محبوبه علیپور/
زن جوان تازه وضع حمل کرده بود و همراهش با وسواس قاشق سوپی را که از خانه آورده بود به او می‌خوراند. شاید برایتان عجیب باشد اما کمتر از ۱۰ سال پیش بسیاری از بیماران تصور می‌کردند غذاهای عرضه شده در بیمارستان‌ها به اندازه کافی مغذی نیست تا نیازهای آن‌ها را در دوران بیماری تأمین کند. ازهمین رو از غذاهای خانگی در زمان بستری شدن استفاده می‌کردند.
آیا وضعیت تغذیه بیمارستان‌ها در شرایط امروزی را می‌توان قابل قبول دانست؟
سوگند علوی که خواهرش در بیمارستان خصوصی وضع حمل کرده، وضعیت غذا را مناسب ندانسته و می‌گوید: خواهرم به دلیل سزارین حدود ۴۸ ساعت ناشتا بوده و بعد هم که قرار شد غذا بخورد ظرف کوچک سوپی رقیق آوردند؛ بنابراین توانی برای شیر دادن بچه‌اش نداشت. وقتی بیمارستان خصوصی شده و هزینه‌های هنگفتی را می‌گیرند باید خدمات مناسبی داشته باشد.
محدثه ریاحی اما از کیفیت تغذیه رضایت داشته و اظهار می‌کند: کمیت و کیفیت غذا مناسب بود، در حالی که ۴-۳ سال پیش در بیمارستانی دیگر جراحی داشتم به هیچ وجه نمی‌توانستم لقمه‌ای از غذای بیمارستان را به دلیل بو و مزه عجیبش بخورم.
• نیازمندی ۳۰ درصد بیماران به رژیم‌های خاص
دکتر عبدالرضا نوروزی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره وضعیت تغذیه در بیمارستان‌ها می‌گوید: دونوع غذا در بیمارستان‌ها ارائه می‌شود چنانکه ۷۰ درصد بیماران از غذایی عادی استفاده می‌کنند و ۳۰ درصد بیماران همانند مبتلایان به بیماری‌های قلبی وعروقی، دیابتی‌ها، بیمارانی که جراحی دستگاه گوارش داشته‌اند و مبتلایان به امراض کلیوی از غذاهای رژیمی بهره‌مند می‌شوند.
دبیر کارگروه توسعه و تعالی علوم تغذیه در کشور با اشاره به اینکه استانداردهای تغذیه بالینی در کشور ما در حد استانداردهای جهانی است، می‌افزاید: در دهه‌های گذشته به دلیل بی‌توجهی به تغذیه بیماران بستری شده در بیمارستان‌ها، شاهد سوء تغذیه بیماران در این‌گونه مراکز بودیم. ازهمین رو در سال ۱۳۹۳، پروژه‌ای در زمینه تدوین استاندارهای تغذیه بیماران ایرانی، از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مطرح شد که دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز مجری آن بود و استانداردهایی مطابق متوسط ویژگی‌های بیمار ایرانی تدوین شد. به این ترتیب متناسب با وزن و نیاز بدنی بیماران، مواد مغذی حدود ۶۰ غذای عادی مورد بررسی قرار گرفت و منوی نهایی تدوین شد. همچنین چک لیستی از سوی وزارت بهداشت به تمامی بیمارستان‌های کشور ابلاغ شده که برای نمونه ظرفی که قرار است سوپی در آن ریخته شود چه ویژگی‌هایی داشته باشد. استفاده از ظروف ملامین در بیمارستان‌ها نیز ممنوع است. همچنین تمام آشپزخانه‌های بیمارستان‌ها موظف به حضور کارشناس تغذیه شده‌اند. به هر روی برای تغذیه هزینه‌ای که بیمارستان‌ها در این زمینه صرف می‌کنند بسیار چشمگیر بوده و می‌توان گفت درحد هزینه تهیه دارو است.
