به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، محفل فعالان فرهنگی مشهدالرضا شامگاه گذشته با حضور فعالان فرهنگی و رسانهای مشهد برگزار شد.
امیر جلیلینژاد سردبیر روزنامه قدس، سید علی علوی سردبیر روزنامه خراسان، سیدناصر نعمتی مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی و حجتالاسلام محسن هاشمی بذرگری مدیر مسؤول سابق روزنامه شهرآرا افرادی بودند که در این محفل به ایراد سخنانی پرداختند.
رسانه باید با خواست مخاطب همراه باشد
سردبیر روزنامه خراسان در این محفل رسانهای گفت: در بحث بازنمایی سه بحث تئوریک داریم که در آن واقعیت رسانهها با انتقال پیام متفاوت است و به فراخور، عقیده صاحب رسانه در انتقال پیام تأثیرگذار است و خط فکری مخاطب را تحت تأثیر قرار میدهد.
سیدعلی علوی افزود: برش سیاسی، رسانهای، مذهبی و اقتصادی در این زمینه وجود دارد.
وی در خصوص برش اجتماعی بحث بازنمایی رسانهای مشهد، به مبحث مهاجرپذیر بودن مشهد اشاره کرد.
سردبیر روزنامه خراسان، مشهد را دومین قطب رسانهای کشور و اولین قطب فضای مجازی کشور دانست و ادامه داد: به همین دلیل کوچکترین اتفاق مشهد ضریب داده میشود.
علوی در توضیح برش اقتصادی بیان کرد: ثامن، پدیده و پردیسبان در مشهد وجود دارد و اگر اتفاقات اقتصادی مشهد در هر شهر دیگری رخ میداد به همین مقدار ضریب داده میشد.
وی تصریح کرد: رسانه باید متناسب با خواست مخاطب باشد و باید تناسب بین این دو وجود داشته باشد، برای اینکه در یک رسانه بازنمایی مناسبی داشته باشیم باید به خواست مخاطب توجه کرد به طور مثال «حوادث» موضوعی است که برای من مدیر رسانه مطلوب نیست، اما با رعایت نکاتی آن را کار میکنیم، چرا که مخاطب آن را میخواهد.
سردبیر روزنامه خراسان با بیان اینکه رسانه پیگیرِ مسئله ظرفیت نماد تمدنسازی انقلاب است، گفت: اگر مهمترین ظرفیتی که مشهد دارد امام رضا(ع) است و اگر ما مشهد را بهعنوان نماد تمدنسازی نوین انقلابی معرفی کنیم، میتوانیم موفق باشیم و اینکه چگونه این امر را دروازهبانی کنیم به ما رسانه مربوط است و با سیاستهای کلان آن را مدیریت میکنیم.
حساسیتهای ویژهای نسبت به اخبار و اتفاقات مشهد وجود دارد
سردبیر روزنامه قدس با بیان اینکه مشهد امروز جایگاه ویژه و اهمیت استراتژیکی دارد، گفت: مهمترین دلیل برای اهمیت، پیچیدگی مسائل مشهد است.
امیر جلیلینژاد خاطرنشان کرد: برخلاف تهران که پایتخت است و کانونهای قدرت را ندارد اما در مشهد امام جمعه، آستان قدس، شهرداری و فرمانداری هر یک کانون قدرت و از دلایل پیچیدگی قدرت در مشهد هستند.
وی ادامه داد: در مشهد شکافهای اجتماعی و فرهنگی وجود دارد و بحث شیعه و سنی، بحث زائر و مجاور به این شکافها دامن میزند، زائرپذیری آن سبب شده اتحاد شهری در مشهد نداشته باشیم.
سردبیر روزنامه قدس اظهار کرد: مشهد یکی از مولدترین شهرها در بحث چهرهها و مشاهیر است و حجم بسیاری از افراد صاحب نام از مشهد برخاستهاند که از ملک الشعرا تا شخص رهبری از جمله این افراد هستند.
جلیلینژاد خاطرنشان کرد: در منظر کشوری و بیرونی حساسیتهای ویژهای نسبت به اخبار و اتفاقات مشهد وجود دارد.
