علی ثابت، دبیر علمی دومین دوسالانه هنر طراحی کتاب (نشان شیرازه) در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه استانداردسازی در حوزه کتاب می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، عنوان کرد: یک طراح گرافیک باید در طراحی کتاب عوامل مختلفی مانند سلیقه، کاربرد فرهنگ، نوآوری، ابتکار و همچنین خلاقیت بصری را در نظر داشته باشد و آ‌ن‌ها را در فیزیک کتاب، شامل فرم و شکل، قطع و عوامل دیگر مثل طراحی روی جلد و صفحات داخلی ارائه کند.
 
وی با اشاره به اینکه کار گرافیک مطبوعاتی و صفحه‌آرا، تسهیل در فهم و خوانایی متن کتاب است، افزود: متن کتاب بعد از تایپ شدن هم می‌شود منتشر شود، ولی اساسا طراحی یک کتاب را به طراح گرافیک می‌سپارند تا ضمن نوآوری و خلاقیت بصری که به چیدمان متن و تصویر منجر می‌شود، موجب خوانایی کتاب و تسهیل‌ متن بشود.
 
ثابت ادامه داد: بعضی وقت‌ها افراد کتاب مورد علاقه خود را خریداری کرده‌ اما بعد از اینکه چند صفحه خوانده‌ به دلایلی مثل ناخوانایی متن، فشردگی حروف و سطرها نتوانسته‌ خواندن اثر را ادامه دهد که چنین موضوعی نشان می‌دهد گرافیک کتاب کاربردی نیست.
 
وی با بیان اینکه کاربردی بودن در گرایش‌های مختلف رشته‌های هنری مثل نقاشی مصداق پیدا نمی‌کند، گفت: در رشته گرافیک اساسا زمانی به اثری گرافیک می‌گویند که کاملا برای منظور خاصی به مخاطب راهنمایی کند و با استفاده از خلاقیت بصری به خواننده کمک کند استفاده بیشتری از آن ببرد و به همین دلیل در حوزه‌های مختلف گرافیک، کاربردی بودن بسیار تاثیرگذار است.
 
ثابت با اشاره به کاربردی بودن رشته گرافیک توضیح داد: به همین نسبت در رشته گرافیک مطبوعاتی مثل مجلات و کتاب‌ها شامل طراحی روی جلد و متن کتاب هم این موضوع مصداق پیدا می‌کند.
 
وی همچنین درباره نبود خلاقیت در گرافیک و طراحی کتاب‌های منتشر شده نیز گفت: به نظر من از یک سو طراحان گرافیک ذوق کافی به خرج نمی‌دهند تا برای هر کتاب به تناسب موضوع و مخاطب خلاقیت داشته باشند و از سوی دیگر سفارش‌دهنده کار یا همان ناشران هم در نبود نوآوری و خلاقیت در طراحی کتاب‌ها موثر هستند.
 
ثابت با اشاره به هزینه‌بر بودن طراحی کتاب برای ناشران، افزود: طراحی یک کتاب شامل جلد و صفحات داخلی هزینه‌های مختص به خود را به همراه دارد و با توجه به شرایط اقتصادی که برای ناشران وجود دارد برخی از ناشران برای اینکه هزینه کمتری بپردازند به این وجه از تولید کتاب توجه زیادی ندارند.
 
به گفته وی، در این زمینه ناشران با گرافیستی که با هزینه پایین‌تر کار می‌کند همکاری دارد و از سوی دیگر به گرافیست‌ها کمتر سخت می‌گیرند و از او انتظار خلاقیت دارند.
 
ضرورت به‌کارگیری مدیر هنری
ثابت همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا درباره لزوم حضور مدیر هنری در یک انتشارات گفت: برخی ناشران در مجموعه خود فقط به حضور صفحه‌آرا بسنده می‌کنند، در حالی که وجود مدیر هنری برای یک موسسه انتشاراتی ضروری است؛ زیرا مدیر هنری شخصی است که هماهنگی بین چند گروه هنرمندان را که قرار است در نهایت نتیجه کار آن‌ها در قالب کتاب منتشر شود، مدیریت کند.
 
وی ادامه داد: البته نمی‌توان این عنوان را به هر شخصی اطلاق کرد و این فرد ضمن اینکه باید تجربه مناسب در حوزه‌های مختلفی مثل عکاسی، تصویرگری، خوشنویسی، نقاشی، تایپوگرافی و گرافیک را داشته باشد، باید مجموعه‌ای از این مهارت‌های مختلف را هم در کنار یکدیگر دارا باشد.
 
