صاحب‌خبر - حمید کمار*: چند وقتی است جنجال‌های عجیب زیادی درباره برخی بخش‌های اقتصادی کشور مطرح می‌شود؛ جنجال‌هایی که با کیک‌های آلوده شروع شد و اکنون به بورس رسیده است. نقطه آغاز اکثر این حاشیه‌ها به محتواهایی بازمی‌گردد که در کانال‌های شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. دال مرکزی سریال سناریوسازی‌ها درباره بخش‌های مختلف اقتصاد کشور در «نمایش ناامنی» خلاصه می‌شود. شاید اولین مورد از این جنجال‌های سریالی، پیدا شدن قرص در کیک‌ها بود. دست به دست شدن تصاویر قرص‌های جاسازی شده در کیک‌ها و برخی دیگر از مواد خوراکی، موجی از نگرانی را در جامعه دامن زد و باعث افت فروش این محصولات خوراکی در بسیاری از نقاط کشور شد. به طور مثال محمدرضا معماریانی، رئیس اتحادیه خوار‌و‌بار‌فروشان بجنورد در بحبوحه انتشار تصاویر کیک‌های آلوده گفت: بر اساس اعلام کسبه مرکز استان، نگرانی‌ها از وجود قرص در کیک، سبب شده میزان خرید این فرآورده غذایی به صورت چشمگیری کاهش یابد. وی با بیان اینکه بیشترین کسادی بازار کیک، در بوفه‌های مدارس گزارش شده است، اظهار داشت: بعضا کیک‌های مدارس جمع‌آوری و به انبارها بازگردانده شده است. بیشترین ضرر در موضوع وجود قرص‌های مشکوک، به عمده‌فروشان تحمیل شده است. گستردگی موضوع کیک‌های آلوده در بسیاری از استان‌های کشور، فرضیه هماهنگ بودن آن را تقویت می‌کرد. در همین رابطه کیانوش جهانپور درباره مشاهده اجسام خارجی از قبیل قرص و کپسول در بسته‌بندی برخی محصولات کیک، ویفر و برخی مواد غذایی دیگر منسوب به ۱۲ برند تولیدی، گفت: آنچه مشخص است قرص و کپسول بعد از خط تولید و در سطح عرضه و در اقدامی خرابکارانه، هدفمند و سازمان‌یافته به بسته‌بندی تعدادی از محصولات وارد شده و مشکلی در سطح خطوط تولید و بسته‌بندی و حتی عرضه کلان از مسیر شرکت‌های پخش مجاز و رسمی مشاهده نشده است. رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در ادامه گفت: وجود قرص و کپسول کاملا سالم و دست نخورده و بدون تغییر رنگ یا تغییر در قوام آن در محصولات مورد اشاره نشان می‌دهد که این موارد تعمدا و بعد از تولید، در سطح عرضه به انحای مختلف در برخی بسته‌ها قرار گرفته و شرکت تولیدی خاصی هم هدف این اقدام خرابکارانه قرار نگرفته، بلکه تخریب وجهه کل صنعت غذا و شکلات کشور به عنوان یک صنعت پیشرو هدف‌گذاری شده است. عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور هم اخیرا از بازداشت برخی افراد در این رابطه خبر داد. در موردی دیگر از این جنجال‌سازی‌ها، بازار بورس هدف قرار گرفت. بازار بورس که طی ماه‌های اخیر به هدفی مطمئن و سودآور برای سرمایه‌گذاری مردم و ابزاری قدرتمند برای جمع‌آوری نقدینگی سرگردان از جامعه تبدیل شده بود، اخیرا مورد هجمه رسانه‌ای قرار گرفته است. محتواهایی در برخی از شاخص‌ترین کانال‌های ضدایرانی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در آن سعی می‌شود با القای زیان‌ده بودن برخی از سهام‌های شاخص، مردم را از ورود به بازار سرمایه منصرف کند. همزمانی این موضوع با بحث این روزهای کشور درباره جبران کسری بودجه از طریق عرضه دارایی‌های دولتی در بورس و فروش آن به بخش خصوصی، احتمال برنامه‌ریزی شده بودن این اقدامات را تقویت کرده است. هراس‌افکنی در جامعه با موضوع زیان‌ده بودن بورس در حالی است که روند چند ماهه اخیر بورس نشان می‌دهد اکثر نماگرهای بازار سرمایه از رشد قابل توجهی برخوردار بوده‌اند. موضوع هراس‌‌افکنی در جامعه برای ممانعت از ورود سرمایه‌های مردم به بازار بورس برخلاف موارد قبلی چندان هم پوشش مردمی نداشته و برنامه‌های طراحی شده برای ضربه ‌زدن به آن در اندیشکده‌های آمریکایی قابل مشاهده است. به طور مثال طی روزهای گذشته مقاله‌ای با موضوع «فشار