فرهاد عشوندی : رضا سخندان یکی از چهره‌های خاص داوری ایران است. کمک داوری که با محسن ترکی توانست در داوری آسیا بدرخشد و با کمک علیرضا فغانی تا فینال المپیک و رده بندی جام جهانی هم رسید. او چند هفته قبل به دلیل کنار گذاشته شدن از لیست بین المللی و با دلخوری از داوری رفت.

این داور دوست داشتنی که معلم ورزش است ، در مشهد و در ورزشگاه ۱۵ خرداد رودرروی خبرنگار خبرآنلاین نشست و کلی راز مگوی برای مان گفت.

*وقتی گفتید در بازی استقلال قضاوت نمی کنید و داوری دیگر برایتان جذابیتی ندارد کمی شوکه شدیم!

در این مورد قبلا هم صحبت کرده بودم و به هرحال داوری روزی تمام می شود ولی داوران ما چون واقعا تلاش زیادی می کنند و سختی های زیادی را در این راه تحمل می کنند که به سطح خوبی برسند، دوست دارند با شرایط خوب و آبرومندانه ای داوری خود را به اتمام برسانند. من حدود 16-17 سال است که داور بین المللی هستم و 30 سال است که داوری می کنم، به هرحال افتخارات زیادی برای داوری کشور به ارمغان آورده ام. تنها دلخوری من این است که می شد با شرایط بهتری داوری خود را به اتمام برسانم. من از نظر بدنی هنوز توانایی و زمان کافی را داشتم که بتوانم کار کنم ولی خب شرایط خوبی را برای من رقم نزدند.

*چی شد که این قدر ناگهانی تصمیم گرفتید؟ چون شما به تازگی در جام جهانی هم حضور داشتید که خیلی هم موفق بودید و بعد جام جهانی هم می توانستید ادامه دهید.

بله، بعد از جام جهانی مسابقات جام ملت ها بود که حضور داشتیم. من امسال 45 سالم تمام می شود و از نظر فیفا می توانستم ادامه دهم و حداقل تجربیاتم را به جوانان منتقل کنم. من خودم تصمیم داشتم یک سال دیگر ادامه دهم و با مسئول کمیته داوران هم صحبت کرده بودم و موافقت شده بود ولی نمی دانم در آن جلسات چه اتفاقاتی رخ داد که البته از گوشه و کنار شنیدم که گفته بودند چون من حدود 17 سال داور بین المللی بوده ام برایم کافی است و بهتر است مرا کنار بگذارند و نفر دیگری را جایگزین کنند. برای من جالب است که کسانی تصمیم گیری می کنند که اطلاعات کافی درباره بحث داوری ندارند و داور نبوده اند که بخواهند درباره یک داور تصمیم بگیرند و اکثرا بازنشسته هستند! متاسفانه کسانی که به لحاظ قانونی نباید مشغول به کار باشند ولی از از پست و مقام دست نمی کشند چنین تصمیمی گرفتند. من بیشتر از عدم روراستی و صداقت ناراحت شدم چون با توجه به صحبتی که کرده بودیم و قرار بود یک سال دیگر ادامه دهم و بعد در یک شرایط مناسب خداحافظی کنم که متاسفانه رخ نداد.

*گفته می شود هدایت ممبینی تصمیم گیرنده اصلی درباره شما بوده، کسی که بازنشسته نیست و خودش هم داور بین المللی بوده است و جزو همان نسلی بود که با شما شروع کرد و خودش هم خیلی تلخ و ناگهانی از لیست کنار رفت. ایشان همین روند را برای شما رقم زده و قبل تر هم حسن کامرانی فر، محسن ترکی، علیرضا فغانی و سعید مظفری زاده با دلخوری کنار رفتند. چرا از آن نسل همه با دلخوری و دل زدگی کنار می روند؟ حتی مسعود مرادی که قبل تر بود هم با دلخوری کنار رفت!

واقعا نمی دانم چه شرایطی است، من خودم گفتم که با توجه به کارنامه قوی که داشتم دلم می خواست طور بهتری کنار بروم. خب ما دوستان دیگری هم داشتیم که همه نفرات توانمندی بودند. من از رییس فدراسیون و اعضای هیئت رییسه که این کاره نیستند توقعی ندارم ولی از کسی که رییس کمیته داوران است و خودش خاک این رشته را خورده و مشکلاتی که گفتید را چشیده توقع نداشتم. اگر هم مسئولیت با رییس فدراسیون و هیئت رییسه بوده باید جلوی آن ها می ایستاد. از یک سری اتفاقات داخلی و صحبت های مطرح شده خبر دارم ولی خب متاسفانه شرایط مناسبی رقم نخورد.

