حسین توفیقیان سرپرست هیئت باستان‌شناسی کشتی تاریخی قروق گفت: اواسط دهه ۸۰ گزارش‌های پراکنده‌ای از وجود شناوری چوبی در آب‌های سواحل قروق تالش ارائه شد. در طی سال‌های بعد با کاهش تراز آب دریای خزر، به‌تدریج بقایای یک شناور چوبی آشکار شد.
وی افزود: در سال‌های اخیر پرونده ثبت ملی شناور تاریخی قروق تالش توسط میراث‌فرهنگی استان گیلان به پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و شورای ثبت آثار ملی ارسال شد. با این حال، به‌دلیل سوال‌های متعددی مانند سن شناور، چوب‌شناسی، ابعاد و اندازه واقعی، مالکیت و نحوه ساخت آن و دلایل وجود شناور در این مکان مطرح و ثبت آن به بررسی و مطالعه آن منوط شد.
توفیقیان تصریح کرد: بررسی جامع این شناور در چارچوب طرح «شناسایی و حفظ میراث‌فرهنگ دریایی: مطالعات کشتی تاریخی قروق تالش» توسط پژوهشکده باستان‌شناسی و با حمایت مالی سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان و همکاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی در حال انجام است.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده باستان‌شناسی بیان کرد: تاکنون مطالعات متعددی بر روی این شناور شامل بررسی باستان‌شناسی سطحی منطقه، ژئوفیزیکی زیر بستر محوطه، مطالعات رسوب‌شناسی محوطه، مستندنگاری شناور، سن‌سنجی رادیوکربن چوب، مطالعات چوب‌شناسی، میزان حفظ‌شدگی شناور و تعیین ابعاد و وزن شناور و نیز معرفی روش‌های حفاظت، مرمت شناور انجام شده است.
بر اساس اعلام روز یکشنبه، میراث آریا، وی افزود: مطالعات باستان‌شناسی سطحی، پیمایش سواحل پیرامون و مطالعات اولیه که در ابتدای سال ۱۳۹۸ به انجام رسید، نشان داد که به فاصله حدود ۷۰۰متری جنوب کشتی تاریخی قروق، بقایای کوچکی از الوار یک کشتی دیگر در عمق حدود نیم متری رسوبات قرار دارد.
توفیقیان تصریح کرد: با انجام مطالعات مردم شناسی، اطلاعات با ارزشی درخصوص دریانوردی، کشتی‌رانی و صیادی ساحل‌نشینان جمع‌آوری شد و مصاحبه با آگاهان و محققان محلی پیش زمینه مناسبی درخصوص پیدایش کشتی تاریخی قروق در اختیار هیئت مطالعاتی قرار داد.
مدیرگروه باستان‌شناسی دریایی بیان کرد: مجوز کاوش با هدف خواناسازی و بررسی سریع شناور در ۲۴ آذر ۹۸ توسط رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به سرپرستی اینجانب صادر شد و عملیات گمانه‌زنی کشتی تاریخی قروق در دی سال جاری توسط هیئت مطالعاتی شامل باستان شناس، مرمتگر آثار تاریخی با هدف مطالعه وضعیت فعلی کشتی و میزان حفظ شدگی چوب و ارایه برنامه حفاظتی انجام شد.
او افزود: گمانه‌های سه‌گانه با احتیاط کامل کاوش باستان شناختی آغاز شد و این عملیات با توجه به ملاحظاتی که در این زمینه وجود داشت با سرعت در دو مرحله جمع‌آوری رسوبات سطحی با استفاده از بیل و برداشت رسوبات نزدیک به بافت چوب با استفاده از ابزار سبک‌تر نظیر کمچه، جارو و برس انجام شد.
حسین توفیقیان سرپرست هیئت باستان‌شناسی کشتی تاریخی قروق بیان کرد: برپایی کارگاه مفصل با توجه به اهداف این مرحله از کاوش های باستان شناسی شناور تاریخی قرق تالش، موضوعیتی نداشته است. با توجه به موقعیت شناور و نوع رسوبات و سطح ایستایی، برپایی هرنوع سازه در اطراف شناور ناپایدار بوده و در صورت ریزش، تهدید کننده شناور است.
