اعتمادآنلاین| تصمیم آکادمی سوئد برای اعطای جایزه نویل ادبیات 2019 به «پیتر هاندکه» اتریشی (در کنار اولگا توکارچوک لهستانی به عنوان برنده سال 2018)  با انتقادات فراوانی از آکادمی از دو جهت رو به رو شده است. 

در درجه اول وعده آکادمی سوئد که جایزه نوبل ادبیات دیگر مرد-محور و اروپا-محور نخواهد بود محقق نشده است و هر دو برنده سال 2018 و 2019 از منطقه اروپا هستند و در 120 سال گذشته مهم ترین جایزه ادبی جهان تنها به 15 نویسنده زن تعلق گرفته است. 

از سویی دیگر، پس از حواشی پیرامون رسوایی اخلاقی در آکادمی سوئد که منجر به عدم اعطای این جایزه در سال گذشته شد، این نهاد ادبی رسما اعلام کرده بود رویکردهای خود را مجددا مورد ارزیابی قرار می دهد و منتقدان امیدوارند بودند مهم ترین جایزه ادبی جهان دیگر به چهره هایی اعطاء شود که هم بتوان آثار و هم سیاست‌های آنها را مورد ستایش قرار داد، اتفاقی که ظاهرا با انتخاب «پیتر هاندکه» به عنوان برنده سال 2019 روی نداده است و بسیاری از این انتخاب آکادمی حیرت زده شدند. 

«هاری کانزرو» نویسنده انگلیسی درباره اعطای نوبل ادبیات 2019 معتقد است که اگر «هاندکه» از رژیم نسل کش «میلوشویچ» حمایت نکرده بود جایزه نوبل را می توانست زودتر از اینها دریافت کند. امروز بیشتر از هر زمان دیگر به روشنفکرانی نیاز داریم که بتوانند از حقوق بشر در مقابل بی تفاوتی ها و بدبینی های رهبران سیاسی ما جانانه دفاع کنند و «هاندکه» چنین فردی نیست. 

«اسلاوی ژیژک» فیلسوف، نظریه پرداز و جامعه‌شناس اسلوونیایی که همواره از منتقدین سرسخت «هاندکه» بوده است نیز در این باره اظهار کرد: «هاندکه» در سال 2014 خواستار عدم برگزاری و برانداخته شدن جایزه نوبل ادبیات شد و گفت این جایزه موجب تقدیس کاذب ادبیات میشود.

اعتقادی که او داشت امروز به اثبات رسید. کسی که از جنایات جنگی دفاع می کرد حالا نوبل ادبیات دریافت کرده در حالی که کشور ما سوئد کاملا در ترور شخصیت قهرمان زمان یعنی «جولیان آسانژ» مشارکت کرد؛ واکنش ما باید این گونه باشد: نوبل ادبیات را به «هاندکه» ندهید و جایزه صلح نوبل را به «آسانژ» دهید. 

«میها مازینی» رمان‌نویس و فیلمنامه‌نویس اسلوونیایی نیز در واکنش به اعطای نوبل ادبیات 2019 عنوان کرد: برخی نویسندگان روح خود را به ایدئولوژی، برخی به نفرت و برخی دیگر به قدرت و پول فروختند اما آنچه بیشتر از همه مرا آزرده می کند ساده لوحی «هاندکه» در مقابل رژیم «میلوشویچ» بود. این یک موضوع شخصی است.

هرگز زمستان سردی را فراموش نمیکنم که یوگسلاوی در آستانه فروپاشی بود و هیچ چیز در قفسه فروشگاه موجود نبود. ما یک خانواده جوان بودیم و دختر کوچک من کودک نوپایی بود و هوا به شدت سرد بود. تمام روز را در صف طولانی برای نفت ایستادیم و بعد از ظهر که تقریبا یخ زدن بودیم مقاله «هاندکه» را درباره یوگسلاوی خواندم و حتی در آن زمان در ساده لوحی او فردی خشن و خوشیفته یافتم. 

«جنیفر ایگان» داستان‌نویس آمریکایی و رئیس سازمان ادبیات و حقوق بشر انجمن قلم آمریکا نیز در بیانیهای اعلام کرد گرچه انجمن قلم به طور کلی اظهار نظری درباره دیگر موسسات نمی کند اما در رابطه با اعلام برنده نوبل ادبیات امسال، استثنا قائل میشود.

در این بیانیه آمده است: «از انتخاب نویسنده ای که از صدای عمومی خود در جهت نادیده گرفتن حقایق تاریخی استفاده کرده و از عاملان نسل کشی چون «اسلوبودان میلوشویچ» رئیس جمهور سابق صربستان حمایت کرده، حیرت زده شدیم.

ما تصمیم آکادمی سوئد مبنی بر اعطای جایزه نوبل ادبیات و تمجید از نبوغ زبانی فردی که مصرانه  مستندات جنایان جنگی را انکار کرده است را نمی پذیریم.

اکنون که ملی گرایی، رهبری استبدادی و اطلاعات نادرست در سراسر جهان رو به افزایش است، جامعه ادبی شایسته چیزی بهتر از این است. ما عمیقا از انتخاب کمیته نوبل  متاسفیم. 

پیش از این و در سال 2008 نیز «جاناتان لیتل» نویسنده آمریکایی-فرانسوی نیز گفته بود گرچه ممکن است «هاندکه» نویسنده فوق العاده ای باشد اما به عنوان یک انسان دشمن من است.

«آلن فینکلکروت» فیلسوف و نویسنده فرانسوی نیز «هاندکه» را یک هیولای ایدئولوژیک توصیف کرده و همچنین«سوزان سانتاگ» نویسنده آمریکایی که در جریان جنگ بوسنی چند ماهی را در سارایوو گذرانده است نیز معتقد است اظهار نظرهای «هاندکه» او را برای دوستانش در نیویورک تمام کرده است. 

دکتر «هلن فینچ» استادیار زبان آلمانی در دانشگاه لیدز انگلیس نیز از توانایی فوق العاده «هاندکه» در کاوش تجارب انسانی تمجید کرد اما گفت اعطای نوبل به وی نشان داد که کمیته نوبل ادبیات همچنان شیفته مردان سفید اروپایی با سنت شاعرانه نخبه گراست. 

انتخاب «پیتر هاندکه» به عنوان برنده نوبل ادبیات 2019 موجب خشنودی برخی نیز شده و رسانه های صربستانی یکپارچه از این تصمیم تمجید کردند و «الکساندر فن در بلن» رئیس جمهور اتریش نیز ضمن تشکر از «هاندکه» او را نویسندهای با صدای منحصر به فرد برشمرد. 

منبع: ایسنا