رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سفر به واشنگتن با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا درباره همکاری و روابط دو جانبه در بخشهای تجاری و اقتصادی ،سیاسی، نظامی ، صنایع دفاعی ، خرید تسلیحاتی، همکاری امنیتی و مبارزه با تروریسم ، همکاری دو کشور در منطقه غرب آسیا، سوریه و افغانستان در چارچوب ناتو گفتگو کرد.
روسای جمهور ترکیه و آمریکا بر مذاکرات سازنده و گسترش همکاری دوجانبه در بخشهای مختلف تاکید کردند. اما برخی ازاختلافات بین دو کشور در این مذاکرات نیزحل نشده ادامه یافت:
1-آمریکا به مخالفت خود با فروش و استقرار سامانه پدافند موشکی اس 400 ساخت روسیه به ترکیه ادامه می دهد. چنانکه ترامپ گفت: ”فروش تسلیحات نظامی آمریکا به ترکیه چندین میلیارد دلار است. ترکیه قطعات لازم برای بسیاری از برنامه های دفاعی آمریکا را فراهم می کند. آنها قطعاتی از هواپیمای اف -35 را می سازند. اقدام ترکیه در گرفتن برخی از تجهیزات هوشمند نظامی و از جمله سیستم دفاع موشکی اس-400 به منزله چالشی مهم برای ما است. وزیر خارجه و مشاوران امنیت ملی آمریکا باید با مقامات ترکیه درباره موضوع سامانه موشکی اس-400 گفتگو کرده و آنرا به فوریت حل و فصل کنند.“
آمریکا از اینکه ترکیه از یوغ وابستگی نظامی و تسلیحاتی آمریکا نجات پیدا کند و به واردات سلاح و تجهیزات نظامی با انتقال فناوری از کشورهای روسیه و چین روی آورد و یا به خود کفایی در صنایع دفاعی و نظامی دست یابد وحشت دارد. در ترکیه بیش از 800 قطعه هواپیمای اف 35 تولید می شود. اگر ترکیه به خرید سامانه موشکی اس 400 و یا فعال سازی این سامانه ادامه دهد، از سال 2020 میلادی از روند تولید قطعات هواپیمای اف 35 اخراج خواهد شد. آموزش خلبانان و کادر فنی و امنیتی پرواز هواپیمای اف 35 ترکیه در آمریکا متوقف شده است. آمریکا تحویل 4 فروند هواپیمای اف 35 به ترکیه را که قرار بود تا اواخر سال جاری انجام گیرد، تعلیق کرد. در حالیکه رژيم صهيونيستي بیش از ده فروند هواپیمای اف 35 مدل ایدیر را دریافت کرده است. رژیم صهیونیستی همچنین آمادگی خود را برای جایگزینی ترکیه در روند تولید قطعات اف 35 اعلام کرده است. ترکیه قرار بود که 116 فروند اف 35 خریداری کند.
رجب طیب اردوغان بار دیگر در توجیه خرید اس 400 از روسیه در مصاحبه مشترک با ترامپ در واشنگتن گفت: باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به علت مخالفت کنگره از فروش سامانه پاتریوت به ترکیه خودداری کرد و ترکیه ناچار شد برای مقابله با تهدیدات موشکی، سامانه پدافند موشکی اس 400 را از روسیه خریداری کند. ترکیه آماده خرید سامانه موشکی پاتریوت از آمریکا با شرایط مناسب است. ما آماده انجام مذاکراتی منسجم و سازنده با کنگره آمریکا درباره مسئله اس 400 و اف 35 هستیم.
2-رجب طیب اردوغان از آمریکا درخواست کرد که فتح الله گولن رهبر گروه تروریستی و کودتا گر را به ترکیه تحویل دهد. فتح الله گولن در یک مزرعه 400 هزار متر مربع و تحت حفاظت شدید امنیتی اف بی ای و سیا CIAدر ایالت پنسیلوانیا نگه داری می شود. در قوانین آمریکا باید دادگاه فدرال حکم اخراج و یا استرداد گولن را صادر کند. به احتمال زیاد آمریکا گولن را به ترکیه تحویل نخواهد داد.
