نامه نیوز- گروه سیاست: لبنان به «عروس خاورمیانه» مشهور است. این شهرت نه فقط به‌خاطر جذابیت‌های طبیعی و بصری لبنان که به‌دلیل انواع و اقسام زیبایی‌های تاریخی، فرهنگی، تکثر قومی و دینی این کشور است. کشوری که سال‌های سال تحت استعمار فرانسه آسیب دید ولی علیرغم همه مشکلات، فرانسوی‌ها سعی کردند در این کشور نوعی پاریس و لیون جذاب در دل خاورمیانه بسازند. ساختار شهر بیروت پایتخت لبنان نیز برگرفته از شهر متکثر فرهنگی و پر از جذابیت‌های لاکچری با اقمار و حومه‌های بسیار زیاد پاریس پایتخت مشهور فرانسوی‌هاست. لیکن جنبش‌ها و جریانات سیاسی لبنان نیز به فرانسه رفته است. لبنان مانند فرانسه کشوری «کثیرالحزب» است و در هر منطقه این کشور همزمان چندین حزب چپ و سوسیالیست، لیبرال-ملی‌گرا و قومی-مذهبی فعال هستند. اما علیرغم پر حزب بودن ساختار سیاسی کشور لبنان -مانند جنبش جلیقه‌زردهای فرانسه که آنها هم دم از استقلال از احزاب می‌زنند- شاهد اعتراضاتی در روزهای اخیر هستیم که هیچ ربط و وابستگی‌ای به احزاب مختلف این کشور ندارد. این جنبش عمومی جذابیت‌های خاصی دارد که منحصر به عروس خاورمیانه است و قرار است در این گزارش به آنها بپردازیم:

.جنبش عکس‌های یادگاری

تقریبا جنبش اعتراضی و شورشی در خاورمیانه و شمال آفریقا نداریم که مردم در آن تا این حد میل به گرفتن سلفی و یادگاری در میانه میدان اعتراضات داشته باشند. از زمانی که اعتراضات مردم لبنان به طرح اخذ مالیات از مکالمات واتساپ طی هفته گذشته شروع شده است، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مختلف از عکس‌های مردم معترض لبنانی پر شدند؛ معترضینی که به‌جای خشم لبخند می‌زنند و با هم درحال قلیان کشیدن و سرود خواندن در وسط میدان کارزار اعتراض سلفی می‌گیرند. آن‌ها حتی درحین تخریب اتومبیل‌ها و غارت برخی مغازه‌های لاکچری بالاشهر بیروت و طرابلس نیز می‌خندند و کشته شدن یک مرد در این شهر (بنابر گزارش گاردین) مانع از آن نشد که این لبخندها و تصاویر از صفحات محو شود.

رقص‌های خیابانی، چاشنی اعتراض

یکی از تشابهات اعتراضات اخیر لبنان با برخی اعتراضات عراق، این است که آن‌ها میل عجیبی به رقصیدن در حین اعتراضات دارند. البته مردم عرب عراق و خوزستان رقص سیاسی معروفی دارند که از آن به‌عنوان «یزله» نام می‌برند، لیکن لبنانی‌ها برعکس هرنوع رقصی که بلد باشند در خیابان انجام می‌دهند. در این میان خوانندگان مرد و زن سلیبریتی لبنانی نیز با آن‌ها همراهی می‌کنند.

شورش بی‌سر

یکی از ویژگی‌های خاص اعتراضات لبنان آنارشیستی بودن و بدون رهبری بودن آن است. بنابر (بنابر گزارش گاردین) که به‌صورت میدانی توسط خبرنگار این رسانه انگلیسی اخذ شده، برخلاف اعتراضات انقلاب سرو 2005 لبنان -که میادین شهر مملوء از پرچم‌ها و پوسترهای احزاب و جریانات سیاسی و فرقه‌ای مختلف بود، این اعتراضات فاقد پرچم و رهبری احزاب است. احزاب از گوشه رینگ و میدان به صحنه نظر می‌کنند و منفعلانه سعی در آرام کردن فضا دارند. هیچکدام نه می‌تواند و نه جرات آن را دارد که رهبری بخشی از معترضین را برعهده بگیرد. این اعتراضات بنابر سخنان بسیاری از معترضین، در برابر همه احزاب رسمی قرار دارد. این ویژگی خاص که به اعتراضات فرانسوی‌ها (استعمارگران پیشین لبنان) هم شبیه است، بیشتر ناشی از وجود شبکه‌های اجتماعی و نقش آن‌ها در سازماندهی خودانگیخته و بدون تحزب مردم در خیابان‌هاست. مردم در خیابان‌ها به اینکه هیچ حزب و نیرویی آن‌ها را رهبری نمی‌کند و به جریانی وابسته نیستند، مباهات کرده و تنها پرچم لبنان را در خیابان‌ها با خود حمل می‌کنند.

فقدان بهانه سیاسی و بهره‌مندی از بهانه اجتماعی

برخلاف اعتراضات موسوم به بهار عربی، اعتراضات لبنان موضوعیتی کاملا اجتماعی و اقتصادی دارد. اعتراضات بهار عربی و سایر اعتراضاتی که در آسیا و آفریقا در سال‌های اخیر راه افتاده است، عمدتا شورش‌هایی سیاسی با هدف برکناری یک دولت یا پارلمان یا حتی تعویض یک رژیم سیاسی بوده است. شعار «الشعب یرید اسقاط النظام» نام عام کلیه این اعتراضات بود. بهانه سیاسی اما این‌بار در اعتراضات لبنان کنار گذاشته شده و مردم مطالبات سیاسی خود را نیز تنها در قالب مطالبه‌های اجتماعی و اقتصادی بیان می‌کنند. در این مورد خاص (لبنان) ما شاهد آن هستیم که برای اولین بار مانند برخی کشورهای اروپایی، اعتراضات برعلیه یک طرح اقتصادی دولت شروع شده است. اینکه ماجرا از مالیات بر مکالمات واتساپ شروع شده و به بحث فساد اقتصادی مدیران ختم می شود نیز در نوع خود جالب است. این درحالی است که کار تا جایی بالا گرفته که نخست وزیر لبنان اخیرا از احتمال کاهش 50درصدی حقوق مدیران دولتی و وزرای کابینه صحبت کند.

مقامات رده بالا غافل‌گیر شدند

شاید یکی از ویژگی‌های خاص این اعتراضات این بود که بسیاری از مقامات به‌دلیل اینکه از اعتراضات غافل‌گیر شدند، نتوانستند آن را به خارج مرزها نسبت بدهند. کلیه مقامات سیاسی لبنان از جمله شخص نخست وزیر (سعد الحریری) در اظهارنظرهای خود تلویحا پذیرفته‌اند که از شروع اعتراضات آن هم به این گستردگی غافل‌گیر شدند. به‌نظر می‌رسد این ویژگی نیز از خصلت‌های خاص اعتراضات در «عروس خاورمیانه» است!