خبرگزاری مهر- گروه استان ها: مهرماه که به نیمه می رسد فصل برداشت خوشه های سرخ یاقوت نیز در خراسان جنوبی آغاز می شود.

پاییز در کویر با رنگ سرخ زرشک آغاز می شود و سرخی یاقوت ها در کنار زردی پاییز و آخرین برگ های سبز باقی مانده تابستان جلوه خاصی را به باغستان های خراسان جنوبی می دهد.

این روزها کشاورزان استان برداشت یکی دیگر از محصولات منحصر به فرد در کشور و جهان  را آغاز کرده اند، محصولی که در کنار زعفران و عناب یکی از محصولات استراتژیک و خاص این خطه کویری محسوب شده و خشکسالی های چندین ساله نه تنها ریشه های آن را نخشکانده بلکه روز به روز بر سطح زیر کشت آن افزایش یافته است.

خراسان جنوبی با تولید سالانه ۲۰ هزار تن زرشک بی دانه مقام نخست این محصول در کشور و دنیا را به خود اختصاص داده و کیفیت بالای دسترنج زرشک کاران استان هنوز هم در دنیا بی رقیب است.

یاقوت سرخ خراسان جنوبی محصولی شگفت انگیزه بوده که بیش از ۳۰ خاصیت غذایی و دارویی دارد.

زرشک برای مصارف دارویی بیشتر از ۲۰۰ سال است که شناخته شده، این یک گیاه سم زدا بوده که حاوی خواص دارویی و آرام بخش عالی است و به مبارزه با چندین بیماری کمک می کند.

جای خالی فراورده های زرشک در سبد خانوارها

دانه های کوچک و سرخ زرشک منبع غنی ویتامین c، حاوی ویتامین B و مواد معدنی مثل روی بوده و علاوه بر این در زرشک عناصری وجود دارد که ارزش دارویی زیادی دارد این ماده شیمیایی به عنوان یک آنتی بیوتیک برای کشتن باکتری ها و قارچ ها است.

همچنین میوه، ساقه و پوست ریشه زرشک حاوی مواد شیمیایی مانند آلکالوئیدها و ایزوکوئینولین هستند که به اندازه کافی در درمان بیماری های مختلف مؤثر هستند.

با وجود همه خواص دارویی و غذایی یاقوت کویر هنوز هم جای محصولات خوش آب و رنگ و سرخ آن بر سر سفره ها خالی است و هنوز هم از ۲۰ هزار تن زرشک تولیدی استان نزدیک به ۱۵ درصد فرآوری، ۳۰ درصد تنها به صورت بسته بندی و مابقی نیز به صورت فله ای راهی بازار می شود.

خرید توافقی دولت هم مرهم نبود

زرشک از محصولاتی بوده که بنا به گفته کشاورزان هر دو سال به بار می نشیند و طی این مدت زرشک کاران خان های مختلف سیل، خشکسالی، آفات، سرما و حتی گرما را پشت سر می گذارند و در فصل برداشت با خان هفتم دلال ها وارد میدان رقابت می شوند، رقابتی که در انتها به سود دلال تمام می شود چراکه نبود محلی مناسب برای خشک کردن اصولی این محصول کشاورز را ناچار به فروش محصول تر به قیمت خیلی پایین تر از قیمت بازار می کند.

در این میان راهکار دولت برای خرید توافقی هر کیلو زرشک به قیمت ۱۰ هزار تومان نیز نتوانسته مرهمی برای کشاورز باشد چراکه به عقیده برخی حتی دلال ها هم از دولت بالاتر می خرند.

یکی از زرشک کاران خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر تنها محصول کشاورزی خود را زرشک عنوان می کند و می گوید: زرشک تنها محصولی است که نسبت به شرایط آب و هوایی منطقه خوب جواب می دهد وهم اکنون تنها کشت زرشک را انجام می دهم.

