سه قدرت اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که امید داشتند راهی برای کشاندن ایالات متحده و ایران پای میز مذاکره و زنده نگه داشتن توافق هستهای سال ۲۰۱۵ تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا بیابند، در پی تایید ازسرگیری غنی سازی اورانیوم در تاسیسات فردو از سوی دیده بان هستهای سازمان ملل، دچار آشفتگی شدهاند.
به گزارش دیپلماسی ایرانی، المانیتور در این گزارش نوشته است که طبق توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که دولت دونالد ترامپ سال گذشته از آن خارج شد، تاسیسات فردو در نزدیکی قم قرار بود برای ۱۵ سال یک مرکز تحقیقاتی باشد و غنیسازی در آن انجام نشود. اما ایران اخیرا در چهارمین مرحله در عقب نشینی از تعهدات هستهای، غنیسازی اورانیوم در این تاسیسات را از سر گرفته است. ایران تصمیم دارد تا زمانی که طرفین باقی مانده در برجام یعنی بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین راهی برای جبران آسیبهای تحریمهای اعمال شده از سوی ایالات متحده نیابند، به عقب نشینی تدریجی از تعهدات برجامی ادامه دهد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی ۷ صفحه ای تایید کرده که ایران از تاریخ ۹ نوامبر غنی سازی در فردو را از سر گرفته است. طبق این گزارش جدید، ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به ۳۷۲ کیلوگرم افزایش یافته که از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی تعیین شده در برجام بیشتر است.
وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان مشهور به ای۳ و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیه مشترکی پس از جلسه در بروکسل اعلام کردند: «اقدام ایران در رابطه با فردو با تدابیر آشکار برجام مغایرت دارد و احتمالا به معنای غنی سازی جدی تر است. این اقدامات نشان دهنده نقض تاسف آمیز تعهدات برجامی از سوی ایران است.» این اولین مرتبه از زمان حصول برجام است که ای۳ آشکارا درباره خودداری ایران از همکاری درخواستی آژانس بینالمللی انرژی اتمی ابراز نگرانی میکنند. کورنل فروتا، دبیرکل آژانس انرژی اتمی، ۷ نوامبر جلسه فوری هیئت مدیره آژانس را خواستار شد و گزارش داد که یک بازرس آژانس برای مدت زمان کوتاهی در تاسیسات غنیسازی نطنز ایران بازداشت شده است. ایران بعدتر اعلام کرد که بازرس با خود مواد منفجره داشته و از آژانس خواست که او را عوض کند.
بیانیه کشورهای اروپایی حاکی از تمایل آنها به در نظر گرفتن مکانیسم مناقشه در توافق است که میتواند در صورت عدم حل و فصل مشکلات، مساله هستهای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد بازگرداند. اگرچه اروپا تاکنون از تصمیم خود در این زمینه سخنی نگفته است. وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده که کشورش اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل را «خط قرمز» به شمار میآورد و پس از چنین اتفاقی احتمالا از معاهده منع گسترش سلاحهای اتمی (ان پی تی) نیز خارج خواهد شد. محمد جواد ظریف همچنین از ادعای مطرح شده در بیانیه اروپایی مبنی بر اینکه آنها تا جایی که میتوانستهاند، در رابطه با تسهیل تحریمها طبق توافق برجام اقدام کرده اند، ابراز تعجب کرد و گفت: «خطاب به همکارانم در ای3 میگویم: شما واقعا به همه تعهدات خوب در برجام عمل کرده اید؟ واقعا؟ تنها یک مورد از تعهداتی که در 18 ماه گذشته به آن عمل کرده اید را نام ببرید.»
الی گرانمایه، کارشناس ارشد ایران و خاورمیانه در شورای اروپایی برای روابط خارجی، معتقد است بیانیه جدید اروپایی نشان میدهد که اقدامات اخیر ایران به خطوط قرمز آنها نزدیک شده، اما همچنان به دنبال راهی دیپلماتیک برای پیشبرد مسائل هستند: «فکر میکنم ای3 در حال ارسال این پیام هستند که ایران به خطوط قرمز آنها نزدیک میشود. اما آشکار است که همه میخواهند در هفتهها و ماههای آتی به دیپلماسی یک فرصت دهند.» گرانمایه یادآور شد که «مکانیسم ماشه» گزینه ایست که هنوز برای اروپاییها وجود دارد؛ اما گزینه دیگر آنها این است که ساختار توافق را تا انتخابات سال آینده ایالات متحده حفظ کنند اگرچه مشخص نیست که ایران با این گزینه موافقت خواهد کرد یا خیر. او افزود: «شخصا فکر میکنم قدم اخیر ایران یک شلیک هشدار بود، اما آنها تا جنبههای جدی تر توافق گزینههای چندانی برای عقب نشینی تدریجی ندارند و بازگشت از این اقدامات دشوارتر خواهد بود. از جمله این گزینهها میتواند پایان دادن به دسترسی آژانس و شفافیت عملکرد باشد. فکر میکنم شرایط همچنان قابل مدیریت است. فرانسه و دیگر کشورهای ای3 تمایل زیادی به تلاشهای دیپلماتیک دارند. آنها آشکارا هنوز به تلاشهای میانجی گرایانه ایمان دارند.»
در ادامه بیانیه اروپایی آمده است: «ما برای ادامه تلاشهای دیپلماتیک خود برای ایجاد شرایط برای تسهیل کاهش تنشها در خاورمیانه به نفع صلح و امنیت بینالمللی آماده هستیم. با این حال، اقدامات ایران این تلاشها را به طور فزاینده دشوار
کرده است.»
موقعیت برای تلاشهای بعدی برای میانجی گری بین ایران و ایالات متحده احتمالا تا اوایل سال آینده میلادی، ماه ژانویه که هیئتهایی از دو کشور در کنفرانس داووس در سوئیس حضور خواهند داشت یا در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در ماه فوریه، فراهم نخواهد شد. اما طبق روال متداول دیپلماسی هستهای ایران، احتمال وقوع اتفاقات غیرمنتظره و تداخل سیاست گذاریهای ملی با تقویم دیپلماتیک برنامه ریزی شده وجود دارد.
بروکسل مقابل رفتار ترامپ علیه ایران دچار سرگیجه است
اروپا بهدنبال جاده دیپلماتیک برای نجات برجام
صاحبخبر -
نظر شما