صاحب‌خبر - الهام برخوردار
جایگاه کارشناسان در دولت‌های ایرانی سال‌هاست که به فراموشی سپرده شده است. گویا قرار نیست این قشر هیچ وقت در میان مسئولان و تصمیمات کلان کشوری جدی گرفته شوند و ما هر روز تبعات دوری و نادیده گرفته شدن این طبقه تاثیرگذار را به چشم می‌بینیم. آخرین مورد بحث سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت آن بود که تبعات آن بر همگان روشن شد. به نوعی که مردم زیر فشار مشکلات اقتصادی و معیشتی دیگر تاب این تصمیم یک شبه و شوک بنزینی را نیاوردند و برای اعتراض به این تصمیم به خیابان‌ها رفتند. هزینه‌ای که این تصمیم بر دوش کشور گذاشت و خسارت‌های ناشی از آن همچنان به چشم می‌خورد. اما چرا اینگونه شد و چه اتفاقی افتاد که یک تصمیم تاثیرگذار در این شرایط به‌خصوص کشور بدون نظر کارشناسان و اساتید دانشگاه یک شبه اجرایی شد؟
دولت اذعان دارد که از ماه‌ها قبل دراین‌باره از کارشناسان مختلف و در زمان‌های گوناگون مشورت گرفته شده است و با راهنمایی و نظر آنها این تصمیم اجرایی شده است. اما در مقابل بسیاری از آنها معتقدند اتفاقا این امر صورت نگرفته است چرا که اگر اینگونه بود شاهد اعتراضات خیابانی و به این صورت نبودیم که در ادامه به خشونت کشیده شود. اما حالا حسن روحانی می‌گوید این تصمیم به خاطر شرایط ضروری گرفته شد و ناچار بودیم حالا هم از دانشگاه و اساتید دانشگاه‌ها می‌خواهیم که در اجرایی شدن این تصمیم دولت را همراهی کنند. به نظر می‌رسد دولت تدبیر و امید خیلی دیر به فکر همراهی و همکاری کارشناسان و اساتید دانشگاه افتاده است و فاصله عمیقی که طی این سال‌ها بین دولت و آنها ایجاد شده است، بعید است در یک سال باقی مانده از دولت آن هم بعد از اجرایی شدن تصمیمات، کاهش یابد. روزنامه «ابتکار» دلایل و موانع ایجاد شکاف دولت با دانشگاه‌ها و همچنین تبعات آن را با کارشناسان بررسی کرده است که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
احمد جان‌جان، کارشناس مسائل سیاسی و اقتصادی درباره سهمیه‌بندی بنزین و تبعات آن در جامعه که نتیجه آن درخواست حسن روحانی برای حمایت از دولت است، می‌گوید: ما ابتدا باید ببینیم که این تصمیم تا چه میزان درست و اصولی بود. چند نکته درمورد تصمیم دولت راجع به سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین وجود دارد. یکی این‌که کنار گذاشتن سه طرح موفق اعم از سهیمه‌بندی، کارت سوخت و دو نرخی شدن بنزین از روز اول غلط بوده است. علت آن هم این است که مرکز پژوهش‌های مجلس طی یک گزارش رسما اعلام کرد طی 8 سال از محل این تصمیم 100 میلیارد دلار عایدی اقتصای داشته است. به گفته وزیر نفت هم در این مدت صرفه‌جویی زیادی در رابطه با بنزین به وجود آمده است. حالا سوال اینجاست زمانی که شما می‌دانستید به واسطه چنین تصمیمی دولت جلوی هزینه‌های زیادی را می‌گرفت و سالانه 100 میلیارد دلار صرفه‌جویی صورت می‌گیرد، چرا 5 سال این منابع را به نوعی دور ریختید و این راه غلط را ادامه دادید و همچنان بر آن اصرار کردید؟ این حجم از صرفه‌جویی می‌توانست آبی بر روی تورم و رکود باشد اما اجرایی نشد و حتی در سرکوب قیمت ارز می‌توانست به بانک مرکزی کمک کند. پس ده‌ها میلیار دلار به دلیل بی‌تدبیری و عدم توجه به نظرات کارشناسان و اساتید دانشگاه‌ها بود.
این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: حالا زمانی که دولت و دو قوای دیگر در یک شورای سیاستگذاری اقتصادی یک تصمیم را گرفته سپس آن را اجرایی کردند و تبعات آن را همه دیدیم و هزینه بر دوش ملت و جامعه و حکومت گذاشت دست به دامن دانشگاه‌ها و کارشناسان شده‌اند، مشخص است که الان دیگر بعد از این همه هزینه دادن خیلی دیر است که دانشگاه‌ها جدی گرفته شود. آن هم در زمانی که یک سال به پایان عمر دولت باقی مانده است. دولت به خوبی می‌داند کارشناسان و دانشگاه‌ها و مراکز علمی نیز این سخن او را جدی نمی‌گیرند و این درواقع فراری رو به جلو و برای پاسخگو نبودن است.