بیگمی بیان کرد: با این وجود این محصول به صورت یک سال درمیان به بار می نشیند و می توان گفت کشاورز باید بعد از دو سال محصول خود را کیلویی ۱۰ هزار تومان به فروش برساند که در مقابل هزینه ها خیلی ناچیز است.

وی با بیان اینکه بر اساس تجربه هر چهار کیلو زرشک تر یک کیلو زرشک خشک خواهد داشت، بیان کرد: زرشک خشک نیز به قیمت بالا از کشاورز خریداری نمی شود این در حالی است که برای خشک کردن اصولی زرشک احداث بارگاه هزینه های بیشتری در پی دارد.

واگذاری میدان به دلال ها به دلیل ترس از سرما

یکی دیگر از زرشک کاران استان نیز در گفت و گو با مهر با اشاره به اینکه امسال محصول زرشک بر اثر سیل، سرما و حتی گرمای تابستان خسارت دید، گفت: قیمت ده هزار تومانی خرید توافقی دولت جوابگوی دسترنج کشاورزان نیست و دلال ها هم به همان میزان می خرند و این محصول پس از خشک شدن به قیمت ۸۰ هزار تومان به دست مصرف کننده می رسد که تفاوت خیلی بالایی دارد.

موسوی با اشاره به اینکه فرآوری و صادرات این محصول نقش زیادی در ایجاد ارزش افزوده برای این محصول خواهد داشت، افزود: حتی اگر از این ارزش افزوده چیزی عاید کشاورز نشود، می توانیم دلگرم باشیم که راه اندازی این صنایع برای فرزندانمان شغل ایجاد خواهد کرد.

یکی دیگر از زرشک کاران روستای شاخن بیرجند نیز بیشترین مشکل زرشکاران را نبود مکان مناسب برای خشک کردن محصول خود می داند و می گوید: همین امر سبب شده که ناچار باشیم محصول خود را به صورت تر به دلال به هر قیمتی که او تعیین می کند بفروشیم.

پردل ادامه داد: با توجه به اینکه فصل برداشت زرشک در پاییز است کشاورز به دلیل ترس از سرمازدگی ناچار است محصول خود را هرچه زودتر بفروش برساند و دلالان نیز از این فرصت استفاده می کنند.

سهم برابر دلال و کشاورز بعد از دو سال تلاش

وی با بیان اینکه همین امروز دلال به سر زمین آمده و محصولم را با قیمت هفت هزار تومان خریداری می کرد، بیان کرد: این در حالی است که همین زرشک تر در بازار به قیمت ۱۴ هزار تومان و بیشتر بفروش می رسد یعنی دقیق دلال اندازه دو سال تلاش من یک روزه سود می برد.

موسی همکار، یکی دیگر از زرشک کاران شاخن نیز گفت: این منطقه بیشتر کوهستانی است و زمین مورد نیاز برای خشک کردن نداریم به همین دلیل ناچار هستیم در جایی دورتر از روستا محصول خود را خشک کنیم و هر روز شش کیلومتر را باید طی کنیم.

وی با بیان اینکه مسیر دسترسی به این مکان اصلا وضعیت مناسبی ندارد و از طرفی امنیتی در آن منطقه وجود ندارد، افزود: اگر دولت بتواند از محل اراضی دولتی بارگاه های تجمیعی زرشک احداث کند کمک زیادی به کشاورزان کرده است.

۱۰ هزار تومان در مزرعه ؛ ۸۰ هزار تومان در بازار

استاندار خراسان جنوبی نیز چند روز قبل در بازدید از مزارع زرشک بیرجند تفاوت بالای قیمت خرید زرشک از کشاورز و بازار را قبول داشته و گفت: تفاوت قیمت ۱۰ هزار تومانی این محصول با قیمت ۸۰ هزار تومانی در بازار عدد قابل توجهی است که ما مسئولان نیز از این موضوع ناراحت هستیم.