3- حمایت آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوری و یگانهای مدافع خلق ادامه خواهد داشت. آمریکا این گروه شبه نظامی را با سلاحهای سنگین و تجهزات نظامی پیشرفته مجهز کرده است. ترامپ در مصاحبه رسانه ای مشترک با اردوغان گفت: آمریکا همراه کردها با داعش جنگید. آنها ژنرال های خوبی دارند. ما صد درصد مواضع خلافت داعش را تصرف کردیم. ما پشتیبان کردها هستیم . جمعیت کرد زیادی در ترکیه زندگی می کنند. روابط ما با کردها بسیار خوب است. کردها تشکلهای مختلفی دارند. مدت کوتاهی قبل با مظلوم کوبانی/ فرهاد عبدی شاهین فرمانده نیروهای دموکراتیک سوری گفتگو کردم.
اردوغان درپاسخ به ترامپ گفت: طبق گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا سیاCIA پ ک ک گروه تروریستی است. سیا این گزارش را به میت ارسال کردبود و من گزارش مزبور را به ترامپ دوست عزیزم ارائه دادم. نیروهای دموکراتیک سوری و ”یگانهای مدافع خلق“ گروه تروریستی وابسته به پ ک ک است. مظلوم کوبانی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوری نیز فرزند خوانده عبدالله اوج آلان/ آپو رهبر زندانی پ ک ک است. وی دستور حملات تروریستی متعددی را در ترکیه صادر و فرماندهی آنها را عهده داشت و باید به ترکیه تحویل داده شده و محاکمه شود.
4- در مذاکرات اردوغان و ترامپ مسئله ایجاد منطقه امن در شمال سوریه نیز مطرح شد. اردوغان درباره ایجاد منطقه امن گفت: من در نشست گروه هفت در سال 2015 در آنتالیا طرح ایجاد منطقه امن به طول 911 کیلومتردر شمال سوریه را پیشنهاد دادم... منطقه امن پیشنهادی ترامپ به طول 444 کیلومتر و به عرض 20 مایل درشمال شرق سوریه بود. ما به منظور گسترش همکاری ترکیه و آمریکا در سوریه متعهد به توافق 17 اکتبر2019 میلادی (قرارداد 150 ساعت برای عقب نشینی یگانهای مدافع خلق به زیر خط اتوبان M4) هستیم و پیشرفت های قابل توجهی بدست آوردیم. در عملیات چشمه صلح حدود چهارهزار کیلومتر مربع ”طول 120 کیلومتروعرض 32 کیلومتربین راس العین و تل ابیض“ تحت کنترل ارتش ترکیه و شبه نظامیان جیش الوطنی سوریه قرار گرفته است. سناتورهای آمریکایی مدعی هستند که ترکیه بافت جمعیتی مناطق شمال سوریه را تغییر می دهد و مردم ساکن در ادلب را به این مناطق منتقل خواهد کرد. اما این ادعا صحت ندارد.
5- مسئله کردی از نظر ترکیه : از اردوغان درباره نامه تحقیر آمیز ترامپ به اردوغان در 9 اکتبر2019 میلادی که تصریح کرده بود: ”به شمال شرق سوریه حمله نکن. شیطانی عمل نکن و کشتار نکن و احمق نباش“ ، اما به شمال سوریه حمله کردید.“ سئوال شد. اردوغان پاسخ داد نامه ترامپ را به خودش عودت دادم. اردوغان درباره میانجی گری ترامپ برای مذاکره اردوغان با مظلوم کوبانی که ترامپ وی را ژنرال شجاع نامیده بود،گفت: کشوری مانند آمریکا نمی تواند بین یک دولت و ترویست که مسئول کشته شدن شهروندان ترکیه است میانجی گری کند و وی نباید به طور رسمی به آمریکا دعوت شود و مقامات آمریکانباید با وی مذاکره کنند.
6-اردوغان و ترامپ بر گسترش همکاری تجاری و اقتصادی غیر نظامی و نظامی/تسلیحاتی دو کشور تاکید کردند. روسای جمهور دو کشور تصریح کردند که باید حجم تجارت ترکیه و آمریکا به 100 میلیارد دلار افزایش یابد. در حال حاضر حجم تجارت ترکیه و آمریکا حدود 20 میلیارد دلار است و کسری تجاری به نفع آمریکاست. بنا به گفته اردوغان شرکت هواپیمایی ترکیه turkishairlines هواپیماهای ساخت آمریکا از جمله بوئینگ مجهز شده است و تاسال 2023 میلادی حدود صد فروند هواپیمای بوئینگ را نیز خریداری خواهد کرد.
