به گزارش خبرگزاری صداوسیما،مرکز اصفهان؛پاییز بساطِ برکتش را برای باغداران استان پهن کرده و میوه ای بهشتی به باغ های شمال،جنوب غرب،مرکز و  شمال شرق اصفهان،رنگ ولعاب قرمز و زرد بخشیده تا  طعم ترش و شیرین یاقوت های خوشمزه حال پاییزی مان را خوب کند.

مهمان جشنواره ای اناری در روستای امامزاده شاه سیدعلی اكبر(ع) شهرضا شدیم و  با دانه دانه کردن انارِ "خوش رنگ و رخشان"در کاسه سفالی و تماشای  این"نظم و ترتیب"، این"پوشش  نرم" و این "قلب سفید در سینه آن" پر کشیدیم به دوران مدرسه...."هم ترش و شیرین هم آب دار است // سرخ است و زیبا نامش انار است". 

مسعود عباسی دبیر این جشنواره ،روستای امامزاده شاه سیدعلی اكبر(ع) در 13 کیلومتری شهرضا را پایتخت تولید مرغوب ترین انار کشور معرفی کرد و از حال و هوای این جشنواره 10 روزه  برایمان گفت، از برپایی 50 غرفه با هدف معرفی انار وترغیب مردم به خرید محصولی بومی تا عرضه رب و دیگر فرآورده های  این میوه.

انارِ ایران اول در جهان،انارِ اصفهان سوم در کشور

انار میوه بومی ایران است و تمامی کشورهای جهان،آن را به نام ایران می‌شناسند و کشورمان بیشترین سهم تولید را بین کشورها به خود اختصاص داده است.

حسین شیرزاد معاون وزیر جهاد کشاورزی که یکی از مهمانان  جشنواره شکرگزاری انار در روستای امامزاده شاه سید علی‌اکبر شهرضا بود  گفت: ایران با 80هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید سالانه 750هزار تن انار، حدود نیمی از سطح زیر کشت و تولید  این محصول را جهان دارد.

اصفهان هم که قطب  بسیاری از محصولات باغی در کشور است  پس از فارس و خراسان رضوی، سومین تولید کننده میوه بهشتی انار در ایران  است و  به گفته مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان پاییز امسال حدود 84 هزار تن انار از هفت هزار و 300هکتار باغ های بارور این استان برداشت می شود.

 احمدرضا رییس زاده، خشکسالی ، سرمازدگی و گرمای شدید تابستان امسال را از مهمترین عوامل تاثیر گذار در کاهش محصول انار این استان اعلام کرد و گفت: نادری بادرود، زاغه کاشان، مَلَس شهرضا، سبزه اردستان و دانه سیاه اصفهان از ارقام تولیدی انار استان است .

 

پای درد و دل باغدارانِ شهرضایی

جشنواره اناری شهرضا را با تمام جذابیت هایش  نصف و نیمه رها کردیم تا به انارستانهای منطقه سری بزنیم و ببینیم دور از هیاهوی گرم جشنواره، آیا باغداران هم حالا که فصل برداشت شده مثل شرکت کنندگان در جشنواره شاد و خندانند؟

به یکی از باغ های اطراف روستای امامزاده سیدعلی اکبر رفتیم باغداری که در حال چیدن انار بود از ما استقبالِ گرمی کرد؛ انارهایی بزرگ در دست  داشت اما کرم‌خورده‌ ،او  تمام زحمت یک ساله اش  را در مشت ناامیدش مچاله کرد و نگاه تأسف بارش را در باغ  ‌چرخاند و گفت:کرم گلوگاه در باغم رخنه کرده و انارها را یکی‌یکی خراب می‌کند.

علیرضا ربیعی دیگر باغدار شهرضایی نیز از آفت  کرم گلوگاه  که در آن‌سوی جشنواره رنگارنگ انار، گلوی باغداران را فشرده گفت:انارهای آفت زده  را یا دور می ریزیم یا به شعله‌های آتش  می سپاریم تا دسترنج دست‌های  پینه بسته مان مقابل چشم‌های خواب‌آلوده مان بسوزد.