ثابت با بیان اینکه فعالیت مدیریت هنری اهمیت زیادی در تولید کتاب استاندارد و مناسب دارد، عنوان کرد: مدیر هنری می‌تواند در تصمیم‌های نهایی مدیریت نشر هم موثر باشد و از سوی دیگر در یک فرایند کاری هنری، کتاب را به شکل مناسبی به مخاطبان ارائه کند.
 
وی تاکید کرد: برخی ناشران سالانه دو تا سه کتاب منتشر می‌کنند که چندان اهمیتی به گرافیک کتاب نمی‌دهند اما به نظرم مدیر هنری که هماهنگ‌کننده درخواست‌های سفارش‌دهنده با گرافیک است برای ناشران پرکار ضروری است.
 
نقش جایزه نشان شیرازه
ثابت همچنین درباره نقش جشنواره نشان شیرازه و تاثیرگذاری آن در صنعت نشر نیز گفت: ما تلاش داریم در این جایزه ضرورت حضور مدیر هنری و جایگاه مدیر هنری را بیشتر نشان دهیم و با انتخاب و نمایش آثار برگزیده این موضوع را دنبال می‌کنیم.
 
وی ادامه داد: از جمله اهداف ما در جایزه این است که سرانجام به استانداردهای مناسب بصری برسیم. در این مسیر قصد داریم با برگزاری سالانه و دوسالانه نمایشگاه و عرضه آثار برگزیده در شهرهای مختلف به خصوص شهرهایی که تعداد ناشران بیشتری دارند، همچنین برگزاری نمایشگاه به صورت دوره‌ای این کار را دنبال کنیم.
 
ثابت درباره تبعات این اقدامات توضیح داد: با این اقدام ناشران با طراحی‌های مختلف آشنا می‌شوند و نسبت به کارهای متنوعی که انجام می‌شود آگاهی پیدا می‌کنند. به‌نظرم همین موضوع رغبتی ایجاد می‌کند تا در تولیدات خود خلاقیت داشته باشند.
 
وی تاکید کرد: علاوه بر آن با ایجاد دبیرخانه دائمی برای این جشنواره امیدواریم بتوانیم ارتباط مستمر بین هنرمندان و ناشران برقرار کنیم و یک پل ارتباطی میان این دو بخش ایجاد شود تا به نیازهای یکدیگر پاسخ بگویند.
 
لزوم راه‌اندازی رشته گرافیک مطبوعاتی و کتاب
ثابت با اشاره به دیگر اقداماتی که جایزه نشان شیرازه دنبال می‌کند، گفت: درصدد هستیم با مشارکت وزارت علوم و تشکیل یک کمیته علمی، با تعدادی از دانشگاه‌های هنر ارتباط بگیریم تا رشته‌ای تخصصی با عنوان گرافیک مطبوعات و کتاب ایجاد شود.
 
وی افزود: اکنون صفحه‌آرایی کتاب و مجله برای گرافیک به عنوان چند واحد درسی تدریس می‌شود، ولی اگر شرایطی ایجاد شود تا رشته گرافیک کتاب و مطبوعات راه‌اندازی شود، این امکان وجود دارد که افراد بتوانند از بدو ورود تا پایان فارغ التحصیلی به صورت تخصصی در حوزه طراحی و گرافیک کتاب و مطبوعات تحصیل ‌کند و در این زمینه با وزارت علوم تحثیقات در حال رایزنی هستیم.
 
ثابت درباره نتایج این اقدام توضیح داد: اصلی‌ترین بحث هنر طراحی کتاب، کاربردی شدن رشته گرافیک است که استفاده از فونت مناسب یکی از این موضوعات به شمار می‌آید زیرا فونت فارسی با محدودیت‌های زیادی طراحی شده است.
 
وی تاکید کرد: در مقایسه با فونت‌های بی‌شمار خارجی در زبان فارسی، پنج فونت مناسب کتاب است که از میان آن‌ها چهار فونت توسط طراحان خارجی تولید شده و برای اعراب بوده که با کم و زیاد کردن حروف برای زبان فارسی هم کاربرد دارد.
 
به گفته ثابت، با ایجاد رشته گرافیک طراحی کتاب می‌توانیم به طور مشخص در زمینه ایجاد فونت‌های مناسب فعالیت فارسی اقدامات مناسبی داشته باشیم زیرا غلب فونت‌ها برای تیتر هستند و اگر کوچک شوند زیاد خوانایی ندارند و چشم اذیت می‌شود و طراحان حرفه‌ای می‌توانند در این زمینه کمک حال خوبی باشند.