اين در حالي است که تسلیحات سنگین ترکیه به ویژه در بخش نیروی هوایی شامل هواپیماهای جنگی، هلی کوپتر آپاچی، هلی کوپتر شنوک و نیروی زمینی نظیر زرهی و تانک و نیروی دریایی وابسته به آمریکاست. الیته برخی از این ادوات را ترکیه با مشارکت شرکتهای تسلیحاتی و دفاعی کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا، آلمان فدرال، اسپانیا، فرانسه و آمریکایی و کره جنوبی نیز به صورت ساخت مشترک، تولید می کند. افزایش حجم تجاری ترکیه و آمریکا به سطح 100 میلیارد دلار، باعث متضرر شدن ترکیه و بوجود آمدن کسری تجاری به نفع آمریکا خواهد بود.
نتیجه اينکه رجب طیب اردوغان و ترامپ با در نظر گرفتن تاثیر سیاست خارجی بر سیاست داخلی و جلب حمایت افکار عمومی داخلی اهمیت زیادی بر مذاکرات دوجانبه قایل هستند. هردو رئیس جمهور به تعریف و تمجید همدیگر پرداختند. اما با اين حال اختلافات ترکیه و آمریکا درباره ایجاد منطقه امن در شمال سوریه، نیروهای دموکراتیک سوری و یگانهای مدافع خلق، واگذاری منابع نفت سوریه در دیرالزور و قمیشلی و سایرمنابع آبی و کشاورزی مناطق شرق سوریه به نیروهای دموکراتیک سوری، مسئله فتح الله گولن، بانک خلق و مسئله روابط با ایران همچنان ادامه دارد.
همچنين مشارکت راهبردی ترکیه با روسیه در بخش گاز طبیعی بویژه ”جریان ترک/ ترک استریم“، خرید سامانه اس 400 از روسیه و تاسیس نیروگاه اتمی توسط روسیه در ترکیه، مسئله تولید قطعات و خرید هواپیماهای اف 35 توسط ترکیه و سیاست گروگان گیری آمریکا در قبال اس 400، مسئله ارامنه، عملیات اکتشافی و حفاری ترکیه درحوزه گاز طبیعی و نفت مدیترانه شرقی از ديگر مسايل مورد اختلاف دو کشور است.
--------------------------
سید علی قائم مقامی
روسای جمهور ترکیه و آمریکا بر مذاکرات سازنده و گسترش همکاری دوجانبه در بخشهای مختلف تاکید کردند. اما برخی ازاختلافات بین دو کشور در این مذاکرات نیزحل نشده ادامه یافت:
1-آمریکا به مخالفت خود با فروش و استقرار سامانه پدافند موشکی اس 400 ساخت روسیه به ترکیه ادامه می دهد. چنانکه ترامپ گفت: ”فروش تسلیحات نظامی آمریکا به ترکیه چندین میلیارد دلار است. ترکیه قطعات لازم برای بسیاری از برنامه های دفاعی آمریکا را فراهم می کند. آنها قطعاتی از هواپیمای اف -35 را می سازند. اقدام ترکیه در گرفتن برخی از تجهیزات هوشمند نظامی و از جمله سیستم دفاع موشکی اس-400 به منزله چالشی مهم برای ما است. وزیر خارجه و مشاوران امنیت ملی آمریکا باید با مقامات ترکیه درباره موضوع سامانه موشکی اس-400 گفتگو کرده و آنرا به فوریت حل و فصل کنند.“
آمریکا از اینکه ترکیه از یوغ وابستگی نظامی و تسلیحاتی آمریکا نجات پیدا کند و به واردات سلاح و تجهیزات نظامی با انتقال فناوری از کشورهای روسیه و چین روی آورد و یا به خود کفایی در صنایع دفاعی و نظامی دست یابد وحشت دارد. در ترکیه بیش از 800 قطعه هواپیمای اف 35 تولید می شود. اگر ترکیه به خرید سامانه موشکی اس 400 و یا فعال سازی این سامانه ادامه دهد، از سال 2020 میلادی از روند تولید قطعات هواپیمای اف 35 اخراج خواهد شد. آموزش خلبانان و کادر فنی و امنیتی پرواز هواپیمای اف 35 ترکیه در آمریکا متوقف شده است. آمریکا تحویل 4 فروند هواپیمای اف 35 به ترکیه را که قرار بود تا اواخر سال جاری انجام گیرد، تعلیق کرد. در حالیکه رژيم صهيونيستي بیش از ده فروند هواپیمای اف 35 مدل ایدیر را دریافت کرده است. رژیم صهیونیستی همچنین آمادگی خود را برای جایگزینی ترکیه در روند تولید قطعات اف 35 اعلام کرده است. ترکیه قرار بود که 116 فروند اف 35 خریداری کند.
