به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی فرهنگستان هنر، سیدمنصور سیدسجادی در همایش «هنر و تمدن جنوب‌شرق ایران، با محوریت شهر سوخته» که با حضور علیرضا اسماعیلی - سرپرست فرهنگستان هنر-، سید محمدبهشتی - عضو پیوسته فرهنگستان هنر و رئیس گروه تخصصی معماری و شهرسازی -، سیدمنصور سیدسجادی - دبیر علمی همایش و سرپرست هیات کاوش‌های ایرانی شهرسوخته -، انریکو اسکالونه - استاد باستانشناسی دانشگاه گوتینگن آلمان - و احمدعلی موهبتی - استاندار سیستان‌وبلوچستان - برگزار شد، با بیان این‌که فرهنگستان هنر، به‌درستی ارزش مطالعات باستانی برای اکتشاف مسائل هنری را دریافت، گفت: در هر محوطه باستانی، آثار هنری فراوانی گنجانده شده که باید مطالعه شود تا بدانیم چطور باید درباره تاریخ هنر فلات ایران تحقیق کرد.
دبیر علمی این همایش با اشاره به روابط ناگسستنی بین فرهنگ‌ها که از گذشته تا امروز وجود داشته، ادامه داد: نمی‌توان بخش‌هایی از دوره‌های تاریخی را نادیده گرفت، به همین دلیل با این‌که محوریت کار درباره شهر سوخته است، ما از همکاران‌مان در دوره‌های دیگر تاریخی و اسلامی نیز خواهش کردیم که مطالعات‌شان را ارائه دهند.
او با اشاره به آغاز مطالعات و فعالیت‌های باستانشناسی از حدود ۱۰۰ سال قبل در محوطه شهر سوخته بیان کرد: کارِ گروه باستانشناسی ایتالیایی کار ما را سخت کرد، چون در همه زمینه‌ها تحقیقاتی مؤثر را ثبت کرده بودند و درصد بالایی از موفقیت‌های به‌دست‌آمده در این محوطه مدیون پروفسور «ماریتسیو توزی» است.
سیدسجادی درباره فعالیت کارگروه باستانشناسی ایرانی در شهر سوخته نیز توضیح داد: با آغاز فعالیت‌ها و موفقیت‌های اولیه‌ای که گروه باستانشناسی ایرانی در شهر سوخته به دست آورد، تاثیر زیادی در نگرش کسانی که همیشه چشم‌شان به غرب بوده، ایجاد کرد و باعث شد تا کاوش در بسیاری از قسمت‌های دیگر نیز به گروه ایرانی واگذار شود، به حدی که امروز حدود ۲۰ - ۲۵ گروه تخصصی باستانشناسی و مرمتی از ایران در این بخش کشور فعال هستند.
او یکی از کارهای تأثیرگذار در شهر سوخته را آموزش جوانان و فارغ‌التحصیلان و پژوهندگان جوان‌تر دانست و بیان کرد که آن‌ها با تکیه بر توانایی خودشان، پژوهش‌های بیشتری را انجام دادند.
دبیر علمی این همایش از دیگر اهداف گروه کاوش در شهر سوخته را بازسازی «جامعه باستانی» دانست و ادامه داد: ما بر این کار اصرار داشتیم و برای این کار دست به کاوش زدیم. گروه باستانشناسی شهر سوخته تاکنون توانسته است مطالعاتی در زمینه انسان‌شناسی در شهر سوخته انجام دهد. سعی کردیم آن را به مطالعات دیگر هم تعمیم دهیم. در حال حاضر مطالعاتی در حوزه پزشکی نیز انجام شده است.
چاپ نفیس‌ترین نسخه خمسه نظامی توسط فرهنگستان هنر
همچنین علیرضا اسماعیلی - سرپرست فرهنگستان هنر – گفت: فرهنگستان هنر بر مبنای رسالت خود در حفظ و توسعه هنرهای ایرانی ـ اسلامی، برنامه‌هایی گوناگون را در شناسایی و معرفی سبک‌ها و مکاتب هنری، نقد هنری و انجام پژوهش‌های بنیادین در تاریخ هنر ایران به ثمر رسانده که در این بین می‌توان به گردهمایی‌های مکاتب هنری شیراز، تبریز، هرات، اصفهان، طبیعت در هنر شرق و هنر و تمدن حوزه «هلیل‌رود؛ جیرفت» و توجه خاص به ظرفیت‌های هنری استان‌ها با مرور آثار و برگزاری نمایشگاه هنرمندان شاخص اشاره کرد.
