صاحب‌خبر - کیمیا نجفی
اخیرا ماجرای دوپله‌ای کردن مالیات کارمندان تیتر خبری رسانه‌ها شده است. مسئله‌ای که کارشناسان اقتصادی آن را معضلی تازه برای اقتصاد می‌نامند، چراکه برخلاف هدف گفته شده برای آن اقتصاد را به سمت بی‌عدالتی سوق می‌دهد و نمی‌تواند جامعیت کاملی داشته باشد.
در قانون بودجه سال ۹۸، مصوب شده بود مالیات به صورت پنجپلهای یعنی از ۱۰ تا ۳۵ درصد، از کارمندان دریافت شود این در حالی است که کمیسیون تلفیق درباره لایحه بودجه ۹۹ تصمیم گرفته و مقرر کرده است که مالیات از کارمندان به صورت دوپله‌ای یعنی فقط ۱۰ تا ۲۰ درصد دریافت شود. بر این اساس نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان با حقوق 3 میلیون تومان و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد و نسبت به مازاد آن ۲۰ درصد خواهد بود. کاهش پله‌های مالیاتی در حالی انجام می‌شود که بسیاری از تحلیلگران و صاحب‌نظران آن را راهی برای افزایش ناعدالتی می‌دانند چراکه بر اساس این مصوبه افرادی که حقوق‌های نجومی دارند مالیات‌شان کاهش پیدا می‌کند. به عبارتی دیگر افرادی بیشتر از 10 درصد مالیات می‌پردازند که بیش از 21 میلیون تومان در ماه حقوق دریافت کنند و طبق گفته صاحب‌نظران عدالتی در این نوع از پرداخت‌های مالیاتی دیده نمی‌شود. مسئله دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که برخی از تحلیلگران از کاهش درآمدهای مالیاتی پیشبینیشده دولت با تصویب این مصوبه خبر می‌دهند که خود می‌تواند دردسرهای تازه‌ای را برای اقتصاد به وجود آورد. بررسی این مسئله از جنبه‌های مختلف کارشناسان را به این نتیجه می‌رساند که این مصوبه تنها به نفع حقوق‌بگیرانی است که حقوق‌های نجومی می‌گیرند. از سوی دیگر هستند صاحب‌نظرانی که این روش را دارای تاثیر مثبت می‌دانند، اما آنها بر این باورند زمانی این راهکار مفید خواهد بود که تبعیض دستمزدی برطرف شده باشد. طبق گفته برخی از تحلیلگران مالیات پنجپلهای نسبت به دوپله‌ای عادلانه‌تر خواهد بود چراکه در اخذ مالیات پنجپلهای تفاوتی بین فردی که 3میلیون تومان حقوق می‌گیرد با فردی که ماهانه 21 میلیون تومان حقوق دارد نخواهد بود، بنابراین این مدل مالیات عدالت را زیر سوال خواهد برد.
کارشناسان در این‌باره چه می‌گویند؟
وحید شقاقی‌شهری از جمله کارشناسانی است که مالیات دوپله‌ای را به نفع نجومی‌بگیران می‌داند. این کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با مهر درباره اقدام کمیسیون تلفیق بودجه که مالیات کارمندان را از پنجپله به دوپله کاهش داده است، می‌گوید: «در نظام مالیاتی ما عدالتمحوری و بحث کاهش شکاف طبقاتی هرگز مدنظر نبوده است؛ تاکنون عمدتاً به مالیات بیشتر نگرش درآمدی آن هم یک درآمد ناچیز داشته‌ایم. نگاه دولت برای مالیات ۵ پله‌ای حقوق کارکنان منطقی‌تر و به عدالت محوری نزدیک‌تر است در حالی که مالیات دوپله‌ای خطر زیادی دارد. باید حقوق‌های بالای ۳ میلیون تومان برای پرداخت مالیات طبقه‌بندی شوند. اینکه قرار باشد مالیات کسانی که ۳ میلیون تومان حقوق می‌گیرند با کسانی که حقوق ۲۱ میلیون تومانی دارند برابر باشد، هم به نفع نجومی‌بگیران است و هم به هیچ عنوان به عدالت نزدیک نیست. تصمیم کمیسیون تلفیق مجلس برای مالیات دوپله‌ای بی‌معنی بوده و یک حرکت انفعالی محسوب می‌شود، بنابراین باید حتماً اصلاح شود».
