فرارو- سازوکار تحریم های اقتصادی آمریکا که در سال های اخیر بر بسیاری از کشورهای مخالف سیاست های این کشور اعمال شده، تبدیل به چالشی مهم در سیاست خارجی و داخلی این کشور شده است.

به گزارش فرارو، تحریم های اقتصادی یکی از ابزار مهم سیاست خارجی آمریکا به شمار می رود که قدمت آن به زمان تأسیس ایالات متحده باز می گردد؛ هنگامی که توماس جفرسون، رئیس جمهور این کشور (1801-1809 میلادی) تجارت با بریتانیای کبیر و فرانسه را ممنوع اعلام کرد. اما این اقدام او نه تنها باعث بیکاری دریانوردان آمریکایی شد بلکه نتوانست مانع بروز جنگ میان آمریکا و این کشورها شود.

«داگ بندو»، در گزارشی که توسط مجله «امریکن کانزرویتیو» آمریکا (The American Conservative) منتشر شده است، اظهار داشت: امروزه تحریم های اقتصادی بی اثر شده اند؛ از فشارهای شدید بر ایران که منجر به افزایش تهدیدهای این کشور شده است تا کره شمالی که به نظر می رسد قادر به پاسخ نظامی سخت به تهدیدات است، همگی حاکی از نتایج معکوس این تحریم ها است.

تفاوت بزرگی که میان تحریم های اقتصادی گذشته و امروز واشنگتن وجود دارد، تغییر جهت آمریکا از اعمال تحریم های اصلی به «تحریم های ثانویه» است. تا پیش از این زمان تحریم های اقتصادی- مانند آنچه در سال 1960 بر کوبا اعمال شد- فقط مربوط به خود آمریکایی ها بود اما امروزه، واشنگتن در تلاش است تا تمام دنیا را با جنگ های اقتصادی خود همراه کند.

این نویسنده اظهار می دارد که این تغییر خط مشی به قانون «هلمز-برتون» (Helms-Burton act) در سال 1996باز می گردد که بر اساس آن تحریم های تجاری اعمال شده از سوی ایالات متحده بر كوبا، برای تمام شركت های خارجی نیز لازم الاجرا شد که جنجال های زیادی را به پا کرد. سودان یکی دیگر از اهداف بعدی «تحریم های ثانویه» بود که بر اساس آن ایالات متحده هرگونه استفاده از سیستم مالی این کشور برای تعامل با خارطوم را ممنوع کرد.

این زورگویی های آمریکا انتقاد اروپایی ها و دیگر کشورهای جهان را در پی داشت اما این کشورها حاضر نبودند تا به خاطر چنین بازارهای کوچکی، در برابر یک شریک تجاری و سیاسی قدرتمند قرار گیرند. با این وجود، تحریم ها اهمیت بسیار زیادی در سیاست خارجی واشنگتن پیدا کردند.

کشورهایی که تحریم شده اند
در زمان ریاست جمهوری «جورج بوش» (2001-2009 میلادی)، پنج کشور در سال 2001 هدف تحریم های آمریکا قرار گرفتند. اما در حال حاضر، «دفتر کنترل دارایی های خارجی»، تحریم های مربوط به بالکان، بلاروس، بوروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، ایران، عراق، لبنان، لیبی، مالی، نیکاراگوئه، کره شمالی، سومالی، سودان، سودان جنوبی، سوریه، اوکراین، روسیه، ونزوئلا، یمن و زیمبابوه را در بر دارد. این جدای از برنامه های ویژه ای است که ایالات متحده به بهانه مقابله با دشمنان خود، مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با تروریسم، جنگ الکترونیکی و مداخله در انتخابات خارجی در نظر گرفته است.

 

جورج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا

 

اهداف این تحریم ها هم در نوع خود جالب توجه است؛ کوبا به علت کمونیست بودن، ونزوئلا به دلیل اینکه یک «کمونیست دیوانه» است، ایران به دلیل تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای و همچنین دخالت در امور منطقه، روسیه به علت حمله به اوکراین و مداخله در انتخابات 2016 آمریکا، سوریه به دلیل دشمنی با اسرائیل و کره شمالی برای توسعه برنامه سلاح های هسته ای خود و مواردی از این دست. این در حالی است که بنا به اشاره نویسنده چنانچه کشوری وارد لیست تحریم های آمریکا شود، خروج از آن امری بسیار دشوار خواهد بود کما اینکه این اتفاق تاکنون بسیار نادر بوده است.

نویسنده همچنین خاطرنشان می کند که میزان مجازات ثانویه آمریکا بر نهادها، شرکت ها و اشخاص در این کشور تأثیر می گذارد و مجازات برخی شخصیت ها یا مؤسسات مشکوک، مخالفت کمتری را نسبت به مجازات یک کشور، در آمریکا ایجاد می کند.

جنگ های اقتصادی آمریکا، تضادهای اساسی را به دنبال داشت. تحریم های اقتصادی ایران به جای این که این کشور را مجبور کند تا از موضع ضعف مجبور به مذاکره با واشنگتن شود، باعث شد این کشور به تقابل بیشتر با آمریکا بپردازذ. از طرف دیگر، روسیه با اولویت های متعدد سیاست واشنگتن، تضاد پیدا کرد و کوبا نیز قدرت را به نسل پس از انقلاب واگذار کرده و تجارت خود را گسترش داد.