حداکثری به بازار بورس ایران» به قلم فردی به نام سعید قاسمی‌نژاد در اندیشکده آمریکایی «دفاع از دموکراسی» منتشر شده که با شناسایی بورس ایران به عنوان بازاری موفق در جذب سرمایه‌های سرگردان، مقامات آمریکایی را به تحریم این بازار و مدیران آن تشویق می‌کند. در این مقاله آمده است: «ترکیب رکود عمیق و کنترل سخت ارزی، بازارهای سنتی فعال نظیر ارز خارجی، فلزات گرانبها و املاک را راکد کرده است. از دیگر سو سیستم بانکی هم به خاطر دردسرهای ساختاری و تورم رو به فزونی، مقصد چندان مطلوبی برای سرمایه‌های راکد و درآمدزایی نیست. همه اینها توجهات را به سوی بازار بورس جلب می‌کند». در بخشی دیگر از این مقاله آمده است: «وزارت خزانه‌داری همچنین هنوز بازار بورس را تحریم نکرده، با وجود آنکه زمینه‌های تحریمی آن کاملا فراهم است». در بخش پایانی این مقاله آمده است: «بازار بورس با جذب سرمایه‌ها و کانال‌دهی آن به کمپانی‌هایی که نیازمندش هستند، نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد. به علاوه به منظور جبران کسری بودجه که از افت صادرات نفت بر‌آمده، تهران تصمیم گرفته دارایی‌های دولتی را ظرف 2 سال آینده بفروشد و بیشتر این فرآیند در بازار بورس انجام خواهد شد. به منظور اعمال فشار حداکثری حقیقی، وزارت خزانه‌داری باید بازار بورس و روسای آن را هم تحریم کند». آخرین نمونه این سناریوها و جنجال‌سازی ها هم ارتباط دادن بخش‌های مختلف اقتصاد کشور با موضوع ویروس کرونا است. در این سناریو با آلوده معرفی کردن کالاهای وارد شده از چین، مردم را از خرید بسیاری از اجناس باز می‌دارند تا از طریق افت تقاضای خرید، رکود شدت بیشتری بگیرد. البته با توجه به تازه بودن مسأله شیوع ویروس کرونا، هنوز فضاسازی‌ها درباره این موضوع شدت نگرفته اما انتظار می‌رود در روزهای آتی شایعات بیشتری در این رابطه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود. روزنامه‌نگار* *** [لزوم هوشیاری در جنگ چندبعدی رسانه‌ای علیه اقتصاد] نگاهی اجمالی به روند اخیر فضاسازی‌ها علیه بخش‌های مختلف اقتصادی کشور نشان می‌دهد جنگ اقتصادی غرب علیه ایران وارد فاز رسانه‌ای شده است. به نظر می‌رسد هسته مرکزی این سناریو، «ناامن‌سازی اقتصاد و تولیدات اقتصادی ایران» است که مخاطبان این جنگ رسانه‌ای در درجه اول مردم ایران و در مرحله بعد مردم کشورهای هدف صادرات محصولات تولیدی هستند. در چنین شرایطی هوشمندی رسانه‌های کشور، مولفه‌ای حیاتی به شمار می‌رود، چراکه هرگونه خطایی در این جنگ با سرعت زیادی به اقتصاد کشور آسیب می‌زند. نظیر اشتباهی که در یک برنامه تلویزیونی درباره آلودگی شیرهای تولیدی به سم افلاتوکسین منتشر شد و منجر به افت شدید فروش محصولات لبنی در داخل و خارج از کشور شد. در همین رابطه دکتر محمدرضا شانه‌ساز، معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پنجشنبه هفته گذشته گفت: سرانه مصرف شیر تا پیش از این هم در کشور اندک و یک پنجم سرانه جهانی بود و اکنون به میزان بیشتری کاهش یافته است. وی افزود: متاسفانه این اطلاعات غلط حتی برای صادرات برخی برندهای لبنیاتی ما که از جایگاه خوبی در منطقه و جهان برخوردار بودند، مشکل ایجاد کرد. همچنین محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنفی صنایع لبنی ایران اظهار داشت: برآوردهای اولیه نشان می‌دهد فقط در روز اول به میزان 3 تا 5 هزار تن شیر برگشتی به کارخانه‌های لبنی داشته‌ایم. به گفته بنی‌طبا، تاثیر منفی برنامه غیرکارشناسی صداوسیما محدود به داخل کشور نیست و تخریب برندهای لبنی ایران در بازار صادراتی توسط رقبا آغاز شده است. وی افزود: خبرهایی به دست‌مان رسیده که نشان می‌دهد فیلم صداوسیما در حال دست به دست شدن در کشورهای همسایه با عنوان ایرانی‌ها به ما سم می‌دهند، است.∎​