صدای بابا حسن ، در میان فریادهای بچه ها گم شده. هیاهوی کودکانی که بلاتکلیفند و  نگران رسیدن پاییز و شروع دوباره مدرسه.هر چند پیرمرد سعی دارد هر طور شده بچه ها را مجاب کند ، اما خودش هم خوب می داند که بی فایده است . کودکان و نوجوانانی که تشنه تحصیلند و پر از شور زندگی ، اما مدرسۀ نوساز و زیبای آنها با زلزله ای نه چندان شدید ، آسیب دیده و حالا غیر قابل استفاده است . بچه ها از گوشه و کنار شنیده بودند که اگر این آسیب ها در فرصت باقی مانده ترمیم نشود ، ناچارند دوباره درگیر همان کانکس هایی شوند که هنوز زمان زیادی از برچیده شدن آنها نگذشته.

در زلزله اخیر مسجد سلیمان ، تعداد زیادی از منازل و اماکن عمومی از جمله تعدادی از مدارس ،آسیب کلی دیده که در این میان 3 مدرسه نوساز هم وجود دارد. مدارسی که فقط چند سال از ساخت آن میگذرد اما حالا قابل استفاده نیست . قوه قضائیه هم به این موضوع ورود کرده و سازندگان 3 مدرسه نوساز را تحت پیگرد قرار داده است .

در حالی که مدیران آموزش و پرورش ، از برچیده شدن مدارس خشتی و گلی تمام کشور از اول مهر خبر میدهند ، 9 هزار دانش آموزِ 16 مدرسه تخریب شده مسجد سلیمان در زلزلۀ تیر ماه ، باید به مدارس سالم منتقل شوند. رئیس آموزش و پرورش مسجدسلیمان میگوید در این صورت  و با ازدحام بالای دانش آموزان در کلاس ها، مجبور به ایجاد مدارس کانکسی و یا پیش ساخته خواهیم شد .  آقای داوودی گفته : از 41 مدرسه ، 14 تای آن  آماده شده  و مابقی برای اول مهر قابل استفاده نیست . رئیس آموزش و پرورش مسجد سلیمان تاکید میکند که هر چند ظاهر این مدارس آسیب چندانی ندیده ، اما مدرسه ای که ترک و شکاف عمیق برداشته و آسیب دیده ، ضریب امنیتی پایینی دارد و قطعا برای تحصیل دانش آموزان محل امنی نیست.

تخریب مدارس سنگی و گِلی در حوادثی همچون زلزله ، جای تعجب ندارد ، اما نکته قابل تامل اینجاست که کدام اصل از اصول ساخت و ساز در بنای این مدارس تازه تاسیس رعایت نشده که با یک زلزله 5 و نیم ریشتری غیر قابل استفاده شده اند؟

خبرها از پیگیری قضایی این مساله حکایت دارد . دادستان مسجد سلیمان میگوید : در بازدید از این مدارس تازه تاسیس متوجه شدیم که با وجود نوساز بودن ، قابلیت استفاده را ندارند. به همین دلیل پرونده ای تشکیل دادیم تا اخلال صورت گرفته در ساخت این مدارس ، مورد بررسی قرارگیرد.

در حالی که پرونده رسیدگی به علت تخریب این مدارس نوساز باز شده ، مسئولان آموزش و پرورش خوزستان به طور کلی منکر تخریب این مدارس شده اند . قربانی ، مدیرکل سازمان توسعه و تجهیز مدارس استان میگوید: ما هیچگونه تخریبی در مدارس نوساز نداشتیم و تنها دیوارهای این مدارس ترک برداشته اند. حال باید این سوال را از آقای قربانی پرسید که باتوجه به نظر دادستانی و دیگر کارشناسان مبنی بر غیرقابل استفاده بودن این مدارس ، حاضر است ضامن سلامت تک تک کودکان و نوجوانانی باشد که قرار است در این مدارس تحصیل کنند؟

مساله دیگر ، هزینه هاییست که دوباره باید برای نوسازی و تعمیر این مدارس مصرف شود . بودجه ای که قطعا در این مناطق ، هزینه کردهای دیگری هم دارد. حجت الاسلام امینی ، امام جمعه مسجدسلیمان می گوید : درشرایطی که جذب خیرین برای ساخت اماکن آموزشی  وقت و انرژی زیادی میطلبد ، چرا باید مدارسی به این نوسازی و زیبایی با زلزله ای با این قدرتِ کم ، از بین برود؟  باید دید مدارسی که در همین چند سال اخیر وبا وجود مهندس های ناظر و کارشناس ساخته شده در کدام بخشِ ساخت و سازشان اهمالی صورت گرفته که حالا غیر قابل استفاده شده اند؟

 نکته اینجاست که سازمان توسعه و تجهیز مدارس به عنوان متولی ساخت مدارس ، هیچ تقصیری را متوجه خود نمیداند. به اعتقاد آقای قربانی ، این مدارس بر اساس آیین نامه زلزلۀ همان سالِ تاسیس ساخته شده و درست بوده و مشکل اینجاست که حالا آیین نامه ها تغییر کرده است .

هرچند اهالی مسجد سلیمان ، پاسخ این سازمان را نمیپذیرند و معتقدند که این حرفها توجیهاتی ست که فقط برای فرار از بار مسئولیت مطرح میشود. آقای رضایی  ، یکی از ساکنین و معتمدین شهر، در این خصوص می گوید: در این زلزله بسیاری از خانه های خشتی و کاهگلی مردم فرونریخت ، اما در محله های مختلف شهر بناهای نوساز از جمله چند مدرسه نوساز وجود دارد که  آسیب دیده و بعضا غیر قابل استفاده شده اند.

نایب رئیس سازمان نظام مهندسی خوزستان که نظارت بر بازسازی این مدارس را برعهده دارد معتقد است این مدارس ، طبق آیین نامه قبلی ساخته شده ند ، اما حالا آیین نامه تغییر کرده است .

حسینی پور میگوید : مدارس نوساز ، به لحاظ معماری بسیار شبیه به هم و در مواردی حتی قرینه هستند و از جاهایی که ارتفاع سنگ چین آنها زیاد بوده دچار خسارت شده اند.

 نکته قابل تامل در بین این همه نظریه و سوال و جواب ، اینجاست که آیین نامه های ساخت و ساز ، با هر ویرایشی که باشند ، اگردرست و اصولی اجرا شوند ، هیچ ساختمانی نباید بعد از یک زلزلۀ 5 و نیم ریشتری  کاملا غیر قابل استفاده باشد.

حالا کودکان و نوجوانان مسجد سلیمانی  ، در حالی به استقبال سال تحصیلی جدید میروند که یا باید درمدارسی دیگر و  کلاسهایی با جمعیت بسیار زیاد درس بخوانند یا با یک عقب گرد و پس رفت ظالمانه و غیر منصفانه به همان مدارس کانکسی رضایت دهند.  به نظر میرسد که بجای ویرایش آیین نامه ، وجدان ناآگاه برخی پیمانکاران و ناظران است که نیاز به تغییر و ویرایش دارد.

*سهام خزلی

زلزله