گسترش تا بی نهایت
گسترش بی پایان تحریم ها - همانطور که نویسنده می گوید - شرکت های آمریکایی و شرکت های خارجی را که در ایالات متحده فعالیت می کنند، دچار مشکل کرد. نویسنده مقاله همچنین خاطرنشان می کند که «پیروی از این قوانین هزینه بر است و نقض یک قانون حتی به صورت سهوی از آن هم هزینه بر تر است». نویسنده می افزاید: «اگر چه اثرات این اقدامات ممکن است سیاست گذاران متکبر آمریکایی را آزار ندهد، اما مطمئناً بر دوش ما فشار وارد می کنند».

مهمتر از همه، اعتماد بیش از حد واشنگتن به تحریم های ثانویه خود است که مسئولیت پشتیبانی از تسلط مالی ایالات متحده در جهان را دارد. نویسنده برای اثبات این مدعای خود به گفته «ژاكوب لیو»، وزیر خزانه داری آمریكا در سال 2016 استناد می کند که چنین عنوان كرده بود: «هرچه بیشتر بر تعهد به استفاده از دلار و سیستم مالی خود در سیاست خارجی آمریكا تأكید كنیم، خطر رفتن به سایر ارزها و سایر سیستم های مالی در میان مدت بیشتر خواهد بود».

 

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در حال رونمایی از دستور تحریم های اقتصادی خود

چالش در تحریم های آمریکا
تلاش های «استکباری» آمریكا برای ایجاد یک نظم جهانی، بیشتر کشورهای جهان را در برابر آن متحد كرده است. به گفته نویسنده، بسیاری کشتی های تجاری و تانكرهای نفتی، اطلاعات مربوط به فرستنده و گیرنده محموله های خود را اعلام نمی کنند و برخی از محموله ها بر روی دریا تحویل داده می شوند. برخی شرکت ها همچنین معاملات پول نقد و تهاتر کالا را ترتیب دادند. قدرتهای بزرگی همچون چین نیز به چنین اقداماتی بر ضد تحریم های اقتصادی آمریکا کمک کردند و واشنگتن را با چالش بسیار بزرگی در مناسبات اقتصادی خود مواجه کرد.

اتحادیه اروپا نیز مبادله ای به نام «مکانیسم پشتیبانی تجارت» را توسعه داده است تا مبادلات مالی با ایران را بدون اتکا به یک موسسه مالی آمریکایی امکان پذیر کند. روسیه بر کاهش پرداخت های بین المللی متمرکز شد و با همکاری چین، تجارت دو جانبه را با استفاده از روبل روسیه و یوان چین تنظیم کرد. علاوه بر این، به دنبال تحریم های ثانویه آمریکا میزان خرید طلا توسط بانکهای مرکزی خارجی نسبت دلار افزایش چشمگیری یافت. این نویسنده همچنین به پیشنهاد مالزی در اجلاس اخیر کشورهای اسلامی اشاره می کند که بر اساس آن مالزی پیشنهاد داد تا از طلا و تجارت پایاپای برای خنثی کردن تحریم های آینده استفاده شود.

این نویسنده خاطرنشان كرد: «اگر چه این اقدامات هنوز نقش غالب مالی آمریكا را تهدید نمی كند، اما تغییراتی را در آینده به وجود خواهد آورد، تغییراتی که به مراتب بزرگتر از واکنش واشنگتن به برنامه های آلمان برای واردات گاز طبیعی از روسیه خواهد بود».

حتی متحدان!
نویسنده در این مقاله اشاره می کند که واشنگتن حتی متحدان نزدیک خود را نیز مجازات می کند و از این اقدام هیچ هدفی جز نشان دادن قدرت خود ندارد. درست است که تحریم های تجاری بخشی از سیاست خارجی به شمار می رود، اما جنگ اقتصادی، یک «جنگ» است و این می تواند به درگیری های واقعی منجر شود و یا منجر به مرگ افراد بی گناه شود.

هنگامی که در سازمان ملل، از«مادلین آلبرایت»، وزیر امور خارجه آمریکا در مورد مرگ نیم میلیون کودک عراقی به دلیل تحریم های آمریکا سؤال شد، پاسخ وی کاملاً تکان دهنده بود: «ما معتقدیم نتیجه آن، ارزشش را دارد!».

 

مادلین آلبرایت وزیر امورخارجه وقت آمریکا در سازمان ملل

 

در پایان، نویسنده مقاله ضمن تأکید بر عدم کارایی سیاست تحریم های اقتصادی در جهان امروز، خاطر نشان می کند که سیاستگذاران واشنگتن نیازمند این هستند تا معنای «فروتنی» را دوباره یاد بگیرند، زیرا سیاست مجازات های متکبرانه ایالات متحده نه تنها کشورهای مختلف جهان، بلکه خود آمریکایی ها را نیز آزار می دهد.