به انارستان های دیگر این منطقه هم سری زدیم باغداری 60ساله بادستان پينه بسته انارها را یکی یکی می کَند و از تشنگيِ بی امانِ  باغ انارش در فصل تابستان می گفت: خشكسالي هاي متوالي و دردِسرهای تامين آب باغ هاي انار ،نگراني هاي باغداران را براي توليد اين محصول دوچندان كرده است.

  از حسين كاظمي یکی دیگر از باغداران  درآمدِ فروش انار را پرسیدم گفت: سود اصلي فروشِ انار به جیب دلالان  می رود که واسطه ای نامیمون بين توليدكنندگان و فروشندگان هستند.

یدالله كریمی که سال هاست مخارج زندگی اش را  با کشاورزی تامین می كند از نبود صنایع تبدیلی  در منطقه  انتقاد کرد و ادامه داد: به دلیل نبود سردخانه،باید انار برداشتی را در همان پاییز بفروشیم.

اكبر رحمانی دیگر باغدار شهرضایی که 3هزارمترمربع باغ انار دارد از وامی می‌ گفت که قبلاً گرفته اما توان پرداختش را ندارد چون هر سال یا آفات یا گرما و بی آبی باغات انارش را بی محصول می کند.

مهناز هاشمی همسریکی از باغداران شهرضایی  که 20سالی است ربِ خوش طعم انار را سنتی تهیه و می فروشد  از کمبود امکانات برای تهیه و فروش رب انار گله کرد.

فرصت کم بود و درد و دل های باغداران نا تمام ؛ دوباره راهی جشنواره  اناری امامزاده شاه سیدعلی اكبر(ع) شهرضا شدم تا  جواب سوالاتم را از انبوِه مسوولانی که به این جشنواره آمده بودند بپرسم.

 

حرفِ حسابِ مسوولان 

در شلوغی جشنواره  انار امامزاده شاه سیدعلی اكبر(ع) شهرضا پیدا کردن مسوولان  دشوار نبود.با اولین کسی که هم صحبت شدم مدیر جهاد كشاورزی شهرستان شهرضا  بود می گفت:سرمازدگی بهاره  علت کاهش 15درصدی برداشت محصول انار در این شهرستان است.  

رضا باقری از برداشت  19 هزار تن انار از هزار و 650 هکتار باغهای شهرضا و درآمد سالانه  57میلیارد تومانی كشاورزان شهرضایی و از فرآوری سه درصدی انارِشهرضا گفت.

از مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید کشور هم  که یکی از مهمانان ویژه جشنواره انار در روستای امامزاده شاه سید علی اکبر(ع) شهرضا  بود از تدابیر در نظر گرفته شده برای رونق و جلوگیری از خام فروشی انار پرسیدم. اصغر نورالله زاده، انار را مزیت رقابتی منطقه مطرح و بر ضرورت ایجاد کارگاه های فرآوری و برندسازی این محصول به منظور عرضه موفق داخلی و خارجی تاکیدکرد.

  او  ایجاد واحد تحقیقات و توسعه در زمینه تنوع محصولات فرآوری را برای جذب گسترده مشتریان با ذائقه های متفاوت پیشنهاد داد و احداث سردخانه و پایانه فروش را  در منطقه شهرضا  ضروری  بیان کرد و  قول تامین مالی به سرمایه گذاران  ایجاد این واحدها را  هم داد.

