ایران؛ رکوددار واردات لوازم آرایشی

آمارها در این زمینه خبر از واقعیت تلخی می‌دهند که کشورمان یکی از رکوردداران واردات لوازم آرایشی درجهان است؛ موضوعی که البته با تکذیب مسئولان مربوطه در این مساله روبه‌رو شده است و شاید باید از آنان بخواهیم که کمی با خود در این مساله روراست باشند، درنتیجه خواهند دید که با کتمان حقیقت نمی‌توان اصل واقعیت را انکار کرد.

هرچه بخواهید مهیاست؛ از شیرمرغ تا جان آدمیزاد!

براساس آخرین آمار منتشرشده از سوی ایسپا 39.5 درصد از مردم کشورمان از اینستاگرام استفاده می‌کنند و شاید اغراق نباشد که بگوییم بخش عمده‌ای از آنان به زنان و دخترانی اختصاص دارد که بخش اصلی تفریحات‌شان به خرید و فروش اقلام مختلف آرایشی و آموزش انواع خدمات متنوع برمی‌گردد؛ محفلی که از شیرمرغ تا جان آدمیزاد در آن پیدا می‌شود و استفاده از آن نیاز به مهارت خاصی ندارد.

البته ذکر این نکته نیز ضروری است که اینستاگرام را باید ازجمله شبکه‌های اجتماعی دانست که هیچ نظارتی روی آن وجود ندارد و شاید همین مساله بستر مناسبی را فراهم کرده است تا سودجویان به خرید و فروش لوازم آرایش قاچاق بپردازند.

صفحه‌های اینستاگرام آرایشی؛ به نام تحریم، به کام جیب خودشان

صفحه‌های اینستاگرام را بالا و پایین می‌کنم، به هزاران صفحه‌ای برمی‌خورم که لوازم آرایشی مختلف را با ترفندهای گوناگون به نمایش گذاشته‌اند و هر کدام به نوعی سعی دارند بگویند کیفیت کالایشان تضمین شده است و اگر جنس‌شان را نخریم، اساسی ضرر کرده‌ایم. با وارد کردن هشتگ #لوازم_آرایشی_برند به سراغ صفحه‌هایی رفتم که اگرچه همه آنان پسوند بیوتی را به اسم خود اضافه کرده و ادعای توجه به سلامت نیمی از جمعیت کشور را دارند اما نگاه درآمدزاگونه ‌آنان به زنان و دختران بیش از دلسوزی‌شان به چشم می‌آید و همین مساله نگرانی‌ام را درباره فعالیت بدون حساب و کتاب آنان در بستر یک اپلیکیشن خارجی بیشتر می‌کند.

برخی از این صفحه‌های اینستاگرامی که گویی ترسی ندارند، شماره‌تلفن‌های خود را روی صفحه‌های خود گذاشته‌اند و باقی پیام گذاشتن در دایرکت را تنها راه اعلام سفارش و خرید می‌دانند. به یکی از این صفحه‌های اینستاگرامی در دایرکت پیام می‌دهم، صفحه‌ای که علاوه‌بر خرید و فروش لوازم آرایش، اجناسی همچون لباس و کیف را هم در صفحه خود قرار داده است. با دادن سلامی به سرعت جوابم را داده و کارم را می‌پرسد. وقتی به او می‌گویم به دنبال خرید و فروش لوازم آرایشی هستم، با ذوق خاصی و ایموجی خندان برایم می‌نویسد که ما تنها پوشاک نیستیم و لوازم آرایش را از ترکیه و دیگر کشورهای اروپایی وارد می‌کنیم. از او درباره قیمت‌ها می‌پرسم، به من پاسخ می‌دهد که خریدهایشان از سایت‌های خارجی و برندهاست و جنسی را در مغازه دپو نمی‌کنند بلکه براساس سفارش مشتری خرید کرده و آن را در تهران به افراد تحویل می‌دهند که هزینه آن بسیار پایین‌تر و ارزان‌تر از خرید در داخل ایران درمی‌آید. نکته‌جالب ماجرا اینجاست که او تحریم را مشکل اساسی دختران و زنان ایرانی برای رسیدن به برندهای خارجی می‌داند و خطری که آنان برای وارد‌کردن کالای قاچاق متحمل می‌شوند را لطفی در حق زنان و دختران ایرانی! به جست‌وجویم ادامه می‌دهم.