رجب طیب اردوغان بار دیگر در توجیه خرید اس 400 از روسیه در مصاحبه مشترک با ترامپ در واشنگتن گفت: باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به علت مخالفت کنگره از فروش سامانه پاتریوت به ترکیه خودداری کرد و ترکیه ناچار شد برای مقابله با تهدیدات موشکی، سامانه پدافند موشکی اس 400 را از روسیه خریداری کند. ترکیه آماده خرید سامانه موشکی پاتریوت از آمریکا با شرایط مناسب است. ما آماده انجام مذاکراتی منسجم و سازنده با کنگره آمریکا درباره مسئله اس 400 و اف 35 هستیم.
2-رجب طیب اردوغان از آمریکا درخواست کرد که فتح الله گولن رهبر گروه تروریستی و کودتا گر را به ترکیه تحویل دهد. فتح الله گولن در یک مزرعه 400 هزار متر مربع و تحت حفاظت شدید امنیتی اف بی ای و سیا CIAدر ایالت پنسیلوانیا نگه داری می شود. در قوانین آمریکا باید دادگاه فدرال حکم اخراج و یا استرداد گولن را صادر کند. به احتمال زیاد آمریکا گولن را به ترکیه تحویل نخواهد داد.
3- حمایت آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوری و یگانهای مدافع خلق ادامه خواهد داشت. آمریکا این گروه شبه نظامی را با سلاحهای سنگین و تجهزات نظامی پیشرفته مجهز کرده است. ترامپ در مصاحبه رسانه ای مشترک با اردوغان گفت: آمریکا همراه کردها با داعش جنگید. آنها ژنرال های خوبی دارند. ما صد درصد مواضع خلافت داعش را تصرف کردیم. ما پشتیبان کردها هستیم . جمعیت کرد زیادی در ترکیه زندگی می کنند. روابط ما با کردها بسیار خوب است. کردها تشکلهای مختلفی دارند. مدت کوتاهی قبل با مظلوم کوبانی/ فرهاد عبدی شاهین فرمانده نیروهای دموکراتیک سوری گفتگو کردم.
اردوغان درپاسخ به ترامپ گفت: طبق گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا سیاCIA پ ک ک گروه تروریستی است. سیا این گزارش را به میت ارسال کردبود و من گزارش مزبور را به ترامپ دوست عزیزم ارائه دادم. نیروهای دموکراتیک سوری و ”یگانهای مدافع خلق“ گروه تروریستی وابسته به پ ک ک است. مظلوم کوبانی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوری نیز فرزند خوانده عبدالله اوج آلان/ آپو رهبر زندانی پ ک ک است. وی دستور حملات تروریستی متعددی را در ترکیه صادر و فرماندهی آنها را عهده داشت و باید به ترکیه تحویل داده شده و محاکمه شود.
4- در مذاکرات اردوغان و ترامپ مسئله ایجاد منطقه امن در شمال سوریه نیز مطرح شد. اردوغان درباره ایجاد منطقه امن گفت: من در نشست گروه هفت در سال 2015 در آنتالیا طرح ایجاد منطقه امن به طول 911 کیلومتردر شمال سوریه را پیشنهاد دادم... منطقه امن پیشنهادی ترامپ به طول 444 کیلومتر و به عرض 20 مایل درشمال شرق سوریه بود. ما به منظور گسترش همکاری ترکیه و آمریکا در سوریه متعهد به توافق 17 اکتبر2019 میلادی (قرارداد 150 ساعت برای عقب نشینی یگانهای مدافع خلق به زیر خط اتوبان M4) هستیم و پیشرفت های قابل توجهی بدست آوردیم. در عملیات چشمه صلح حدود چهارهزار کیلومتر مربع ”طول 120 کیلومتروعرض 32 کیلومتربین راس العین و تل ابیض“ تحت کنترل ارتش ترکیه و شبه نظامیان جیش الوطنی سوریه قرار گرفته است. سناتورهای آمریکایی مدعی هستند که ترکیه بافت جمعیتی مناطق شمال سوریه را تغییر می دهد و مردم ساکن در ادلب را به این مناطق منتقل خواهد کرد. اما این ادعا صحت ندارد.