او افزود: برپایی هرنوع سازه در اطراف شناور می‌تواند موجب تغییر نظام رسوب‌گذاری در اطراف شناور و موجب فرسایش موضعی محل شود که خود، نوعی تهدید برای شناور خواهد بود. با توجه به اهمیتی که ساکنان محلی به ویژه اهالی کریم‌محله و پشته نسبت به حفظ و معرفی این شناور دارند، امید است پیش از آن که عوامل طبیعی یا گردشگران موجب تخریب این اثر شوند، اقدامات بعدی بر مبنای روش های علمی و بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده، به حفظ این اثر منجر شود.
در بررسی‌های باستان‌شناختی که در روستای «قروق» در حدود پنج کیلومتری شرق شهر تالش و در کنار دلتای شمالی رودخانه‌ی کرگان‌رود انجام شد، یک کشتی تاریخی شناسایی شد که به‌نظر می‌رسد به دوره‌ی قاجار متعلق است.
طول بدنه این کشتی تقربیا ۳۰ متر و عرض آن را بین ۱۰ تا ۱۲ متر است این اثر سومین کشتی تاریخی دانست که در سواحل دریای مازندران پیدا شده است، بین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ اداره میراث فرهنگی استان‌های گیلان و مازندران گزارش‌هایی را مبنی بر وجود بقایایی از یک کشتی غرق‌شده یا به گل نشسته در سواحل دریای مازندران در روستای «زاغمرز» به فاصله یک کیلومتری جنوب غرب شبه‌جزیره میانکاله و دیک کشتی غرق‌شده دیگر در ساحل امیرآباد لاهیجان ارائه کردند.
تاریخ‌گذاری کشتی‌های غرق‌شده با چند روش مانند دوران‌شناسی و مطالعه قدمت محیط از روی حلقه‌های تشکیل‌شده در چوب درختان، تاریخ‌گذاری رادیوکربن، تاریخ‌گذاری ارتباط تاریخی، تاریخ‌گذاری از طریق گونه‌شناسی و تاریخ‌گذاری از طریق لایه‌نگاری انجام می‌شود؛ اما متأسفانه به‌دلیل نبودن بودجه و امکانات، استفاده از روش دوران‌شناسی از روی حلقه‌های درختان ممکن نشد. بنابراین از روش‌های ارتباط تاریخی و گونه‌شناسی برای دانستن قدمت کشتی غرق‌شده در روستای قروق استفاده شد.
شاید این کشتی متعلق به دوره‌ی قاجار باشد؛ اما هنوز نمی‌توان تاریخ قطعی ساخت آن را اعلام کرد. با توجه به اطلاعات مردم محلی، این محل تا دوره‌ی پهلوی اول فعال بود و مبادلات تجاری بین سواحل ایران و روسیه از این منطقه انجام می‌شد و شاید قبل از آن در دوره‌ی ناصرالدین‌شاه قاجار از این منطقه به‌عنوان بندرگاهی برای تجارت چوب استفاده می‌کردند. با توجه به جنس بدنه کشتی که از چوب درختان سوزنی‌برگ است، احتمال داده می‌شود این کشتی در روسیه ساخته شده و در سواحل ایران به گل نشسته باشد.
بر پایه کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی زیرآب (دریایی) «شناورها در ابعاد مختلف از قایق تا کشتی، هواپیماها، دیگر وسایل نقلیه یا بخشی از آن‌ها، محموله یا محتوای آن‌ها که برای دوره‌ای‌خاص یا همیشه، حداقل صدسال از قدمت آن‌ها گذشته باشد؛ بخشی از میراث فرهنگی دریایی و بشری محسوب می‌شوند» همچنین طبق برآورد یونسکو احتمالا بیش از سه میلیون شناور غرق شده در سراسر اقیانوس‌ها در جهان پراکنده است که تا امروز درصد کمی از آن‌ها مورد پژوهش‌های باستان‌شناختی قرار گرفته است.
بر اساس تارنمای مرکز اقیانوس‌شناسی دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین توده آبی بسته دنیا دارای اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در منطقه اوراسیا و جهان است که سبب توجه گسترده کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای به آن شده است.
این دریا و سواحل پیرامون آن دارای اهمیت بسیار زیادی از جنبه‌های راهبردی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی (شیلات، گردشگری و حمل و نقل) است که امروزه باید جنبه باستان‌شناسی دریایی را نیز بدان افزود.
شهرستان تاریخی و گردشگرپذیر تالش در۱۱۰ کیلومتری غرب مرکز استان گیلان واقع شده و از ۹۳ کیلومتر نوار ساحلی دریای خزر برخوردار است.
نظر شما