*حرف هایی از این دست که مثلا داوری که دیگر نمی تواند تورنمنت مهمی برود چرا در لیست باشد و درآمدش بالاتر باشد و از این دست صحبت ها؟

من دقیق نمی دانم چه صحبت هایی داخل انجام شده ولی گفتند دیگر کافی است هرچقدر مسافرت رفته کافی است؛ ضمن اینکه ما در جام جهانی گذشته داور 46 ساله داشتیم که قضاوت کرد و همین الآن در تورنمنت جوانان یک کمک داور 48 ساله هست و از نظر فیفا و afc منعی ندارد.

حداقل این بود که تا یک سال آینده به مسابقات می رفتم و به داوران جوان تر که آینده دار هستند، تجربیاتم را انتقال می دادم. همین طور در بازی های سخت داخلی کمک می کردم ولی خب علاقه ای نداشتند و من هم تا شرایط را دیدم خداحافظی کردم.

الآن یک بحثی صرفا به اسم جوانگرایی وجود دارد که من می دانم سال آینده انتخابات فدراسیون است برای جمع آوری رای نیاز به یک سری مسائل دارند و احتمال می دهم اتفاقی که برای من رخ داد به انتخابات فدراسیون هم ارتباط داشته باشد.

*کمی به گذشته برویم؟ به داوری های معروف تان .بازی اخراج رونالدینیو در جام باشگاه های جهان هم شما حضور داشتید. درست است؟

بله، رده بندی جام باشگاه های جهان بود سال 2013.

*کلا علیرضا(فغانی) علاقه خاصی به اخراج ستاره‌ها دارد!

نه واقعا، درباره اخلاق علیرضا زیاد صحبت می کنند که بعد جام جهانی فرق کرد یا دوست دارد بازیکنان بزرگ را اخراج کند ولی نه این بحث ها نیست. به هر حال در زمین باید با عدالت قانون را رعایت کنیم.

*آنجا ارتباط رادیویی هم داشتید و می شنیدید که چه می گذرد.

بله، مشکل خاصی نبود واقعا. مشکل از بازیکن است، داور دوست دارد در بازی اصلا کارت ندهد و بدون کارت داد بیرون بیاید ولی گاهی اوقات خود بازیکنان این شرایط را ایجاد می کنند؛ حالا یا با نوع حرف زدن یا نوع حرکات و خطایی که داخل زمین انجام می دهند که داور براساس قوانین با آن ها برخورد می کند. البته بعضی اوقات مدیریت می شود ولی خب کاری که رونالدینیو انجام داد خطای شدیدی بود و به درستی هم اخراج شد. علیرضا فغانی اخلاقی دارد که اصلا کوتاه نمی آید. بعضی از داورها شاید کوتاه بیایند ولی علیرضا روی بحث خطا و اعتراضاتی که می شود کوتاه نمی آید.

*رونالدینیو آن لحظه چه گفت؟ خیلی شاکی بود.

نه، بحث این بود که او می گفت عمدا این کار را نکردم و هدفم توپ بود و بعد هم می گفت خطای قابل اخراجی نبود ولی به لحاظ قانونی کار درستی بود و مورد تایید فیفا هم قرار گرفت.

*آن بازی معروف نفت و تراکتور در تبریز را هم بودید؟

بله بودم. در آن بازی هم به لحاظ قانونی کار درستی انجام داد حالا اشکالاتی هم بود.

*کارت زرد اول آندو خیلی سخت گیرانه داد. این که اگر به دایره زمین بیایی و مانع شروع بازی شوی کارت می گیری!

آن هم به لحاظ قانونی تاخیر در شروع مجدد بازی بود، ما چون ارتباط داشتیم دیدم که از زمان گل برگردند خیلی زمان برد و آقای فغانی چند بار گفت که زودتر بیایید داخل زمین و با تاخیر آمدند و مجددا آن کار را انجام داد و گفتم علیرضا در برخی مسائل کوتاه نمی آید. به نظر من آن جا هم کارش را به درستی انجام  داد. آن جا همه اشکالات گردن علیرضا افتاد که حقش نبود.