نگویید قاچاق، کالاهایمان «های‌کپی» درجه یک هستند

در میان همه این پسوندهای بیوتی‌دار به یکی از آنان زنگ می‌زنم. دختری جوان که خود را مهسا معرفی می‌کند با من همکلام می‌شود، از شیوه آشنایی‌ام با آنان می‌پرسد و من به صفحه اینستاگرام‌شان اشاره می‌کنم؛ صفحه‌ای که محصولات مختلف برند را با قیمت‌های مختلفی به نمایش گذاشته‌اند و آدرسی را هم برای مراجعه حضوری قرار داده‌اند تا اگر خواستید بتوانید محصولات‌شان را از نزدیک ببینید. وقتی از قیمت پایین محصولات‌شان می‌‌پرسم به من پاسخ می‌دهد تمامی اجناسی که در صفحه اینستاگرام قرار داده‌ایم «های‌کپی» هستند، خودمان از ترکیه وارد می‌کنیم و اگر بخواهید جنس اصل آنان را دریافت کنید، باید هزینه بیشتری متقبل شوید.

در ادامه صحبتم به او می‌گویم منظورش از جنس «های‌کپی» همان اجناسی است که به صورت قاچاقی به کشور وارد می‌شود؛ حرفم را تایید می‌کند و می‌گوید که «نگویید قاچاق، های‌کپی درجه یک هستند و شما با سفارش دادن می‌توانید جنس اصل را با قیمت واقعی آن دریافت کنید؛ کالایی که هزینه آن به نرخ روز لیر محاسبه می‌شود و هزینه پیک آنان برعهده مشتری است اما به دلیل گرانی کالاهای اصل، هر فردی قادر به خرید آنان نیست و ما هم از طریق مسافرانی که به کشور ترکیه سفر می‌کنند، آن را برای شما تهیه می‌کنیم. پروسه‌ای که تنها 10 روز کاری طول می‌کشد و از خرید خود می‌توانید مطمئن باشید.»وقتی از نگرانی‌ام درباره کیفیت کالاهایشان می‌گویم، آدرس دفترشان را در محدوده قیطریه می‌دهد و اعلام می‌کند می‌توانید پیش از خرید از کیفیت محصولات آرایشی‌ آنان مطمئن شوید. پیش از اینکه با او خداحافظی کنم، حس کنجکاوی‌ام گل می‌کند و از او می‌پرسم با توجه به اینکه مزون شما قاعدتا باید با مجوزهای قانونی فعالیت کند اما این‌گونه کالاهای قاچاقی را به فروش می‌رسانید؛ تاکنون به شما ‌گیر نداده‌اند که او در پاسخ به من می‌گوید راهکارش برای این مساله کم‌کردن سفارش‌هاست تا در این زمینه به مشکل نخورده و هر سفارشی را در این زمینه قبول نمی‌کنند.

به یکی‌دیگر از آنان زنگ می‌زنم که دفترش در شرق تهران است و آفرهای مختلفی را برای خریداران قرار داده، ازجمله اینکه اگر حجم خریدتان به میزان خاصی برسد، پول پیک را برایتان حساب نکرده و به اصطلاح از مشتری‌های خاص آنان می‌شوید. فروشنده کالاهایش را «های‌کپی درجه یک» معرفی کرده و تاکید می‌کند هدف آنان خریدارانی است که نمی‌توانند متحمل خرید کالاهای اصل شوند و اکثر کالاهایشان را به صورت عمده وارد می‌کنند و برای اینکه درگیر مشکلات واردات کالاهای قاچاق نشوند، از واسطه‌ها استفاده کرده و کالا را به دست مشتری می‌رسانند. جالب اینجاست که گویی عدم‌نظارت بر این روند به جایی رسیده است که فروشندگان آن نه‌تنها استرسی در این زمینه ندارند، بلکه فروشنده آدرس دفترش را نیز اعلام می‌کند تا حضوری به دیدارشان بروم. در کنار صفحه‌های اینستاگرامی به سایت‌های خرید و فروش اینترنتی لوازم آرایشی می‌روم تا وضعیت بازار را در این آشفته‌بازار نوسانات قیمت ارز در کنار تب و تاب دختران و زنان برای زیباشدن به شیوه غربی در این سایت‌ها جست‌وجو کنم.