 

سفر به دو قطبِ دیگر ِ تولیدِ یاقوت استان

 علاوه بر شهرضا، بادرودِ نطنز و اردستان هم  برای رونق بخشی به اقتصاد کشور با تولید انار این میوه بهشتی حرفی برای گفتن دارند و در این میان انارِ نادریِ بادرودِنطنز  برندی  معروف و حتی جهانی است چرا که  به ثبت میراث ناملموس کشور  رسیده و در تقویم گردشگری کشور تمبر یادبود  دارد و هم در برگزاری جشنواره های انار سابقه بیشتری دارد.به سیزدهمین جشنواره انار نادری بادرود  هم که  میزبان گردشگران و مهمانانی  از سراسر کشور بود سری زدیم . محمدرضا حیدری دبیر  جشنواره مهمترین هدف برپایی  این جشنواره ده روزه  را معرفی محصول انار بادرود و فرآورده های آن و همچنین ظرفیت‌های گردشگری این منطقه بیان کرد.

رییس جهاد کشاورزی بادرود هم آماری از سطح زیر کشت انواع رقم های انار دراین بخش داد:اینکه باغداران منطقه25 تن انار  از 1200هکتار  باغ برداشت می کنند. علی مختاریان پور همچنین از خواص و تفاوت انار بادرود در مقایسه با  دیگر انارهای عرضه شده در کشور به ماندگاری طولانی بعد از برداشت ، بازار پسندی ، رنگ دانه قرمز تا مشکی، آبدار بودن ،ترک نخوردن و ماندگاری بالا به دلیل  داشتن  پوست ضخیم  اشاره کرد.

مهمان ویژه جشنواره هم معاون امور باغبانی وزارت جهادکشاورزی  بود که او هم قول هایی به باغداران انار داد و گفت: وزارت جهاد کشاورزی آماده واگذاری و ارائه  هرگونه تسهیلات در تولید محصول انار است.

محمدعلی طهماسبی همچنین قول داد: این وزراتخانه برای مبارزه با کرم گلوگاه، آفتاب سوختگی و یخ زدگی،ایجاد سامانه های نوین آبیاری،سایه بان، وفرآوری انار به باغداران کمک کند.

معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی  به انارداران بادرودی تشکیل تعاونی به منظور نگهداری و بازاریابی این محصول را پیشنهاد داد.

سیزدهمین جشنواره انار نادری بادرود هم با همه جذابیتهایش باعث نشد از تماشای باغ های رنگارنگ بادرود و انارستان های آن چشم پوشی کنم و  البته نشستن پای حرف های باغداران این منطقه هم لطف دیگری داشت.

مهمان صدراله چاکری، باغدار و کشاورز بادرودی شدم که در تولید انار سالهاست تجربه دارد او برای ما از نبود تعادل در نرخ خرید انار  گفت و اینکه دلالان از کشاورزان سوء استفاده می کنند .صدراله ۶۵ ساله می گفت:دلال،انار  را کیلویی ۴ تا ۵ هزار تومان در بازار به فروش می رسد ، اما از باغدار ۱۵۰۰ خریداری می کند.

با آمدنِ دوستان آقا صدراله  که همه باغدار بودند درد و دل ها بیشتر شد عباس خاله ای نبود سردخانه در منطقه را مشکلی بزرگ برای باغداران دانست و گفت: نمی توان انار را ذخیره سازی کرد و مجبور هستیم به قیمت پایین بفروشیم.

علی ذاکری هم که باغدار و خریدار انار  است تسهیلات حمایتی و آموزش های لازم برای کاشت و مراقبت از محصول را ضروری دانست و از نبود نرخ مصوب و مشخص  خرید انار انتقاد کرد.عباسعلی اعرابی نیز برای رونق  انار در این منطقه ، معرفی ارقام مناسب با خاک و آب و هوای منطقه بادرود را مطرح کرد.

باغداران بادرودی در ادامه پیشنهاد دادند به اردستان هم که با بادرود فقط45کیلومتر فاصله دارد  برویم و با مشکلات انارداران این شهرستان که  یکی دیگر از قطب های تولید انار در استان اصفهان است از نزدیک آشنا شویم.

