صاحب‌خبر - امیرحسین شه‌دوست، پژوهشگر اقتصاد سلامت: دولت در بامداد 24 آبان با تصمیمی ناگهانی اعلام کرد بنزین 1000 تومانی تک‌نرخی جای خود را به بنزین دونرخی داد. از این پس هر خودرو می‌تواند تا 60 لیتر بنزین 1500 تومانی استفاده کرده و از آن پس هر چه اضافه بخواهد با نرخ 3 هزار تومانی محاسبه خواهد شد. تاکنون بحث‌هایی درباره درستی یا نادرستی این تصمیم و زمان ابلاغ و چگونگی اجرای آن شکل گرفته است. بنابر اعلام دولت قرار است در کنار افزایش قیمت بنزین و از محل درآمدهای ناشی از افزایش آن، مبلغی در قالب بسته حمایتی برای 18 میلیون خانوار ایرانی تدارک دیده شود. مبلغ این بسته، با توجه به تعداد افراد خانوار از 55 هزار تومان تا 205 هزار تومان متغیر است. به گفته مسؤولان، همه درآمدهای ناشی از افزایش قیمت بنزین، در قالب این طرح به مردم بازگشته و ریالی از آن به جیب دولت نخواهد رفت. آنطور که رئیس‌جمهور اعلام کرده است این بسته حمایتی تا هفته آینده در قالب 3 مرحله و در هر مرحله به 20 میلیون نفر پرداخت خواهد شد. اتفاقا یکی از ابهامات مهم درباره اجرای این طرح، نحوه هزینه‌کرد درآمد حاصل از افزایش نرخ بنزین است. اگرچه مسؤولان تاکید دارند همه درآمد حاصل از این سهمیه‌بندی در قالب بسته حمایتی به حساب مردم واریز خواهد شد، تجربه هدفمندی یارانه‌ها و سهمیه‌بندی سوخت در سال‌های گذشته خلاف این را نشان می‌دهد. به‌عنوان نمونه آمارها حاکی از آن است که بخش چشمگیری از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به طرح تحول سلامت اختصاص یافته است؛ طرحی که در ابتدای دولت یازدهم به اجرا درآمد و در آغاز هدف از اجرای آن را کاهش هزینه‌های درمانی مردم عنوان کرده بودند؛ هدفی که این طرح در تحقق آن ناکام ماند. بررسی داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد درحالی ‌‌که هزینه کل (خوراکی و غیرخوراکی) هر خانوار شهری در سال ۹۷ حدود 3/19 درصد و هر خانوار روستایی حدود ۲۰ درصد نسبت به سال ۹۶ افزایش یافته اما هزینه بهداشت‌ودرمان خانوارهای شهری 4/22 درصد و برای خانوارهای روستایی 1/31 درصد نسبت به سال ۹۶ افزایش داشته است. علاوه بر این‌ بار مالی شدید ناشی از اجرای این طرح فشار دوچندانی به بیمه‌ها وارد کرده و آنها را به سمت ورشکستگی سوق داد. به طوری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با اشاره به آثار مخرب طرح تحول سلامت، ورشکستگی سازمان تأمین اجتماعی را در دهه آینده محتمل دانسته است. میزان مالیات دریافتی بر اساس درآمد ماهانه(تومان) آنطور که سخنگوی ستاد بودجه سال ۹۸ سازمان برنامه و بودجه کشور گفته است سهم کل بودجه سلامت از کل بودجه عمومی ۱۴ درصد است که از این میزان نزدیک به 77 درصد به بخش درمان اختصاص یافته است. علاوه بر این، این وزارتخانه برای ادامه حیات طرح تحول سلامت، مبلغ 4900 میلیارد تومان از منابع هدفمندی یارانه‌ها را برای اجرای این طرح هزینه می‌کند. یکی از اثرات مهم طرح تحول سلامت، افزایش هنگفت درآمد پزشکان بود به طوری که با اجرای آن تعرفه پزشکان رشد 250 درصدی را تجربه کرده و با افزایش ضرایب تعرفه‌ها درآمد پزشکان را تا 300 درصد اضافه کرده است. به زبان ساده 4900 میلیارد تومان از منابع هدفمندی یارانه‌ها که قرار بود به مردم بازگردد در قالب طرح تحول سلامت به جیب پزشکان رفته است؛ درآمد بالایی که بخش اعظم آن تحت عنوان کارانه به پزشکان در ازای ارائه خدمت پرداخت می‌شود. بر همین اساس مجلس شورای اسلامی در تدوین بودجه سال گذشته، پزشکان فعال در مراکز درمانی دولتی را موظف کرد به ازای دریافت کارانه، به صورت پلکانی از 10 تا 35 درصد مالیات بپردازند. این تصمیم به مذاق پزشکان پردرآمدی که تا پیش از این تنها 10‌درصد مبلغ دریافتی به عنوان کارانه را مالیات می‌دادند و اکنون باید تا 35 درصد مالیات بپردازند خوش نیامد و از این رو تلاش کردند با اعمال فشار و لابی، این قانون را ملغی کنند. به طوری که اخیرا در جلسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی که با حضور نمایندگان وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی برگزار شد، اعضا خواستار مستثنا شدن کارانه‌های دریافتی پزشکان از مالیات شدند؛ کارانه‌هایی که بخش اعظمی از دریافتی پزشکان را تشکیل می‌دهد تا جایی که از حدود 38 هزار میلیارد تومان درآمد پزشکان، 60 درصد آن کارانه و حقوق است. پزشکان نه‌تنها در این مورد که در موضوع کارتخوان نیز ثابت کردند با وجود درآمد هنگفت، تمایلی به پرداخت مالیات ندارند به‌طوری که با وجود پایان مهلت مرکز پژوهش‌های مجلس، مبلغ فرار مالیاتی پزشکان را 6700 میلیارد تومان اعلام کرده است؛ درآمدی که با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی کشور می‌تواند کمک شایانی به پیشبرد اهداف اقتصادی دولت باشد. مشخص نیست در حالی که بسیاری از مردم، با وجود درآمد پایین و متوسط، پیش از آنکه حقوق خود را دریافت کنند مالیات خود را می‌پردازند؛ پزشکان که جزو اقشار مرفه جامعه به حساب می‌آیند بر چه اساسی از منابع هدفمندی یارانه‌ها بهره‌مند شده و با این وجود از دادن مالیات طفره رفته و سعی دارند خود را از دادن مالیات مستثنا کنند؛ آن هم مالیاتی که به صورت پلکانی در نظر گرفته شده و بر این اساس است که کم‌درآمدها کمتر مالیات می‌دهند و آنهایی که درآمد‌های هنگفتی دارند سهم بیشتری در پرداخت مالیات خواهند داشت.∎​