شناسهٔ خبر: 35990850 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: الف | لینک خبر

آقای روحانی! لطفا از این دوگانه ها فراتر بروید

صاحب‌خبر -

حسن روحانی، رئیس جمهور در این هفته دو سخنرانی داشت که بسیار مورد توجه قرار گرفت و در آنها به مسائلی اشاره شد که نیاز به تامل بیشتری دارد. 

رئیس جمهور دیروز در سخنرانی خود به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید دانشگاهی که بخش عمده ای از آن به مرور فضای دوران مذاکرات هسته ای اختصاص داشت با اشاره به دوگانه تقابل یا تعامل با دنیا گفت: ۴١ سال در کشور ما هنوز به جواب روشن و قاطع در این زمینه نرسیده‌ایم. یک عده می‌گویند تعامل سازنده و گروهی می‌گویند تقابل مستمر و دائم با دنیا داشته باشیم. 

روحانی در ادامه سخنان که در سالن نیمه خالی ایراد شد بیان کرد چون جنگ بین این دو روایت از اول انقلاب وجود داشته، به نتیجه ای هم نرسیده و پاسخ روشن و قاطعی به آن داده نشده ضرورت دارد در این باره «همه‌پرسی از مردم» صورت گیرد. 

حسن روحانی، اواسط هفته نیز در نشست خبری بیان کرده بود: ... به سران اروپایی هم گفتم که هرگاه مطمئن شوم منافع ملت ایران در جلسه ای تامین می‌شود، در آن جلسه شرکت خواهم کرد ولو اینکه خود قربانی شوم و در آینده هم این کار را خواهم کرد....

بیشتر بخوانید:

روحانی: تنها راه آینده و سرنوشت کشور انتخابات است/ دانشگاه را به بخش خصوصی نزدیک کنیم

روحانی: با شروطی حاضر بودیم در سازمان ملل جلسه سران 1+5 برگزار شود 

به احتمال زیاد منظور رئیس جمهور از حضور در یک جلسه، نشست با رئیس جمهور آمریکا با دونالد ترامپ است. اما چرا رئیس جمهور در مقطع فعلی چنین سخنانی عنوان می کند و اصولاً چه نیازی به قربانی شدن هست. بدون شک اگر راه حلی صحیح و منطقی باشد و تامین کننده واقعی منافع ایران باشد همه از آن حمایت خواهند کرد. نظام جمهوری اسلامی نیز بر مبنای منطق و ساختار مشخص شکل گرفته و حیطه و محدوده اختیارات و وظایف همه نهادها واضح است و انتظار می رود همه در آن چارچوب عمل کنند.

آیا در شرایط کنونی می توان این سخن را گفت که با یک دیدار، منافع ملت تامین خواهد شد؟ آیا سخنان رئیس جمهور مبتنی بر واقعیات فعلی عرصه خارجی ایران است؟ برای پاسخ به این سوال لازم است از گذشته تا به امروز برنامه هسته ای گذرا مرور شود تا این امر آشکار گردد آیا مشکل و بن بست کنونی از سمت ایران بوجود آمده یا از طرف غرب؟

حسن روحانی تقریباً از اوائل دهه 80 به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی نقشی اساسی در مذاکرات هسته ای با اروپا داشته و سال 1392 نیز با وعده چرخیدن همزمان چرخ برنامه هسته ای و اقتصاد کشور در انتخابات به پیروزی رسید. وعده روحانی برای انتخابات 96 نیز برداشتن تحریم های غیرهسته ای بود. اما در حال حاضر و در سال 1398 نه تنها تحریم های هسته ای بازگشته اند بلکه دونالد ترامپ تحریم های دیگری نیز اعمال کرده است.

همچنین بر اساس اخبار منتشر شده از مذاکرات و رایزنی های بین ایران و کشورهای اروپایی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ترامپ نه تنها قصدی مبنی بر رفع تحریم ها نداشته بلکه همزمان با آن گفت و گوها محدودیت ها و تحریم های جدیدی نیز وضع کرده است.

از سوی دیگر بر مبنای طرح امانوئل ماکرون، اگر ترامپ می پذیرفت تحریم های صرفاً هسته ای که بعد از کنار گذاشتن برجام در سال 96 اعمال شده را بردارد باب مذاکره درباره مسائل موشکی، منطقه ای و بندهای غروب برجام نیز باز می شد. 