*فکر کنم برای خود شما هم یکی از سخت ترین روزهای داوری بود و بعد از آن دو ماه تمام مشکلات فوتبال ایران گردن شما افتاد. آن روزها را چگونه گذراندید؟

خیلی سخت بود، تجربه داریم که اگر چنین اتفاقاتی برایمان افتاد بتوانیم با آن کنار بیاییم. واقعا سخت است مخصوصا وقتی کنار خانواده باشید و آن ها هم خبردار باشند یا اگر خبردار نباشند باید خودمان را کنترل کنیم مقابل این حملاتی که می شود. البته روی کمک داورها فشار کمتر است و داورها معمولا بیشتر دیده می شوند ولی خب ما هم این شرایط را حس کردیم و سعی کردیم تحمل کنیم و رد شویم.

*قشنگ ترین روز داوری تان چه روزی بود؟

خب ما مسابقات بین المللی که می رویم. داوری به قدری سخت است و فشار زیاد است که وقتی که به برخی بازی ها می رسی احساس خوبی به آدم دست می دهد. ما فینال های مختلفی را با بچه ها رفتیم و قضاوت کردیم مثل المپیک و باشگاه های جهان و رده بندی جام جهانی ولی فینال المپیک از همه بیشتر چسبید. ما چند ماه قبلش هم فینال جام باشگاه های جهان بین بارسلونا و ریورپلاته را قضاوت کرده بودیم و فکرش را هم نمی کردیم که فینال المپیک را به ما بدهند. ما در المپیک دو بازی خوب را قضاوت کرده بودیم و با توجه به اینکه فیفا در انتخاب داوری تقسیم بندی دارد که فینال هر رده از مسابقاتش را به داوران یک قاره بدهد و ما هم شش ماه قبل فینال باشگاه های جهان را قضاوت کرده بودیم فکرش را هم نمی کردیم فیفا بازی فینال بین برزیل و آلمان در ماراکانا را به ما بدهد که واقعا احساس خوبی داشتیم. این صحبت ها هم فکر ما بود چون از قدیم اتفاق افتاده بود. آقای بوساکا که مسئول دپارتمان بود روز آخر داورانی را که مانده بودند جمع کرد و گفت برای من تفاوتی ندارد داور برای کدام کشور یا قاره است برای من عملکرد مهم است. این سه داور ایرانی شش ماه قبل فینال باشگاه های جهان را به خوبی قضاوت کردند و خودشان هم فکر نمی کردند قضاوت این بازی به آن ها داده شود ولی چون عملکرد خوبی در دو بازی که به آن ها دادیم داشتند، مجددا من فینال را به آن ها دادم و در تورنمنت های بعدی هم به آن ها قضاوت خواهم داد و برای من فرقی نمی کند و نوبتی هم نیست.

*در جام جهانی هم تا آخرین روز مسابقات سر همین لجبازی علیرضا تا روز آخر حتی یک بار هم از var استفاده نکردید و احساس می کنم می شد فینال را به شما بدهند.

همان طور که گفتید اوج داوری ما در جام جهانی بود که چهار بازی خیلی سخت را قضاوت کردیم و همکاری خیلی خوبی باهم داشتیم و به نظرم عامل اصلی موفقیت تیم داوری ما این بود که ارتباط قلبی بین ما برقرار بود و هدفمان یکی بود و از سال 2014 که بین خودمان صحبت کردیم هدفمان را فینال جام جهانی قرار دادیم و گفتیم اگر قرار است به جام جهانی برویم باید فینال را قضاوت کنیم. واقعا هم در 3-4 سال قبل جام جهانی سختی زیادی کشیدیم و مشکلات زیادی را تحمل کردیم و خدا رو شکر.  داوران بزرگی در جام جهانی بودند و با توجه به سه بازی که قضاوت کردیم همه داوران و سایت های کشورهای مختلف می گفتند که داور فینال جام جهانی تیم داوری ماست ولی خب باز خدا را شکر که همان رده بندی را هم به ما دادند چون داوران خیلی بزرگی بودند و ضمن اینکه اگر فینال را هم می دادند خیلی راحت می رفتیم و قضاوت می کردیم ولی خب بعضی مواقع در مسائل بالا اتفاقاتی می افتد که از دست داور خارج است و وظیفه ما قضاوت کردن است و هر بازی می دهند باید قضاوت کنیم.

