وجود آلودگی‌های فلزات سنگین در منابع آبی و محیط زیست، سلامت انسان را به شدت تهدید می‌کند. تجمع این فلزات در بدن باعث بروز بیماری‌هایی مانند آسیب سیستم عصبی، ناراحتی‌های گوارشی و عصبی، دردهای عضلانی و سرطان می‌شود.

از این رو شناسایی فلزات سنگین در منابع آبی نظیر رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آب آشامیدنی از اهمیت بالایی برخوردار است. روش‌های قدیمی برای شناسایی یون‌های فلزات سنگین در آب زمان‌بر بوده و نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی حجیم، گران قیمت، پیچیده و همچنین تعداد زیاد نیروی انسانی آموزش دیده دارد.  

 در سال‌های اخیر روش‌هایی برای آنالیز فلزات سنگین در محل نمونه‌گیری در حال توسعه است که شرکت‌های سازنده انواع کیت‌ها و حسگرهای تشخیص فلزات سنگین نمونه‌ دستگاه‌های قابل حمل را وارد بازار کرده‌اند که هم‌اکنون قیمت بالایی داشته و دسترسی به آن‌ها در کشور دشوار است، خوشبختانه محققان کشور در این حوزه عقب نمانده و توانسته‌اند با دانش روز خود حسگر تشخیص آلودگی آب در محل را طراحی کنند.

سمیرا ساجد دانشجوی دکتری مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: این محصول به تلفن همراه متصل می‌شود، از آب نمونه‌برداری شده و داخل مخزن ریخته می‌شود، داخل مخزن یک شناساگر وجود دارد که بر اساس میزان آلودگی تغییر رنگ می‌دهد.

وی بیان کرد: از طریق دوربین تلفن همراه این تغییر رنگ حسگر ثبت می‌شود، از قبل یک اپلیکیشن بر روی موبایل نصب شده است که عکس‌های گرفته شده در این اپلیکیشن پردازش می‌شود و با یک منحنی کالیبریشنی که از قبل تعریف شده است، غلظت فلزات سنگین بر روی موبایل نمایش داده می‌شود.

ساجد با اشاره به اینکه این طرح یک کار گروهی پنج نفره به سرپرستی دکتر محمدرضا کلاهدوز اصفهانی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران است، گفت: این طرح برای فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و آرسنیک و اندازه‌گیری ph و کلر آب انجام شده است.

وی با بیان اینکه این محصول دارای شناساگر، نرم افزار و دستگاه مخزن جهت بهره‌برداری از آب است، ادامه داد: برای تشخیص آلودگی از ظرفیت دوربین موبایل استفاده کرده‌ایم و قابل دسترس برای همگان است و خطای نیروی انسانی نیز در تشخیص آلودگی حذف شده است.

وی گفت: زمانی که عکس از تغییر رنگ شناساگر موجود در دستگاه به موبایل ارسال می‌شود، خود دستگاه به صورت اتوماتیک مقدار آلودگی را اعلام می‌کند، خوبی این دستگاه این است که آزمایش آب در خود محل انجام می‌شود و نیاز نیست که نمونه اولیه به محل برای انجام آزمایش منتقل شود.

ساجد افزود: از این محصول می‌توان در بخش‌های مختلف از قبیل آب و فاضلاب، محیط زیست، کشاورزی، غذا و دارو، وزارت بهداشت، سازمان استاندارد و آزمایشگاه های دانشگاهی و تحقیقاتی استفاده کرد و هر جایی که نیاز به مانیتور کیفیت آب است، می‌توان استفاده کرد.

وی یادآور شد: از این محصول همه حتی افراد غیرمتخصص نیز می‌توانند استفاده و آلودگی موجود را شناسایی کنند.

ساجد بیان کرد: قطعات این دستگاه که نمونه اولیه هست، با استفاده از پرینتر سه بعدی تولید شده است. ما اگر بخواهیم این محصول را وارد بازار کنیم، باید طراحی صنعتی شود و مانند یک محصول صنعتی وارد بازار شود، بنابراین نیاز به سرمایه دارد که امیدواریم این محصول با جذب سرمایه‌گذار به صورت صنعتی تولید شود.