سید رضا صائمی
یکی از جذاب ترین برنامههای شبکه هیسپان تی وی بدون شک «شیشه دارو» است هم به دلیل ساختار و رویکرد طنزی که در پرداخت سوژه در پیش گرفته و هم به واسطه پرداختن به مسائل روز جهان که بر شادابی و پویایی آن افزوده است. ضمن اینکه نمونهای از یک برنامه مشارکتی و در واقع محصول مشترک بین هیسپان تی وی ایران و هنرمندانی از آرژانتین است.
قصه آن هم از این قرار است که ایده آن توسط یک گروه برنامه ساز آرژانتینی که به ایران سفر کرده بودند، پیشنهاد شد و با توجه به شناخت آنها از مواضع و مباحث سیاسی ایران این همکاری شکل گرفت.
وجود چنین برنامه ای که رویکرد و لحنی طنز دارد و در عین حال به ورطه لودگی نمی افتد به لحاظ روانشناسی مخاطب و برنامه سازی رسانهای عنصر مهم در تعادل سازی و تلطیف ماهیت و کارکرد شبکه ای است که جدیت پارادایم اصلی آن است و ممکن است متهم به خشک بودن شود، اگرچه «شیشه دارو» محتوا و مضمون خود را از همان مسائل جدی میگیرد اما در فرم از طنز خلاقانه ای بهره می برد که بازنمایی سوژه را به روایتی متفاوت بدل میکند.
محتوای این برنامه مشتمل بر پردازش طنزگونه به مسائل سیاسی است و با تناسب زمانی آمریکای لاتین در جدول پخش روزهای شنبه و یکشنبه قرار گرفته تا با وجود آنکه محتوایی سیاسی دارد، تفاوت خود را با سایر برنامههای سیاسی نشان دهد و به استانداردهای بین المللی نزدیک شود. جالب اینکه این برنامه مصادف با مسدودسازی اکانتهای شبکههای برون مرزی در شبکههای اجتماعی متداول همچون فیس بوک و یوتیوب شروع شد و تاکنون از استقبال مناسبی در میان مخاطبان مواجه بوده است.
در واقع لحن این برنامه طنز است اما رویکرد آن چالشی است و تلاش میکند تا با زبان طنازانه، سوژه های مورد نظر خود را به چالش کشیده و از سویی انتقادی طنز در بستری تلطیف شده بهره ببرد. «ماریانو سلمان» مجری این برنامه با خواندن پیامهای توئیتری و اظهارات شخصیتهای سیاسی و مطرح، این اظهارات و مواضع را به زبان طنز به چالش میکشد و بخشی از برنامه نیز با حضور میهمان ادامه دارد و در پایان هم به صورت بازی، میهمان باید از بین چند شیشه شبیه شیشه دارو یک کاغذ بردارد و اسم نوشته شده را به صورت پانتومیم اجرا کند که بخش جالب و جذاب برنامه است.
بدین سان این برنامه هم از طنز کلامی و ژورنالیستی بهره می برد و هم از پانتومیم به مثابه یکی از اشکال طنز نمایشی استفاده میکند که در نهایت با ترکیب سرگرمی و آگاهی، مخاطب را با خود همراه می کند. یکی از ویژگیهای این طنز، پردازش طنازانه پرداخت های رسانههای دیگر است. به این معنا که به بازتاب اخبار رسانه های دیگر پرداخته و دوگانه بودن آن را به نمایش می گذارد. به عنوان مثال در یکی از برنامه ها به دروغ ترامپ و زدن پهباد ایرانی پرداخته شد و با بیان طنز، بازتابهای رسانهای دو گانه در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت.
به عبارت دیگر رفتار متفاوت و دو گانه رسانههای جهان براساس گرایشهایی که آنها دارند، دستمایه این روایت طنازانه قرار گرفته و به نوعی نقد میشود. در واقع باید مولفه و عنصر نقد را به عنوان یکی از ویژگی های مهم این برنامه برشمرد که از دل طنز آن بیرون میآید.
یکی دیگر از ویژگی های این برنامه که میتوان آن را آیتمی ثابت دانست توجه به مسئله فلسطین است. به عبارتی دیگر تقریباً هر هفته در برنامه «شیشه دارو» به مسائل فلسطین توجه و پرداخته می شود. همچنین مسلمانان فلسطین در آمریکای لاتین حضوری قابل توجه دارند و به همین دلیل همواره به پرونده فلسطین در برنامه پرداخته میشود.
تنوع و تعدد آیتمهای گوناگون در کنار توجه به رخدادهای مهم سیاسی در سطح جهان به همراه رویکرد و پردازش طنازانه از حیث فرم و ساختار صوری نیز به ریتم تند و بالای برنامه کمک کرده و بین فرم و محتوای آن از حیث ضرباهنگ، تناسب و انسجام منطقی و خوبی برقرار کرده است. ضمن اینکه به شمایل و صورت زیبایی شناسی برنامه نیز از طریق استفاده از ابزارهای گرافیکی توجه و اهتمام ویژه ای شده و صورت برنامه از رنگ آمیزی و شمایل بصری جذابی برخوردار شده است. برنامهای که هم احساس و عواطف مخاطب را درگیر خود میکند و هم او را به تفکر و اندیشه ترغیب میکند.
در واقع برنامه «شیشه دارو» هم مخاطب را می خنداند و هم او را به تفکر دعوت میکند و این همان چیزی است که اساسا طنز به عنوان یک گونه ادبی و تحلیلی به دنبال آن است. برنامهای که حوصله مخاطب را سر نمی برد و آن را نیمه کاره رها نمی کند و تا انتها به تماشای آن نشسته و از تماشای آن لذت میبرد.
نظر شما