اگر لحظه ای دوگانه ساختگی تقابل یا تعامل را کنار بگذاریم، به اقدامات گذشته آمریکا در قبال جمهوری اسلامی نیز کاری نداشته باشیم و صرفاً با استفاده از منطق سودانگاری بخواهیم قضیه را واکاوی کنیم ماجرای ایران و آمریکا بر سر برجام در دوران اعتدال این گونه است:

توافقی امضا می شود، ایران تعهدات خود را انجام می دهد اما غرب با وجود اینکه کتباً پذیرفته خلل و مانعی در تسهیل فروش نفت، تجارت خارجی و ... بوجود نیاورد صرفاً روی کاغذ تحریم ها را برمی دارد و با وجود اینکه شرکت های بسیاری به ایران آمدند اما هیچ کدام حاضر نمی شوند سرمایه گذاری در ایران کنند تنها دلیل این امر نیز تهدیدات واشنگتن در دوران باراک اوباما است. در این دوران نشست های بسیاری با آمریکایی ها صورت می گیرد حتی در ژنو لب ساحل جان کری و محمدجواد ظریف نیز به صورت نمادین قدم می زنند ... اما در اصل داستان و ماجرا این گونه دیدارها هیچ سودی ندارد. اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ اوضاع بدتر می شود او بعد از مدتی خط و نشان کشیدن، سرانجام از توافق خارج می شود و نه تنها تحریم های تعلیق شده روی کاغذ را برمی گرداند بلکه تحریم ها و محدودیت های جدیدی را علیه ایران وضع می کند. ترامپ عنوان می کند باید شروط جدید را ایران بپذیرد و برجام مطابق میل او تغییر کند و ....

با این روایت و داستان و در حال حاضر با اتفاقاتی که رخ داده اصولاً آیا هنوز می توان از مذاکره با غرب و آمریکا سخن گفت؟ اصلاً فارغ از 4 دهه گذشته؛ آیا می توان به دونالد ترامپ و آمریکا اعتماد کرد؟ مهم تر این که آیا بحث درباره موضوعیت داشتن تقابل و تعامل است؟ اصولاً مگر می توان گفت همیشه تقابل یا تعامل؟ در واقع اگر بدعهدی تکرار شد واگر ظلم شد گزینه تقابل حتما منطقی و عقلانی است.  بدون شک کرنش و عقب نشینی در مقابل عهدشکن و مذاکره دوباره برای پذیرش شرایط جدید درست نیست.

دقیقاً بدلیل همین منش و روش استکباری و بدعهدی آمریکا است که جمهوری اسلامی حاضر نیست از خواسته ها و منافع ملت کوتاه بیاید. از سوی دیگر مشخص است دولتی که صرفاً بر پایه مذاکره و تعامل با غرب شکل گرفته، اکنون با شکست گفتمانی، دچار نوعی بحران شده است.چرا که در گفتمان آنها با وجود بدعهدی های پیاپی، تجویزی جز تعامل دیده نمی شود. این در حالی است که بر اساس نظرسنجی دانشگاه مریلند، نگرش منفی ایرانی‌ها نسبت به آمریکا به ۸۶% رسیده و این رقم، بیشترین میزان ثبت شده توسط این موسسه تاکنون است. 

موضوع دیگر این است که نه تنها آمریکایی ها، بلکه بعد از حدود دو سال مذاکره با اروپایی ها نیز مشخص شده که آنها حاضر نیستند هیچ قدمی در قبال انجام تعهدات ایران در برجام بردارند. به همین دلیل بود که دیروز محمدجواد ظریف با تشریح  پایبندی ایران به تعهدات خود وفق برجام با وجود خروج ترامپ از توافق تاکید کرد: متاسفانه شاهد اقدام موثری نبودیم و اروپا نشان داد از اجرای تعهداتش ناتوان است. از این رو صبر راهبردی ایران به پایان رسید...

بدون شک اگر دولت واقعاً خواهان سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی امروز است باید از نگاه خوش بینانه به آمریکا و کشورهای اروپایی دست بردارد و مبتنی بر واقعیات رفتار کند. همچنین ضرورت دارد از قطبی سازی و دوگانه سازی هایی که نهایتاً سرانجامی ندارد امتناع کند، در پی مقصر پیدا کردن برای مشکلات و شانه خالی کردن از مسئولیت نباشد و به جای منتظر اروپا و آمریکا ماندن در پی تقویت ارتباطات با کشورهای منطقه و استحکام اقتصاد داخلی باشد.

نظر شما