وی افزود: شاید بیشترین درگیریهای کشور مربوط به شهرهای حاشیهای مربوط به اصفهان و شیراز باشد، اما با این حال به خاطر نداریم که اخباری در این زمینه دیده باشیم اما نیروی انتظامی در آمار میگوید تعداد بسیار زیادی از درگیریها را این شهرها داشتهاند، اما اخبار بیشتری از مشهد منتشر میشود و این به دلیل یک تجمیع نظر رسانهای در اصفهان است امری که به دلیل وجود رسانههای بسیار در مشهد در این کلانشهر مذهبی شکل نگرفته است، مشهد در بحث کانالهای خبری بزرگ، روزنامهها، خبرگزاریها و صفحات اینفلوئنسرها نیز اول است.
سردبیر روزنامه قدس متذکر شد: اکنون بزرگترین چهره رسانهای و تأثیرگذار مشهد شخص آیت الله علم الهدی است و نگاه او به بحث کنسرت و حجاب در مشهد به درستی درک نشده و اصل حرف و دغدغه هویتیاش را نسبت به مشهد تحت تأثیر این نگاه رسانهای خاص قرار داده است.
جلیلینژاد با بیان اینکه ما مجموعهای از اتفاقات را در مشهد داشتیم که قلههای رسانهای بودند، عنوان کرد: پدیده، ورشکستی مؤسسات، نبردگاه انتخابات، کمپین اجاره نمیدهیم، ممنوعیت کوهنوردی بانوان بدون اجازه همسر، حواشی حضور عراقیها، حاشیهنشینی، تشییع جنازه آیتالله طبسی، افتتاح خط ۱ مترو مشهد زودتر از همه، تابلو اطلاعات راهنمای زائر، پروژه ثابت در طرق و شهرداری جدید در این ۵ سال جنبه رسانهای بسیاری برای مشهد داشتهاند.
وی گفت: روزنامههایی همچون قانون، هفت صبح و شهروند بیشترین حساسیت را نسبت به اتفاقات مشهد دارند و در خارج از کشور مقاله روزنامه گاردین در خصوص مشهد بسیار مهم بود.
جامعهشناسی خبر در بازنمایی رسانهای مشهد مغفول مانده است
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی در ادامه این نشست با بیان اینکه در خصوص بازنمایی رسانهای مشهد نکات مثبت و منفی متفاوتی وجود دارد، از زاویه «جامعه شناسی خبر» به تشریح این موضوع پرداخت.
سید ناصر نعمتی اظهار کرد: در جامعهشناسی خبر از چهار واقعیت سخن گفته میشود، واقعیت عینی، واقعیت ذهنی، واقعیت رسانهای و واقعیت قراردادی که واقعیت رسانهای از برساخت واقعیتهای دیگر و روایت رسانه تولید میشود.
وی در خصوص نشان شهری مشهد، بیان کرد: نشان شهری مشهد به معنی تصویر شناخته شده مشهد در نگاه مخاطبان است.
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی ادامه داد: تصویر عینی مشهد یعنی آنچه بهعنوان مشهد وجود دارد، واقعیت قراردادی مشهد به معنای جغرافیا و ویژگیهای این شهر، واقعیت ذهنی نیز تصاویری است که از این شهر در افکار عمومی وجود دارد، همه اینها با واقعیت رسانهای مشهد در ارتباط هستند و بر آن تأثیر گذاشته و تأثیر میگیرند.
نعمتی با بررسی واقعیت رسانهای انعکاس یافته از شهر مشهد، خاطرنشان کرد: «تصویر» مشهد با «تصور»ی که از این شهر در افکار عمومی وجود دارد، ممکن است تطبیق نداشته باشد، جایی که بین این دو فاصله ایجاد شود، اختلال بهوجود میآید.
وی با اشاره به پست اینستاگرامی کاپیتان تیم فوتسال اسلواکی درباره شهر مشهد و کشور ایران پس از حضور در تورنمنت فوتسال مشهد گفت: تفاوت تصویر و تصور از مشهد را در این نمونه بهخوبی میبینیم، او در توضیح خود گفته بود اینجا با چیزی که روزنامه میگویند و تلویزیونها نشان میدهند، تفاوت دارد.
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی به رویدادهایی اشاره کرد که به ایجاد برند یا نشان برای شهر مشهد میانجامد و در توضیح آن بیان کرد: یکی از کارکردهای رسانهای پیادهروی اربعین، برجستهسازی رفتارهای مردم عراق بود، مجموعهای از ارتباطات مردمی که هم خبرنگار انگلیسی و هم زائر ایرانی از آن صحبت میکنند، این رویداد برای مردم عراق به تولید برند یا نشان انجامیده است.