میزان تولید انار در اردستان را  علی‌اکبر صالح مدیر جهاد کشاورزی اردستان حدود  ۱۶هزار تن انار اعلام کرد که این میزان امسال از ۱۹۲۲ هکتار باغ  با افزایش 12 درصدی نسبت به سال قبل  برداشت می شود.

در اردستان هم سَرَکی به باغ های انار زدم ، به باغ جواد نیازی رفتم ،منبع تامین آب باغات را باتوجه به کویری بودن شهرستان پرسیدم او تنها منبع تامین آب باغ های انار اردستان  را  قنات دانست که  نیازمند مرمت و لایروبی است  و هزینه بالایی می طلبد.

اکبر فرهادیان باغدار دیگر  نیز از کاهش قیمتِ خرید انار از باغداران  انتقاد کرد در حالی که قیمت آن در بازار افزایش یافته است.انگار داستانِ دردِ باغداران اینجا هم پایانی نداشت....

گونه های انار زخمیِ آفتی پر خطر

کرم گلوگاه انار مهمترین عامل كاهش كمی و كیفی انار و یكی از موانع مهم در افزایش صادرات انار  است.

این کرمِ 21میلیمتری زمستان را بصورت لارو درون انارهای آلوده باقیمانده باغ ها می گذراند و  اردیبهشت  که یاقوت ها گل می دهند پروانه آنها به پرواز درمي آیند و بر روی تاج انار تخم ریزی می كنند و لارو آن به داخل نفوذ و از دانه های انار تغذیه می کنند و به سادگی باغدار بخشی از محصول خود را تقدیم این آفت  می کند.

روشهای مقابله با کرم گلوگاه انار را از  معاون حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان جویا شدم،مصطفی صیادنصیری  نخستین راهکار ساده برای مبارزه با آفات را  که استفاده از سموم بود رد کرد و گفت: با توجه به تغذیه لارو از دانه های گوشتی انار مبارزه با این آفت  با سموم شیمیایی موفق نیست و از طرفی سم پاشی خود باعث طغیان آفات دیگر از جمله كنه می شود.

او  در مجموع بهترین راه  مقابله را استفاده مدیریت تلفیقی مبارزه با این آفت یعنی استفاده همزمان از چند روش از جمله مکانیکی و بیولوژیکی دانست .

معاون حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان البته کاربردی ترین  روش را مکانیکی  دانست که  شامل جمع آوری میوه های آلوده ،پوشش  کاور روی میوه ها و استفاده از دستگاه تاج تراشی است.

صیادنصیری رها سازی زنبور های تریکوگرما و برانکون را از جمله روش های  بیولوژیکی مبارزه با کرم گلوگاه دانست و به روش بیولوژیک جدیدی هم اشاره کرد که در آن  از ترکیبات دور کننده  با عنوان محلول پاشی  عصاره آنغوزه  برای مبارزه استفاده می شود و امسال در ده هکتار از باغات استان موفقیت آمیز اجرا شده است.

با روش های تلفیقی می توان میزان خسارت آفت کرم گلوگاه را به زیر ده درصد رساند

او با اشاره به اینکه کرم گلوگاه انار  پارسال 35درصد به باغات انار خسارت زد گفت:با روش های تلفیقی می توان میزان خسارت آفت کرم گلوگاه را به زیر ده درصد رساند.

آقای صیاد نصیری این نکته را هم اضافه کردکه اجرای این روشها هزینه بر است اما  توجیه اقتصادی دارد و  برای باغدار با توجه به اثر بخشی روش ها منطقی و به صرفه است.

وی البته موفقیت اجرای این روش را در گرو مشارکت همگانی همه باغداران دانست چرا که   این آفت به راحتی از یک باغ  به باغات دیگر  منتقل می شود.صیادنصیری اطلاع رسانی و  تشویق باغداران  برای  آموزش و به کارگیری روشهای نوین و تلفیقی برای  افزایش تولید انار مهم و موثر است.