جان‌جان تصریح می‌کند: تصمیمات دولت در بحث بنزین فقط مختص به سهمیه‌بندی و افزایش قیمت آن نیست، یکی دیگر از تصمیمات غلط حذف کارت سوخت بود. چرا که اتفاقا با کارت سوخت دولت می‌توانست پایش کرده یعنی اگر به نسبت جمعیت بیش از سرانه مصرف، بنزین مصرف شد کنترل کرده و جلوی آن را بگیرد. مثلا یک شهر کوچک دارای چند جایگاه سوخت و موقعیت جغرافیایی چرا این حجم از بنزین مصرف شده است. اینجا می‌توانست جایگاه‌های سوخت را اینگونه کنترل کنند. اما این اتفاق نیفتاد. یعنی ما می‌بینیم دولت در هیچ کدام از تصمیمات اقتصادی خود از نظر کارشناسان و اساتید دانشگاه استفاده نکرد و حتی حاضر نشد با آنها نشست‌هایی داشته باشد.
او با بیان این‌که تصمیمات بدون کارشناسی همیشه تبعاتی داشته و دارد، می‌گوید: با اعلام خبر افزایش قیمت بنزین دیدیم که چند روز قبل هیئت دولت و برخی مسئولان هرگونه افزایش قیمتی را تکذیب کردند اما به یکباره و یک‌شبه این تصمیم اجرایی شده و یک شوک به مردم وارد می‌شود. این درواقع یک گل به خودی تمام عیار بود و مردم اطمینان‌شان را نسبت به مسئولان از دست دادند و دیگر دولت را به عنوان یک دولت راستگو قبول ندارند. اینجاست که همیشه عکس آن چیزی که از مردم انتظار دارند دریافت می‌کنند. برای مثال زمانی که اعلام می‌کنند قیمت ارز کاهش پیدا می‌کند مردم دقیقا عکس آن را دریافت می‌کنند و واکنش‌های آنها برعکس این خبر است. اینجاست که کاهش اعتبار عمومی دولت رخ می‌دهد.
این کارشناس در ادامه اضافه می‌کند: اگر دولت ذره‌ای کارشناسان و اساتید دانشگاه‌ها را جدی می‌گرفت و در تصمیمات خود از نظرات کارشناسات مختلف بهره می‌برد قطعا حالا شاهد این همه تبعات و هزینه در جامعه نبودیم. نمی‌شود دانشگاه‌ها را فقط در روز دانشجو یاد کرد چرا که تبعات این نوع برخود متوجه خود دولت می‌شود. هیچ کارشناسی تایید نمی‌کند درست در شبی که دمای هوا کاهش داشته و مصرف بنزین افزایش بیشتری نسبت به دیگر روزها دارد این تصمیم اجرایی شود پس کاملا مشخص است اصلا کارشناسی وجود نداشته تا از نظراتش استفاده شود. زمانی که مردم از نظر معیشتی تحت فشار هستند این خبر اعلام می‌شود، قطعا قابل پیش‌بینی است که باید منتظر واکنش‌هایی از قبیل اعتراضات خیابانی باشیم. اما اگر از قبل دولت با کارشناسان و اساتید دانشگاه‌ها این مسائل را در میان می‌گذاشت همین قشر مردم را برای اجرایی شدن این تصمیم آماده می‌کردند و فواید و ضروریات این تصمیم کاملا برای جامعه تصریح می‌شد، شاهد هیچ کدام از این اتفاقات نبودیم. همین کارشناسان و اساتید دانشگاه یک ساختار شفاف را نیز برای عایدات افزایش قیمت بنزین طراحی می‌کردند بعد می‌دیدیم که واکنش مردم چگونه بود.
او با بیان این‌که چرا سال 89 زمان دولت احمدی‌نژاد مردم به خیابان‌ها نیامدند در حالی که ما شاهد افزایش قیمت صد در صدی بودیم، می‌گوید: چون از سه الی چهار ماه قبل کارشناسان در برنامه‌های مختلف ابعاد آن تصمیم را بررسی و مردم را توجیه کردند. آنجا نظرات کارشناسان قبل از اعلام و اجرای تصمیم لحاظ شد. به نظر من حسن روحانی از این ادبیات درواقع برای گریز استفاده می‌کند. چرا که این دولت به بن‌بست رسیده است و برای فرار از پاسخگویی اینگونه اظهاراتی را بیان می‌کند تا از اصل موضوع فرار کند. جان‌جان تصریح می‌کند: در بحث سهمیه‌بندی بنزین که از نظرات کارشناسان استفاده نکردند اما در بودجه چطور آیا اساتید دانشگاه نواقص را بیان نکردند؟ همین اساتید دانشگاه مگر قبل از این درباره بودجه 98 اعلام نکرده بودند که تبعاتی خواهد داشت، چه تاثیری بر دولت گذاشت، امروز می‌بینیم که باز بودجه 99 را بر همان مبنا بسته‌اند. اگر این روال ادامه داشته باشد و نواقص رفع نشود، قطعا دوباره شاهد حوادثی مشابه آبان‌ماه در کشور خواهیم بود.∎
نظر شما