دکتر نوروزی خاطرنشان می‌کند: درحال حاضر تمام بیمارستان‌ها تحت پوشش نظام اعتباربخشی هستند که سیستم پیچیده و گسترده‌ای محسوب می‌شود. چنانکه در خصوص تغذیه بیمارستانی در این سیستم، ۲۰۰ سنجه مورد بررسی قرار می‌گیرد و هرساله بیمارستان‌ها به منظور ارزیابی اعتبارسنجی یادشده، موظف به تکمیل فرم‌های موردنظر هستند؛ از دمای غذا تا مسائل جدی‌تر تغذیه بیماران مورد بررسی و ارزشیابی قرار گرفته و درجه مراکز مزبور تعریف می‌شود. برهمین اساس مراکز بیمارستانی می‌توانند تعرفه‌های مشخصی را از بیماران یا مراکز بیمه طلب کنند. تعرفه بیمارستانی با درجه یک، از بیمارستانی که در رده مراکز درجه دو قرار می‌گیرد ۲۰ درصد بالاتر است. البته در ازای این افزایش قیمت باید شرایط خاص‌تری داشته باشد، برای نمونه ۸۰ درصد برنج مصرفی بیماران، ایرانی بوده و در طبخ خورشت‌ها به طور حتم از گوشت گرم استفاده شود.
• رعایت استاندارد غذایی در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
پریسا گرایلی، کارشناس تغذیه که به عنوان مشاور در تدوین استانداردهای تغذیه بالینی کشور مشارکت داشته نیز اظهار می‌کند: از آنجا که نظام سلامت در دهه‌های اخیر گسترش یافته، نیاز به راهنمایی بالینی و پروتکل‌های درمانی احساس می‌شد که در کشور ما این مورد انجام شده و استانداردی تحت عنوان اعتباربخشی توسط وزارت بهداشت تدوین شد. به این ترتیب در حوزه تغذیه بالینی نیز متخصصانی از سراسر کشور گرد آمده و در بررسی سه تا چهار ساله به تدوین سنجه‌هایی پرداختند. این سنجه‌ها نیز برای سه سال تعریف شده و بعد از این مدت بازنگری صورت می‌گیرد.
وی می‌افزاید: اجرای استاندارد ربطی به دولتی یا خصوصی بودن بیمارستان ندارد، چراکه غذایی که در مراکز بیمارستانی تهیه می‌شود، ضمن تأمین نیازهای فیزیولوژیک، جنبه درمانی نیز دارد. اگر تغذیه بیمار مناسب انجام شود روند درمان تسهیل شده و مدت اقامت بیمار در بیمارستان نیز کاهش می‌یابد که این امر در کاهش هزینه‌های حوزه سلامت مؤثر خواهد بود.
*رضایت ۷۰ درصدی بیماران
حال این پرسش مطرح است مراکز بیمارستانی تا چه حد متعهد به اجرای ضوابط تدوین شده بوده و چه نظارتی بر عملکرد آن‌ها وجود دارد؟
ملیحه علی‌آبادی، کارشناس مسئول تغذیه بالینی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد درهمین باره می‌گوید: درحال حاضر آنالیزهای غذایی مشخص و منوهای غذایی تعریف شده‌ای داریم که به بیمارستان‌ها ابلاغ کردیم و بیمارستان‌ها موظف به رعایت آن‌ها هستند. چنانکه برای بیماران مختلف، رژیم‌های استاندارد همانند معمولی، کم‌چرب، دیابتی، اورمیک، پرپتاسیم و... مشخص شده و اجرا می‌شود. دراین زمینه نیز تفاوتی بین بیمارستان‌های دولتی و خصوصی وجود نداشته و تمامی مراکز یادشده، ملزم به رعایت این رژیم‌ها و آنالیزهای غذایی هستند.
وی تأکید می‌کند: در هر بیمارستان حداقل یک کارشناس تغذیه وجود دارد که مسئول بخش خدمات غذایی بیمارستان است. مسئولیت این فرد نیز طراحی رژیم‌های استاندارد برای بیماران و نظارت مستقیم بر نحوه آماده‌سازی مواد اولیه، طبخ و توزیع غذا بر بالین بیمار است. همچنین بازدیدهای دوره‌ای از بیمارستان‌ها را داریم که نحوه عملکرد کارشناسان تغذیه و سایر افراد مربوط در بخش خدمات غذایی و رژیم درمانی ارزیابی می‌شود.
علی‌آبادی ادامه می‌دهد: بیمارستان‌ها موظف به انجام رضایت‌سنجی بیماران در بازه‌های زمانی منظم و حداقل به صورت فصلی هستند. در این فرایند رضایت‌سنجی که با تکمیل پرسش‌نامه و مصاحبه از بیماران انجام می‌شود، درصد رضایتمندی بیماران را محاسبه و برای موارد نارضایتی، در جهت رفع مشکلات موجود، برنامه‌ریزی می‌شود. بنا بر داده‌های موجود نیز به میانگین می‌توان گفت رضایت بیماران از نحوه تغذیه در بیمارستان‌ها بالای۷۰ درصد برآورد می‌شود.
نظر شما