صادرات انار؛درآمدزا  اما  مشکل

تولیدکنندگان انار برای صادرات این محصول دغدغه های خاص خود را دارند از مدیر توسعه بازرگانی  جهادکشاورزی اصفهان شرایط صادرات انار و فرآورده های آن را پرسیدم.فرهاد حاجی مرادی،مجوز صادرات رب انار را داشتن کد بهداشتی دانست،بنابراین باغدارانی که انار را سنتی تولید می کنند قادر به صادرات آن نیستند از طرفی احداث کارخانه و واحدهای فرآوری این محصول هزینه بر است.

او مساله دیگه را صادرات خودِ انار دانست که  ضوابط خاصی دارد وباید در بسته های 10کیلوگرمی با شیوه بسته بندی مشخص شده باشد.

مدیر توسعه بازرگانی  جهادکشاورزی اصفهان از آفت کرم گلوگاه هم که  برای صادرات انار دردسر ساز شده گفت چرا که باید در گمرک دانه دانه بررسی شوند که حامل این آفت نباشند.

باغدارانی که انار را سنتی تولید می کنند قادر به صادرات آن نیستند از طرفی احداث کارخانه و واحدهای فرآوری این محصول هزینه بر است

حاجی مرادی ماندگاری و قابلیت نگهداری در سردخانه ،داشتن طعم و رنگ های مختلف ،تولید خوب و خوش صادرات بودن را  از ویژگی های مشتری پسندی انار در بازارجهانی بیان کرد.

مدیر توسعه بازرگانی  جهادکشاورزی اصفهان میزان صادرات این محصول از استان اصفهان به خارج  از کشور را در سال گذشته بیش از 70تن با ارزآوری 133هزار دلاری  اعلام کرد و انگلستان،افغانستان و کره جنوبی را مقصد انارهای صادراتی استان اصفهان دانست.

وی پیش بینی کرد با توجه به افزایش تولید انار در سال جاری که حدود ده هزار تن بیش از پارسال است صادرات  این محصول از اصفهان دست کم 100  تن خواهد بود.

صنایع تبدیلی،حلقه گمشده توسعه صنعتی انار 

ایران با توجه به شرایط اقلیمی مناسب کشت انار ، خاستگاه این میوه در  دنیاست  که ذخایر ژنتیکی با ارزش با پیشینه چند هزار ساله دارد. باتوجه به گفته های باغداران  رونق تولید انار و فرآوری این میوه حلقه مفقوده در چرخه اقتصادی استان اصفهان  است که لزوم احداث صنایع تبدیلی را می طلبد.

توسـعه کشاورزي هم مکمل بخش صنعت است و صنایع تبدیلی در جهان، پس از صنایع سنگین از نظر وسعت و دامنه کار مقام دوم را کسب و سرمایه‌گذاری هنگفتی را به خود جلب کرده است بنابراین  احداث سردخانه‌ها و کارخانجات مجهز صنایع تبدیلی با مشارکت شبکه تعاون روستایی و برنامه‌ریزی مدون ،می‌تواند به رونق این محصول کمک کند و علاوه بر مصارف تازه خوری، با تولید محصولات فرآوری شده  و جدید از جمله آب انار،کنستانتره، لواشک، رب، شیرینی انار ،مربا،انار دانه و  ادویه  نه تنها در بازارهای داخل  که درخارج از کشور هم برای کسب ارزش افزوده خودی نشان داد.

البته توسعه صنعتی انار راه طولانی ای نیست و موفقیت در این بخش نیازمند همت سرمایه داران ،حمایت مسوولان و تشکیل تعاونی ها  است چرا که این  تعاونی ها و اتحادیه ها  هستند که علاوه بر کوتاه کردن دستِ دلالان و جلوگیری از  ریزش قیمت خرید انار به افزایش مشارکت کشاورزان برای مبارزه با آفت ها ی این محصول بویژه کرم گلوگاه کمک شایانی می کند.

نگارنده:مرضیه قاسمی