نعمتی ادامه داد: حال اگر این مسئله را با مشهد تطبیق دهیم، آیا از اتفاقات حول محور امام رضا(ع) برندی برای مشهد ایجاد شده است؟ منظور این است که در پیادهروی دهه آخر صفر این امر شکل گرفته و مشهدیها برند شهریشان تقویت یا تضعیف میشود؟ یا همه اتفاقات به تقویت برند حرم مطهر بدون پیوست به شهر مشهد ختم شده است؟ در دهه کرامت چهطور؟!
وی افزود: «مزیت نسبی» مشهد و «داستان» شهر مشهد چیست، داستان برای مشهد امر مهمی است، آیا فردی که به مشهد میآید در شبکه اجتماعی به جز حرم امام رضا(ع) چیز دیگری را به اشتراک میگذارد؟ آیا اجزای شهر مشهد در این داستانها وجود دارند؟ وقتی برای تبادل هویتی میان شهر مشهد بهعنوان یک سیستم و حرم امام رضا(ع) کار در خوری انجام نشده، نمیتوان انتظار داشت در بازنمایی رسانهای شهر مشهد به نقطه مطلوب رسیده باشیم.
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی با اشاره به پژوهش وزارت ارشاد در خصوص بازنمایی غیرواقعی رسانهها خاطرنشان کرد: در این پژوهش به این نکته اشاره شده است «دروغ مطبوعات به نیابت از تشکیلات» یعنی رسانه یک نیابت از تشکیلاتی و به نیابت از او واقعیتها را بیان میکند یا میسازد، چارچوبهای رسانه در این زمینه مهم است.
نعمتی تاکید کرد: آگهیهای بازرگانی و تصاویری که در یک دهه اخیر در آنها ضریب داده شده را نباید از یاد بریم، شما در کانونهای تفکر میگویید نباید مشهد بهعنوان شهر پارکهای آبی شناخته شود اما وقتی مخاطب ۲۴ ساعته با آگهی پارکهای آبی مشهد روبرو میشود در تصویری که از مشهد پیدا میکند، اثر میگذارد، صاحبان آگهی در واقع روی برند یا نشان شهر نیز مؤثر هستند.
وی اضافه کرد: مخاطب وقتی چند سال با نام و نماد شهر رویایی پدیده روبروست چهطور انتظار دارید تصویری که از مشهد دارد تحت تأثیر این پیام قرار نگیرد.
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی با اشاره به یک سؤال مهم که در الگوهای تفکر انتقادی و سواد رسانهای مطرح میشود، گفت: چه کسی یا کسانی از انتشار یک پیام رسانهای سود میبرند یا متضرر میشود؟! این سؤالی است که درباره بازنمایی رسانهای مشهد نیز پرسیده شود.
نعمتی متذکر شد: یکی از مهمترین و برجستهترین پیامها و تصویرهایی که از مشهد شکل گرفته پیرامون انتخابات بوده است، چهارشنبه پایانی تبلیغات انتخاباتی در دو انتخابات ریاست جمهوری گذشته را بررسی کنید، چه تصویری از مشهد نشان داده شد؟ چه پیامهایی از مشهد مخابره شد؟ چه کسی یا کسانی از این پیامها سود میبرند یا متضرر میشوند؟ ما باید به کالاهای ژورنالیستی نگاه انتقادی داشته باشیم.
وی اظهار کرد: نکته بعدی خودسانسوری و مارپیچ سکوتی است که در این زمینه وجود دارد، تقریبا جریان رسانهای برای تغییر تصاویر شکل گرفته نیز تلاش نمیکند.
مدیر خبرگزاری فارس خراسان رضوی با اشاره به یک تجربه در زمینه تغییر این تصویر از مشهد خاطر نشان کرد: گفتمان «خبر خوب» جریانی در خبرگزاری فارس به راه انداخت تا به خبرهای خوب بیش از خبرهای تلخ توجه شود، خراسان رضوی در این زمینه تلاش بیشتری کرد چرا که این گفتمان میتوانست در تصویر ساخته شده از مشهد مؤثر باشد.