دیجی‌کالا؛ بستری برای فروش لوازم آرایش فیک

در همین راستا ابتدا به سراغ سایت‌های رسمی خرید و فروش لوازم آرایشی رفتیم، دیجی‌کالا را شاید باید ازجمله معدود سایت‌هایی دانست که در این زمینه سعی کرده است مبادی قانونی را برای خرید و فروش چنین کالاهایی رعایت کند، هرچند تخفیف‌های برخی اقلام آرایشی و بهداشتی برند آن جای تعجب دارد؛ چراکه قیمتش از دستفروش‌های مترو نیز پایین‌تر است و همین مساله اصل نبودن آنان را به رخ می‌کشد. به متصدی خدمات فروش دیجی‌کالا زنگ زده و مساله را جویا می‌شوم و او در پاسخ به سوالم درباره اینکه چگونه از کیفیت کالاهای این سایت اینترنتی و قاچاق نبودنش مطمئن شوم، می‌گوید در دیجی‌کالا دو نوع کالا داریم، یکی که جنس اصل و دیگری نوع فیک آن است که حق انتخاب با مشتری است و کالاهای فیک در پروفایل‌شان با عنوان برند متفرقه یا غیراصل نامگذاری شده‎اند اما درباره کالاهایی که برند آنان اصل است، باید بگویم آنان ضمانت دارند و صددرصد اورجینال به دست‌تان می‌رسانیم و مشکلی در آن نخواهید داشت. وقتی از او پرسیدم که فروش کالای فیک در بستر قانونی دیجی‌کالا وجاهت قانونی دادن به کالاهای غیراصل نیست، به من پاسخ داد که من نگفتم فیک است، گفتم اصالت ندارد. سوال خود را دوباره برای او بازگو کردم و متصدی دیجی‌کالا در پاسخ به من تاکید کرد دیجی‌کالا هیچ کالای قاچاقی ندارد و همه کالاها از مبادی قانونی وارد کشور شده‌‌اند و حتی اگر بفهمیم کالایی به صورت غیرقانونی وارد شده است، پیگرد قانونی خواهیم کرد اما ما حق انتخاب را به مشتری واگذار کردیم که این کالا را به صورت اصل خریداری کند یا اینکه محصولاتی را که اصالت ندارند، انتخاب کند؛ درنتیجه تصمیم با خودشان است.  او در پاسخ به اینکه چند وقت پیش تعدادی از میوه‎های قاچاق در دیجی‌کالا به فروش گذاشته بود، تاکید کرد که این میوه‌ها در همه جا به فروش رسیده بود اما پس از اینکه مراجع قانونی اعلام کردند این میوه‌ها به صورت قاچاقی وارد شده‌اند، آنان را برگشت دادیم و دیگر میوه لاکچری نداریم اما در حوزه لوازم آرایشی همه اجناس به‌طور قانونی وارد کشور شده‌اند اما یک‌سری از آنان اصل بوده و بخشی از آنان غیراصل هستند. پس از شنیدن توضیحات متصدی دیجی‌کالا وقتی از او پرسیدم چگونه کالای غیراصل از سوی نهادهای مربوطه همچون سازمان غذا و دارو تاییدیه سلامت گرفته‌اند، ما را به ایمیل سایت‌شان ارجاع داد و گفت سوالات خود را به صورت مکتوب بفرستید تا پاسخ‌تان را به‌طور کامل طی 24 تا 48 ساعت بگیرید.

نیازمند فرهنگ‌سازی جدی در استفاده از لوازم آرایشی هستیم

وقتی این مساله را با حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان در میان گذاشتیم، ‌او در ادامه پاسخ به اظهارات متصدی دیجی‌کالا گفت که در اینجا سازمان غذا و دارو باید بر این مساله نظارت کند اما مواردی که از مرزهای قانونی کشور و گمرکات وارد کشور می‌شوند، باید تاییدیه سازمان غذا و دارو را داشته باشند اما اینکه دیجی‌کالا می‌گوید قانونی می‌آوریم، من این را باور نمی‌کنم که صحت داشته باشد و قانونی باشد؛ چراکه کالاهایی که از مجاری رسمی وارد کشور می‌شوند، قطعا از فیلتر سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت و درمان چک می‌‌شوند و من توصیه می‌کنم حتما این مساله را از مسئولان وزارت بهداشت و درمان پیگیری کنید. از او درباره واردات کالاهای فیک و قاچاق لوازم آرایش در کنار نوسانات ارزی کشور پرسیدیم و شهریاری تاکید کرد که وزارت بهداشت متولی واردات کالاهای قاچاق نیست اما در این مساله باید مبادی ورودی این کالاها به کشور را بررسی کنند و مرزها باید توسط نیروهای انتظامی کنترل شوند. طبق آمار مستند حدود 27 تا 28 میلیارد دلار قاچاق در کشور داریم که دولتمردان مدعی کاهش 12 میلیاردی آن هستند اما همچنان هم رقم قابل‌توجهی کالای قاچاق در حال ورود به کشور است. البته از اینکه چه میزان از آن به لوازم آرایشی اختصاص دارد، آمار دقیقی نداریم اما بسیاری از لوازم‌های آرایشی در ایران متاسفانه به صورت فیک است که برای سلامت افراد هم ضرر دارد. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در بخش دیگری از سخنانش به تشریح وقوع چنین مساله‌ای پرداخت و گفت مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که تعداد ناظران وزارت بهداشت و درمان و سازمان غذا و دارو به اندازه‌ای نیست که بتوانند به تنهایی تک‌تک فروشگاه‌ها و مغازه‌های فروش لوازم آرایش را بررسی کنند تا بتوانند از اصل یا غیراصل بودن آنان مطمئن شوند. این مساله نیازمند یک هماهنگی بین‌بخشی کلی است.