او نتیجه این اقدامات تا امروز را چاپ و نشر آثار ارزشمندی دانست که امروزه جزء مهم‌ترین منابع تاریخ هنر ایران محسوب می‌شوند و افزود: مجموعه مقالات همایش جیرفت (باستانشناسی حوزه هلیل‌رود؛ جنوب‌شرق ایران) که سال ۱۳۸۷ به کوشش یوسف مجیدزاده (دبیر علمی همایش) تدوین شده بود و انتشارات فرهنگستان هنر آن را منتشر کرد امروز جزء منابع مهم برای رجوع محققان و پژوهشگران این حوزه است.
او برگزاری همایش "هنر و تمدن جنوب‌شرق ایران، با محوریت شهر سوخته" را نگاهِ دیگر این مجموعه به یکی از حوزه‌های مهم تمدنی ایران دانست و افزود: شهر سوخته در کنار جیرفت جزء مهم‌ترین مراکز سکونتی حوزه فرهنگی جنوب‌شرق ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
اسماعیلی با اشاره به این‌که هر چند جایگاه منحصربه‌فرد شهر سوخته و دستاوردها و یافته‌های هنری و علمی آن، پژوهش و مطالعات بنیادین درباره این منطقه بسیار کم بوده و حاصل کاوش‌های انجام‌شده به‌صورت منسجم و یک‌جا ارائه و منتشر نشده است، بیان کرد: به همین دلیل فرهنگستان هنر مطالعه و پژوهش درباره هنر و تمدن شهر سوخته را در دستور کار خود قرار داد و با طرح موضوع با سرپرست کاوش‌های باستانشناسی شهر سوخته، سفارش تألیف و تدوین پژوهشی درباره این حوزه تمدنی را داد که در نتیجه آن پژوهش‌ها کتابی دوجلدی منتشر شد.
سرپرست فرهنگستان هنر با بیان این‌که گسترش آموزش و مطالعات باستانشناسی در کشور بعد از انقلاب در کنار کاوش‌هایی زیر نظر باستان‌شناسان ایرانی مانند دکتر سیدمنصور سیدسجادی انجام می‌شود، از تالیف کتاب «شهر سوخته، هنر و باستانشناسی حوزه دلتای رودخانه هیرمند، از آغاز تا دوره تیموری» به قلم مهم‌ترین پژوهشگران ایرانی و خارجی در حوزه شهر سوخته خبر داد و تاکید کرد: این کتاب می‌تواند منبعی پژوهشی در تبیین دستاورهای هنری و علمی این تمدن دیرینه باشد که مورد توجه دانشجویان و صاحب‌نظران قرار بگیرد و زمینه‌ساز مطالعات و پژوهش‌های آینده شود.
او با تاکید بر این‌که با انجام چنین فعالیت‌هایی در راه پژوهش‌های بنیادین تاریخ هنر می‌توان گام‌هایی مؤثرتری برداشت، بیان کرد: از سوی دیگر فرهنگستان هنر در کنار این‌گونه پژوهش‌های بنیادین، در حوزه تجسمی نیز منابع و مآخذی مهم مانند شاهنامه شاه‌تهماسبی و شاهکارهای هنر ایران در لهستان و جلوه‌هایی از هنر ایران در دوره قاجار در مجموعه‌های مجارستان را منتشر کرده است.
او از چاپ نفیس‌ترین نسخه «خمسه نظامی» در هفته آینده توسط فرهنگستان هنر خبر داد و افزود: این مجموعه قصد دارد به «هنر دوره آل‌بویه» و به منطقه سیراف و شرق آفریقا که منطقه‌ای بسیار تأثیرگذار بوده، نیز بپردازد.
ایران، مادر دومِ استاد دانشگاه گوتینگن
کاوش در شهر سوخته، مهم‌ترین چالش باستانشناسی ایران
انریکو اسکالونه - استاد ایتالیایی‌الاصل دانشگاه گوتینکن آلمان - نیز در سخنانی ایران را به مثابه وطن دوم و مادر دوم خود دانست و گفت: "ایران" جایی است که در آن مجالی یافتم تا تحقیقات خود را توسعه دهم و پیش از هر موضوع دیگری باورهایم را درخصوص مفاهیم خوشبختی، دوستی، برادری و تعامل و همکاری با مردم وسعت ببخشم.