5- مسئله کردی از نظر ترکیه : از اردوغان درباره نامه تحقیر آمیز ترامپ به اردوغان در 9 اکتبر2019 میلادی که تصریح کرده بود: ”به شمال شرق سوریه حمله نکن. شیطانی عمل نکن و کشتار نکن و احمق نباش“ ، اما به شمال سوریه حمله کردید.“ سئوال شد. اردوغان پاسخ داد نامه ترامپ را به خودش عودت دادم. اردوغان درباره میانجی گری ترامپ برای مذاکره اردوغان با مظلوم کوبانی که ترامپ وی را ژنرال شجاع نامیده بود،گفت: کشوری مانند آمریکا نمی تواند بین یک دولت و ترویست که مسئول کشته شدن شهروندان ترکیه است میانجی گری کند و وی نباید به طور رسمی به آمریکا دعوت شود و مقامات آمریکانباید با وی مذاکره کنند.
6-اردوغان و ترامپ بر گسترش همکاری تجاری و اقتصادی غیر نظامی و نظامی/تسلیحاتی دو کشور تاکید کردند. روسای جمهور دو کشور تصریح کردند که باید حجم تجارت ترکیه و آمریکا به 100 میلیارد دلار افزایش یابد. در حال حاضر حجم تجارت ترکیه و آمریکا حدود 20 میلیارد دلار است و کسری تجاری به نفع آمریکاست. بنا به گفته اردوغان شرکت هواپیمایی ترکیه turkishairlines هواپیماهای ساخت آمریکا از جمله بوئینگ مجهز شده است و تاسال 2023 میلادی حدود صد فروند هواپیمای بوئینگ را نیز خریداری خواهد کرد.
اين در حالي است که تسلیحات سنگین ترکیه به ویژه در بخش نیروی هوایی شامل هواپیماهای جنگی، هلی کوپتر آپاچی، هلی کوپتر شنوک و نیروی زمینی نظیر زرهی و تانک و نیروی دریایی وابسته به آمریکاست. الیته برخی از این ادوات را ترکیه با مشارکت شرکتهای تسلیحاتی و دفاعی کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا، آلمان فدرال، اسپانیا، فرانسه و آمریکایی و کره جنوبی نیز به صورت ساخت مشترک، تولید می کند. افزایش حجم تجاری ترکیه و آمریکا به سطح 100 میلیارد دلار، باعث متضرر شدن ترکیه و بوجود آمدن کسری تجاری به نفع آمریکا خواهد بود.
نتیجه اينکه رجب طیب اردوغان و ترامپ با در نظر گرفتن تاثیر سیاست خارجی بر سیاست داخلی و جلب حمایت افکار عمومی داخلی اهمیت زیادی بر مذاکرات دوجانبه قایل هستند. هردو رئیس جمهور به تعریف و تمجید همدیگر پرداختند. اما با اين حال اختلافات ترکیه و آمریکا درباره ایجاد منطقه امن در شمال سوریه، نیروهای دموکراتیک سوری و یگانهای مدافع خلق، واگذاری منابع نفت سوریه در دیرالزور و قمیشلی و سایرمنابع آبی و کشاورزی مناطق شرق سوریه به نیروهای دموکراتیک سوری، مسئله فتح الله گولن، بانک خلق و مسئله روابط با ایران همچنان ادامه دارد.
همچنين مشارکت راهبردی ترکیه با روسیه در بخش گاز طبیعی بویژه ”جریان ترک/ ترک استریم“، خرید سامانه اس 400 از روسیه و تاسیس نیروگاه اتمی توسط روسیه در ترکیه، مسئله تولید قطعات و خرید هواپیماهای اف 35 توسط ترکیه و سیاست گروگان گیری آمریکا در قبال اس 400، مسئله ارامنه، عملیات اکتشافی و حفاری ترکیه درحوزه گاز طبیعی و نفت مدیترانه شرقی از ديگر مسايل مورد اختلاف دو کشور است.
--------------------------
سید علی قائم مقامی
نظر شما