این روزها در زیر باران نام و یاد سالار شهیدان همه یا به تن کربلایی اند، یا به دل و جان همراه و همسفر رهروان جاده های کربلا شده اند. جاذبه بی نظیر محبت و مهر حسینی همه را از هر کوی و برزنی، از هر قوم و قبیله ای، از هر کشور و نژادی به سوی سرزمینی بی آب و علف می کشاند که روزی ندای "هل من ناصر" در آن طنین انداز شده است. پیر و جوان، مرد و زن، فقیر و غنی، سیاه و سپید، سنی و شیعه، سنتی و مدرن، همه با هم می خوابند و با هم می روند و درکنار هم می نشینند.

موج خروشان و سیل آسای جمعیت در حرکت است و شگفتا که در این حرکت عظیم و حیرت آفرین بیش از آن که مقصد مهم باشد خود جاده و مسیر و اصل سفر مهم است.
نه این که مقصد مشخص نباشد، که این حرکت مقصد دارد و یک هدف، یک مقصد، یک منزلگاه همه را به سوی خود می کشد و اصلا قرار است همه - همین که قدم در این جاده می گذارند- با نخستین قدم کربلایی باشند.

اما مسابقه ای در کار نیست که اگر کسی زودتر رسید و مثلا دستش را به دیواری رساند، برنده به حساب بیاید بلکه آنچه اهمیت دارد، حضور در این جمعیت و همراهی با این حرکت و قدم برداشتن در این جاده است و به قول مرحوم عمران صلاحی خود راه مقصد شده: "از مقصدمان سؤال کردی، گفتم: مقصد، خود راه می تواند باشد!"

بی سبب نیست که بسیاری از زائران -که بعضا از شهرهای جنوبی عراق مسافت های طولانی را طی می کنند- وقتی بعد از چندین روز یا چند هفته خسته و رنگ برگشته، پریشان و آشفته با پای مجروح و تن بی رمق به کربلا می رسند سلامی از دور می دهند و سوار ماشین ها می شوند و برمی گردند. آنها در ایام دیگر سال و مناسبت هایی چون عاشورا به داخل حرم رفته اند و چه بسا مدتی در کربلا مانده اند و زیارت مفصلی داشته اند اما در پیاده روی اربعین گویی بیش از رسیدن به مکانی مشخص یا گذراندن زمانی معین، اصل سفر و حرکت برایشان اهمیت پیدا کرده است.

گویی فوج فوج مردان و زنانی که خود را از رسیدن به کربلا در عاشورای سال شصت و یک هجری محروم یافته اند به زبان بی زبانی دارند همراهی شان را فریاد می کنند و به زبان حال می گویند:"لئن أخرتنی الدهور عن نصرک ..." اگر دست روزگار مرا از یاری تو بازداشت و عقب انداخت، اکنون با قلم پای خویش بر صفحه جاده ها می نویسم و با نوای ناله خویش از نی حنجره نغمه همدلی سر می دهم.  

اینجا مسافر شدن معنایی بیش از دیگر سفرها دارد، و تا کسی خودش قدم در این راه نگذاشته باشد نمی تواتد بفهمد چرا مسافران این راه یکسال چشم انتطار آمدن اربعین هستند و برای فرا رسیدن این ایام لحظه شماری می کنند و تا کسی خودش با تمام وجود این فضای معنوی و متفاوت را تجربه نکرده باشد نمی تواند درک کند که چرا برخی این گونه شیفته این سفر هستند و چنان که زنده یاد محمدابراهیم جعفری گفته بود خودِ سفر را دوست دارند:
"در سفر، هر کس به مقصد می رسد می ایستد
من سفر را دوست دارم مقصد من رفتن است"

* محمدرضا زائری، دکترای علوم ادیان از دانشگاه فرانسوی قدیس یوسف بیروت
* منتشر شده در روزنامه خراسان 25 مهر98