*کلا آنجا علیرضا تبدیل به یک ستاره شد و فکر کنم هیچ داوری قبل او ستاره نشده بود ولی شما کمک داورها خیلی محجوب هستید و خیلی هم پشت هم بودید. مثلا علیرضا خیلی با خبرنگارها و مردم خیلی گرم است یا منصوری برخلاف چیزی که نشان می دهد با کارهایی که در روسیه کرد و سوار شدن وسایل ترسناک نشان داد خیلی آدم نترسی است.

بله محمدرضا خیلی نترس است. من به شما گفتم عامل موفقیت ما واقعا همین ارتباط قلبی بود و مهم هم نیست که علیرضا بیشتر دیده شد، مهم این است که به عنوان داورد توانستیم جامعه داوری مان را سربلند کنیم و به تمام دنیا نشان دهیم. در 4-5 سال گذشته فدراسیون ما چه کرده یا فوتبال ما چه مقامی آورده است؟ برای همین تیم المپیک چه جنگ و دعوایی است و 3-4 مربی عوض کرده اند.

*آقای تاج در جام جهانی هم خیلی پز شما را داد.

بله خب، من می گویم افتخاری که کسب می شود حالا توسط یک نفر یا یک تیم، فقط برای خود شخص نیست برای فدراسیون هم هست. مدام اسم فدراسیون ما را می آورند و بحث من هم همین است که با شرایطی که ما به وجود آوردیم و نام کشورمان به لحاظ داوری در همه دنیا پرآوازه شد، حداقل انتظار این بود که وقتی می خواهند تصمیمی را درباره ما بگیرند با منطق و درایت باشد و با حداقل با ما صحبتی شود. من اول هم گفتم هیچ مشکلی برای خروج از داوری نذاشتم ولی بهتر بود این صحبت با من می شد که مرا نمی خواهند به عنوان داور بین المللی رد کنند و به جایم از یک جوان استفاده می کنند. همان طور که من خودم 27 سالگی وارد لیست بین المللی شدم و یک داور باتجربه کنار رفت که من جایگزین شدم، من هم این کار را به راحتی و با دل و جان انجام می دادم. عشق من داوری لست و خب تا آخر عمر که نمی توانم داوری کنم.

*یک سوال درباره مسائل مالی می خواهم بپرسم، شما یک معلم هستید و فکر کنم که اگر این داوری های بین المللی اخیر نبود و هر کدام از شما خارج نمی رفتید داوری ایران می مرد. شاید بخشی از این هیجانی که آن نسل در دوره 35 سالگی داشتید که آنفدر خوب باشید با صرفه اقتصادی که داشت همراه شده بود؛ درست است؟

در بحث آموزش و پرورش هم خب من معلم هستم و معلمی هم مانند داوری واقعا عشق است و علاقه می خواهد. بچه ها گاهی از من می خواهند بازی هایشان را ببینم و آینده شان را پیش بینی کنم. داورانی که نتوانند به درجه بین المللی برسند واقعا نمی توانند در کنار عشقشان به مسائل مالی برسند و در واقع اگر بین المللی نشوند به لحاظ مالی به جایی نخواهند رسید. چون بازی های داخلی به خصوص رده های پایین تر واقعا از نظر مالی چیزی ندارد. با این همه رفت و آمد و مشکلات به لحاظ مالی سودی ندارد ولی خب بحث بین المللی فرق می کند و در مسابقات بین المللی مختلف حق الرحمه ها فرق می کند و به ورت دلاری است و همان طور که فرمودید آن اوایل داوران ما به قدری تاپ بودند که خب ما 6 داور الیت داشتیم و 9تا هم کمک بودیم، طوری بود که وقتی ما برای بازی خارجی می رفتیم و برمی گشتیم، دو روز استراحت و باز دوباره می رفتیم. چندین مورد به این صورت بود که چون داوران ما تاپ بودند. تنها سه تا کشور بودند که 6 داور داشتند که یکی ایران بود و دیگری ژاپن و فکر کنم عربستان و بقیه دوتا و سه تا. به خاطر همین و با توجه به توانایی داوران بازی های زیادی به آن ها می دادند و در کنارش بحث مالی هم بود که به نفع ما می شد.

*در جام جهانی همه نشستند و حساب کتاب کردند که مثلا سهم شما شد 60 هزار دلار و یکی 80 هزارتا و علیرضا 120 هزارتا. همه کلی ضرب در قیمت دلار کردند ولی هنوز نیامده است؟

نمی دانم وقتی به دستمان برسد باید در چند ضرب کنیم ولی متاسفانه یک سال و خورده ای از مسابقات گذشته و هنوز حق الزحمه ما را نداده اند. حتی فکر کنم منابع مالی که باید در بحث بازیکن ها به فدراسیون تزریق شود هم دریافت نشده و امیدوارم این اتفاق سریعتر رخ دهد.