صادق معتمدیان با بیان اینکه طبق تفاهم نامه منعقد شده با وزارت جهاد کشاورزی امسال ۱۵۰ هکتار بارگاه زرشک در استان احداث خواهیم کرد، افزود: در این راستا دولت با تامین زیرساخت ها و پرداخت تسهیلات به احداث این بارگاه ها کمک خواهد کرد و هرجا نیز نیاز باشد از اراضی ملی برای اجرای این پروژه ها اختصاص خواهیم داد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر نزدیک به ۱۰ درصد زرشک استان فرآوری می شود، بیان داشت: به دنبال این هستیم صنایع فرآوری این محصول در استان و به خصوص در خود روستاها را ایجاد کنیم.

صادرات سه درصدی زرشک

استاندار خراسان جنوبی همچنین از صادرات دو سه درصدی زرشک تولیدی استان خبر داد و گفت: افزایش صادرات و همچنین صادرات آن از مبدا استان از موضوعاتی است که برای رفع این مشکل پیگیری می شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر به پیش بینی برداشت بیش از ۸۰ هزار تن زرشک تر از باغات استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار از باغات استان به کشت زرشک اختصاص یافته است.

مهدی عصمتی پور ییان کرد: پیش بینی می شود امسال بالغ بر ۲۰ هزار تن زرشک خشک از این باغات برداشت شود که نسبت به سال گذشته افزایش دو برابری را نشان می دهد.

دولت کف قیمت را تعیین می کند

وی با بیان اینکه به منظور افزایش قیمت این محصول و در نتیجه کمک به زرشک کاران امسال خرید توافقی زرشک در استان انجام می شود، بیان کرد: با مصوبه کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند امسال قیمت ۱۰ هزار تومان برای هر کیلو زرشک با شاخه تعیین شده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به این سوال که چرا قیمت خرید دولت از دلال ها نیز پایین تر است، گفت: این قیمت با درنظر گرفتن هزینه ها و درصدی سود برای کشاورز تعیین شده و در واقع به دنبال این بودیم که حداقل قیمتی برای زرشک تعیین کنیم تا دلال نتواند از این قیمت پایین تر بخرد.

عصمتی پور اضافه کرد: همین امر سبب شده که دلال ها به قیمت بالاتر بخرند که ما نیز از آن استقبال می کنیم.

فعالیت ۴۰ واحد فرآوری و بسته بندی

مدیر امور صنایع جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت و گو با مهر از وجود ۴۰ واحد فراوری و بسته بندی زرشک در استان خبر داد و گفت: در حال حاضر بالغ بر ۱۵ درصد محصول زرشک استان فرآوری و ۳۰ درصد نیز بسته بندی می شود.

احمد بیکس بیان کرد: این واحدها در زمینه بسته بندی، تولید شربت، کنسانتره و آب زرشک مشغول به فعالیت هستند.

وی با بیان اینکه همچنین در حال حاضر ۲۱ واحد بسته بندی و فراوری در دست احداث است، بیان کرد: برخی از این واحدها پروژه هایی بزرگی هستند که بیش از ۶۰ درصد نیز پیشرفت فیزیکی دارند.

مدیر امور صنایع جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اضافه کرد: تلاش می شود در وهله نخست بجای شروع پروژه های جدید واحدهای نیمه تمام و راکد را راه اندازی کنیم.

احمد بیکس با اعلام آمادگی برای حمایت از سرمایه گذاران در زمینه فرآوری محصولات استراتژیک استان، گفت: هزینه راه اندازی این واحدها ۱۲ درصد با آورده متقاضی و مابقی نیز به صورت تسهیلات با نرخ سود ۱۲ درصد تامین می‌شود.

در شرایطی که بیش از ۳۵ درصد اشتغال مردم خراسان جنوبی در بخش کشاورزی است و از طرفی مسئولان بارها و بارها زنگ خطر مهاجرت از روستاها را خود اعلام می کنند به طور حتم حمایت از کشاورزانی که با وجود ۲۰ سال خشکسالی تولید برخی محصولات را به انحصار خود درآورده اند، نمونه بارز تحقق اقتصاد مقاومتی و از طرفی جلوگیری از مهاجرت خواهد بود.