آخر

همواره این مهم در ذهن من هست که گوش ما برای سپرده شدن به موسیقی سطحی و بی مغز، حیف است و اگر امکان داشت هنر گوش سپردن به موسیقی فاخر را از سنین پایین به دانش‌آموزان می‌آموختیم، دیگر هرگز این درد جدایی از هویت و ریشه‌هامان، ناخواسته بر ما تحمیل نمی‌شد. حال اینکه حمایت مسئولین مربوطه از موسیقی ملی و هنرمندانش، می‌تواند در آشتی نسل ما با ریشه‌ها و هویت‌مان بسیار اثر بخش باشد. باشد که نیِ مهجور مانده مولانا، بازجوید روزگار وصل خویش

گزارش از آتنا نائینی‌نژاد