*کلی هم حسرت خوردید دیگر، قیمت دلار پایین آمد.

نه اصلا. من که حرص این مسائل را نمی زنم و فقط دعا می کنم خدا سلامتی به من و دوستانم بدهد. شما هرچقدر پول هم داشته باشید خدایی نکرده اگز سالم نباشید و مشکلی باشد باید آن پول را هزینه آن کنید. ترجیح می دهم پول کمتر داشته باشم ولی سلامتی هم داشته باشم.

*از داوری حسرتی به دل شما مانده است؟

نه، خدا را شکر. من همیشه گفته ام و خیلی ها شاید بخواهند من را اذیت کنند و تخریب کنند ولی همیشه گفته ام عزت و ذلت دست خداست و خدا را شکر می کنم که به هرحال در این دورانی که در داوری بوده و چه در داخل و چه در خارج به بالاترین سطح مسابقات رفته ام و هرچه فینال در آسیا و دنیا بوده به اتفاق دوستان رفته ایم و قضاوت کرده ایم. اصلا حسرتی از این بابت ندارم و خوشحالم که حداوند این لطف را به من داشته است.

*سوال آخر هم درباره تیم ملی بپرسم که خیلی درباره اعتراض به داوری صحبت می کردند و یکی از سرگرمی های شما این بود که داورانی که برای ایران قضاوت می کردند بیایند و غر بزنند که چرا اینگونه است.

ما همیشه بعد از بازی می رفتیم و از داوران عذرخواهی می کردیم بابت شرایطی که در زمین بازی اتفاق می افتاد و متاسفانه می بینیم هنوز این بحث اعتراضات در کشورمان حل نشده است. وقتی var می آید دیگر دو سه تا دوربین هست و چک می کنند و دیگر بعد از اینکه تصمیمی گرفته می شود دیگر اعتراضی نمی شد و تنها تیمی که اعتراضی می کرد تیم ایران بود و متاسفانه در جام ملت ها هم دیدیم که باز از همین موضوع اعتراضات ضربه خوردیم. در حالی که با توجه به بازی هایی که انجام دادیم واقعا توانایی این را داشتیم که قهرمان شویم. الآن هم این موضوع در داخل اتفاق می افتد و متاسفانه فدراسیون و کمیته انضباطی خیلی خوب برخورد نمی کند و عاقبت دامن گیر تیم ملی می شود. همه مردم انتظار داشتند تیم ملی بعد از چهل و خرده ای سال قهرمان شود که متاسفانه اتفاق رخ نداد و ما هم مثل مردم خیلی ناراحت شدیم. امیدوارم شرایطی پیش بیاید و روزی برسد که هرکس وظیفه خود را بداند و کارش را انجام دهد و در کار هم دخالت نکنند. انشالله روزی در فوتبال ما برسد که همه کسانی که در فوتبال هستند از آن لذت ببرند.

*دوتا صحنه را از شما می پرسم که نظرتان چیست. یکی صحنه رونالدو و پورعلی گنجی بود که بالاخره رونالدو پورعلی گنجی را زده بود یا نه؟

در آن موضوع برخوردی شد و بازیکن ما شیطنتی کرد و با توجه به قوانین فیفا که وقتی توپ در جای دیگری است یا بازی متوقف است، کسی ضربه ای وارد می کند که به همین صورت هم بود و شدت هم داشت، به لحاظ قانونی در آن صحنه باید کارت قرمز می داد ولی خب شاید یک سری ملاحظاتی انجام شد.

*همه علیرضا نیستند که برایشان فرقی نکند!

شاید اگر علیرضا بود این کار را می کرد.

*صحنه پنالتی را هم شما اعتقاد داشتید که اصلا پنالتی نبود مقابل پرتغال.

نه به نظرم واقعا هند نبود ولی شاید روی همان فشارهایی که روی داور آوردند پنالتی شد چ.ن خودشان هم بعدا آن صحننه را تایید نکردند چون صحنه های مشابه در جام جهانی رخ داد که داوران با استفاده از var آن را خطا نگرفتند و پنالتی اعلام نکردند.

255 43