از سوی دیگر مرتضی اکبریان، کارشناس امور مالیاتی یکی از صاحب‌نظرانی است که این مصوبه را متناسب با شرایط موجود نمی‌داند. وی در خصوص دوپله‌ای شدن مالیات به «ابتکار» می‌گوید: «من به شخصه مخالف دوپله‌ای شدن مالیات حقوق‌بگیران هستم. مسئله‌ای که وجود دارد و باید به آن توجه داشته باشیم این است که دوپله‌ای شدن مالیات وحدت رویه را از بین می‌برد و تفاوت چشمگیری را میان دوپله حقوقی که میزان مالیات به آنها تعلق می‌گیرد به وجود می‌آورد. من گمان می‌کنم برای اینکه به افرادی با حقوق‌های پایین کمکی کرده باشند این اقدام را مطرح کرده‌اند، اما من بعید می‌دانم که کمکی به این افراد شود. بنابراین این مصوبه نمی‌تواند اقتصاد را به سمت عدالت هدایت کند».
این کارشناس مالیات در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این پرسش که آیا دوپله‌ای کردن مالیات حقوق‌بگیران باعث کاهش درآمدهای مالیاتی دولت در سال آتی می‌شود یا خیر، می‌گوید: «در این زمینه باید بگویم که این اقدام باعث کاهش درآمد مالیاتی دولت نخواهد بود. رقم مالیات را در بودجه به اندازه‌ای بزرگ نوشته‌اند که با این اقدامات تغییری پیدا نخواهد کرد. قطعا فشار از این محل خارج شده و به محل دیگری همانند شرکت‌ها، تولیدکننده‌ها و... هدایت شده و از آن محل تامین خواهد شد، بنابراین در این مسئله تاثیری نخواهد داشت. این مالیات باید از یک منبعی تامین شود، اگر از یک منبع نباشد به سراغ منبع دیگری خواهد رفت».
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی نیز دوپله‌ای شدن مالیات را به دور از عدالت می‌بیند. وی در ابتدای گفت‌وگو به خوش‌حسابی حقوق‌بگیران در پرداخت مالیات اشاره می‌کند و در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «در جریان مالیات‌ستانی مسئله مهمی که وجود دارد و باید به آن توجه داشته باشیم این است کارکنان و حقوق‌بگیران تنها قشری هستند که بدون هیچ دردسری مالیات درآمدش را ماه به ماه قبل از آنکه حقوقش را دریافت کند، می‌پردازند. به عبارتی دیگر، فرار مالیاتی در بین حقوق بگیران صفر است. این در حالی است که مشاغل دیگر که برخی از آنها درآمدی چند برابر کارکنان دولت دارند از پرداخت مالیات سر باز می‌زنند. در این بخش‌ها انواع معافیت‌های مالیاتی و همچنین فرارهای مالیاتی وجود دارد، بنابراین درآمد دست به نقد، مالیات بر حقوق کارکنان دولت است».
وی با اشاره به دوپله‌ای شدن مالیات ادامه می‌دهد: «حال اگر بخواهیم ماجرا دوپله‌ای شدن مالیات را بررسی کنیم باید بگویم از همان ابتدا کاملا مشخص می‌شود که در این نوع از مالیات‌ستانی هیچ عدالتی وجود ندارد و هیچ شکی درخصوص این ماجرا نیست. اگر مبنایی را برای دریافت مالیات به شکل پلکانی در نظر می‌گرفتند طبیعتا به عدالت نزدیک‌تر می‌شدیم، اما این دوپله‌ای شدن دقیقا برعکس روش پلکانی است».
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تفاوت معنادار میان حقوق کارکنان اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: «ما اگر بخواهیم یک نگاه همه‌جانبه به دوپله‌ای شدن مالیات حقوق‌بگیران داشته باشیم، می‌بینیم بین فردی که 3 میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند با فردی که حدود 21 میلیون تومان حقوق ماهانه دارد حتما یک اختلاف معناداری وجود دارد. در این میان نکته‌ای وجود دارد که شاید برخی از تحلیلگران به آن اشاره داشته باشند و آن هم این است که چند درصد کارکنان 7 برابر یک حقوق 3 میلیون تومان درآمد دارند؟ ما باید بدانیم که درصد کمی از کارکنان حقوق‌های نجومی دریافت می‌کنند، اما به هر حال همان درصد اندک هم فاصله معناداری با دیگر حقوق‌بگیران دارند و این روش به نفع نجومی‌بگیران خواهد بود، ما باید بدانیم که قطعا این روش ما را از عدالت دور می‌کند».∎
نظر شما