او با تاکید بر این‌که همه این ویژگی‌ها را در شهر سوخته در پروژه‌های محوطه‌های حفاری امروز و در دوره عصر برنز دیروز می‌توان پیدا کرد، افزود: در واقع اهمیت و ارزش شهر سوخته در هزاره سوم پیش از میلاد، در نقش آن به‌مثابه محل تلاقی فرهنگ‌ها و تجارب به دست‌آمده در جنوب ایران و تمدن جیحون و دره سند، در قالب یک نظام تبادل فرهنگی است. نقطه تلاقی‌ای که در آن، اختلافات و اشتراکات فرهنگی نقشی مهم در تحولات بنیادین تاریخی در فاصله زمانی اواخر هزاره چهارم تا اوایل هزاره دوم پیش از میلاد ایفا کردند.
وی درباره شهر سوخته نیز اظهار کرد: شهر سوخته، به‌عنوان پایگاهی ثبت‌شده در یونسکو، به همراه دیگر محوطه‌های مهم عصر برنز نظیر جیرفت، تل مالیان و شوش، مهم‌ترین چالش باستانشناسی ایران را فرارویِ محققان تاریخ و باستانشناسی می‌گذارد.
این استاد دانشگاه گوتینکن آلمان حفاظت ویژه‌ای را که به دلیل ترکیب خاص و شوره‌زار بودن بیابان از بقایای شهر سوخته انجام می‌شود عاملی دانست که باعث شده در ایتالیا از آن با عنوان "پومپئی شرق" یاد شود و گفت: از این منظر، همه محققانِ شهر سوخته به دلیل ارزش و جایگاهش در تشکیل نظام‌های شهرنشینی در تاریخ بشر، آن را یکی از محوطه‌های باستانشناسی جذاب و درخور توجه دانسته‌اند.
شهر سوخته، مکانی برای نخستین تجربیات شهرنشینی بشر
سیدمحمد بهشتی - عضو پیوسته و رئیس گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر – نیز در این آیین اظهار کرد: در همایش «هنر و تمدن جنوب‌شرق ایران، با محوریت شهر سوخته»، یکی از مقاصدِ مطالعه باستانشناسی در شهر سوخته قرار بود به آن برسد و امروز شاهد گزارش تحلیلی این مطالعات در شهر سوخته هستیم.
او شهر سوخته را یکی از محوطه‌های باستانشناسی دانست که امروزه به‌واسطه مطالعات بسیار و اطلاع‌رسانی‌های انجام‌شده برای افکار عمومی ناآشنا نیست و افزود: هر اثر تاریخی‌ای را اگر به مثابه آینه‌ای نگاه کنیم، مرجع فرهنگ کشور را در آن می‌توانیم ببینیم، اما اثر آن در بعضی آثار بیشتر نمایان است.
وی شهر سوخته را از نظر فرهنگی، محوطه‌ای بسیار غنی دانست که قد و بالایی کامل از فرهنگ ایرانی در دوران کهن را به نمایش می‌گذارد و ادامه کرد: این محوطه باستانی نخستین تجربیات شهرنشینی بشر را می‌تواند نشان دهد و از جمله موارد قابل اتکا در این شهر باستانی، حصار نداشتن آن و یافت‌نشدن هرگونه ابزار جنگی در آن است.
بهشتی یافته‌های مردم شهر سوخته مانند شاعر بودن، کیمیاگر بودن و فاتح قله‌های بزرگی در رشته‌هایی مانند پزشکی بودن را نشانه‌هایی از فرهنگ ایرانی در گذشته دانست.
احمدعلی موهبتی - استاندار سیستان و بلوچستان - توجه فرهنگستان هنر و گروه باستانشناسی با سرپرستی سیدسجادی را توجه به فرهنگ دانست و بی‌توجهی به این نوع اقدامات را عامل خسران جمعی دانست.
در پایان نیز کتاب «شهر سوخته؛ هنر و باستانشناسی حوزه دلتای رودخانه هیرمند از آغاز تا دوره تیموری» که در دو جلد منتشر شده است، رونمایی شد.
این کتاب به سفارش فرهنگستان هنر و به کوشش سیدمنصور سیدسجادی به‌منظور تبیین و معرفی هنر و تمدن جنوب‌شرق ایران، با محوریت شهر سوخته تدوین شده است و در کتاب‌فروشی فرهنگستان هنر، به نشانی خیابان ولیعصر، پایین‌تر از چهارراه طالقانی، شماره ۱۵۵۰، در دسترس کتاب‌خوانان خواهد بود.
انتهای پیام
نظر شما