نعمتی توضیح داد: خبرهایی که در صفحه یک روزنامهها، تیتر یک خبرگزاریها و بخشهای خبری مهم تلویزیونهای دنیا دیده میشود که بسیاری از آنها در این شهر هم وجود دارد اما برجسته نمیشود، رتبه برتر خرید کتاب میان مشهدیها، ساخت و هدیه عروسک به سیلزدگان توسط کودکان در مهد کودکهای مشهد، سرپا نگهداشتن کتابخانه امیرحسین فردی در حاشیه شهر مشهد با پرداخت کرایه آن توسط مردم، پیدا کردن پولهای مسافر عراقی و بازگشت آنها توسط راننده اتوبوس به این زائر و بسیاری اخبار دیگر از این دست میتواند جریانسازی و نمادسازی کند اما به اندازه کافی مورد توجه رسانهها قرار نمیگیرد.
مبنای کار رسانه، اظهار حق منصفانه و شجاعانه است
مدیر مسؤول سابق روزنامه شهرآرا در ادامه این مراسم گفت: آیتالله علمالهدی یک رسانه است، کتاب یک رسانه است و مقصود ما از رسانه بهمعنای عام است نه رسانه مکتوب.
حجتالاسلام محسن هاشمی بذرگری اظهار کرد: من همیشه دغدغه دارم که از اندیشههای مختلف استفاده کنیم در حالی که نگران هستیم که از عملکردها و اندیشههای خود متأثر نباشیم، اما باید دانست تکنیک هم در اندیشهها مؤثر است.
وی ادامه داد: تکنیکها روی محتوا اثرگذار است، رسانه یعنی ضریب دادن و براساس ارزشهای خبری، به آن ضریب میدهند یکی از ارزشهای خبری درگیری است و قرآن میگوید اگر فاسدی خبر آورد شما بررسی کنید تا به اصل آن پی ببرید و مبادا که کسی در پی آن برخورد ایجاد کنند و تو اجازه نداری برخورد کنی.
سردبیر سابق روزنامه شهرآرا مبنای اصل کار رسانهای را اظهار حق منصفانه و شجاعانه دانست و گفت: رسانه باید شجاع باشد و نباید از حزب خاصی بترسد.
هاشمی بذرگری تصریح کرد: امروز اگر تصویر مناسبی از مشهد ارائه نمیشود، پاشنه آشیل آن دو نکته است که رسانههای ما کاملا ضعیف عمل میکنند.
وی با بیان اینکه جهل تصوری در حوزه رسانه ما را اذیت میکند، عنوان کرد: متأسفانه تلقی از مشهد یک تلقی اقتصادی است در حالی که تصور صحیح زیارتی دانستن آن و داشتن دومین حوزه علمیه کشور است.
سردبیر سابق روزنامه شهرآرا علت عدم معرفی مشهد به عنوان یک شهر زیارتی را «تبلیغات» عنوان و بیان کرد: متأسفانه امروز دعوای گفتمانی بر سر اقتصاد و گردشگری است و کسی برای امام رضا(ع) دعوا نمیکند، امام رضا(ع) عالم آل محمد(ص) و به تعبیر رهبری مجاهد دائمی خستگیناپذیر است.
هاشمی بذرگری با بیان اینکه در خصوص اولین فردی که گفتمان داریم، امام رضا(ع) است، بیان کرد: نباید از خود امام رضا(ع) به راحتی عبور کنیم، در سریال ولایت عشق جلوه مبارز خستگیناپذیری امام رضا(ع) را ندیدیم، کتبی که تا چند سال قبل در آستان قدس و به نشر به چاپ میرسید، اولویتهای موضوعی متفاوتی داشت.
وی از عدم توجه به منابع خاص برای شناخت امام رضا(ع) انتقاد کرد و گفت: تنها فردی که از مناظرات امام رضا(ع) مطلبی به چاپ رسانده روح الامینی است.
سردبیر سابق روزنامه شهرآرا با بیان اینکه در بحث کادرسازی رسانهای باید بیشتر عمل کنیم، عنوان کرد: زیارت حرف همه ماست، «جهانی فکر کنیم و مشهدی عمل کنیم» امری اشتباه است بلکه باید جهل تصوری ما درست شود باید امام رضایی فکر کنیم و جهانی عمل کنیم.
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۱
نظر شما