او با بیان اینکه در این زمینه خلأ قانونی نداریم، تاکید کرد بارها برای این مساله صحبت شده است اما وزارت بهداشت و درمان با کمبود 85هزار نفری نیرو مواجه شده که در کلانشهری مانند تهران وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو مگر چند نفر پرسنل دارد که به این مساله رسیدگی کنند و بخواهند بر این مساله نظارت کنند، در این شرایط حتی یک‌دهم شهر تهران را هم نمی‌توانند نظارت کنند، با توجه به اینکه مسائل آنان تنها به این مواردی که شما اشاره کردید، خلاصه نمی‌شود و مسائل داروخانه‌ها و تمام تشکیلاتی که در حوزه دارو، غذا و موارد آرایشی به سلامت مردم برمی‌گردد، در حیطه کاری آنان است. شهریاری در ادامه صحبتش اما وظیفه اصلی را بر عهده مردم دانست و تصریح کرد که مردم نباید این کالاها را بخرند، خیلی از مردم می‌دانند اما مجددا چنین کالاهایی را می‌خرند. او در پایان ایران را از پرمصرف‌ترین کشورها در لوازم آرایشی پس از عربستان دانست و تاکید کرد در هیچ کجای دنیا و حتی کشورهای اروپایی این همه موارد آرایشی مصرف نمی‌کنند و به نظر من ما در این حوزه با مشکل فرهنگی روبه‌رو هستیم و همه اقشار در هر سنی در این مساله درگیر هستند که باید برای مواجهه با آن کار فرهنگی صورت بگیرد.

40درصد لوازم آرایش موجود در کشور تقلبی و قاچاقی هستند

در ادامه پیگیری‌های خود با کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان به گفت‌وگو پرداختیم و او در پاسخ به ما گفت در ابتدا باید ببینیم کالایی برچسب اصالت دارد یا خیر، اگر قانونی وارد شده باشد، باید برچسب اصالت داشته باشد اما درباره کالاهای قاچاقی که مشخص است قاچاق هستند و اصلا برچسب اصالت ندارند، کدشان را در سامانه بزنید، کد را تکراری اعلام می‌کند. او در پاسخ به سوالم درباره اینکه چه برخوردی باید با لوازم آرایشی فیکی که در شبکه‌های اجتماعی به اسم‌ های‌کپی خرید و فروش می‌شود، صورت گیرد، گفت که ما مسئول نظارت بر فضای مجازی نیستیم اما گزارش‌های مردمی از فضای مجازی را به پلیس فتا، دادستانی و تعزیرات می‌فرستیم؛ چراکه متولی فضای مجازی نیستیم و مواردی را هم که مردم گزارش می‌دهند به نهادهای مربوط اعلام کرده و خودمان در اینجا نقش شاکی را ایفا خواهیم کرد. اگر مواردی در حوزه داروخانه‌ها صورت بگیرد، زیرنظر مستقیم ماست، اگر مواردی در داروخانه‌های آنلاین صورت بگیرد، زیرنظر سازمان غذا و داروست و اگر در فروشگاه‌های دیگر هم باشد، می‌توان با واسطه این مسائل را پیگیری کرد، برای مثال از طریق اصناف پیگیری می‌شود یا اینکه واحدهای بهداشت و محیط وزارت بهداشت این مساله را پیگیری خواهند کرد اما اینکه کالایی در فضای مجازی برچسب تقلبی داشته باشد یا اینکه اصلا از این برچسب برخوردار نباشد، مستقیما کارویژه سازمان غذا و دارو نیست و ما متولی فضای مجازی نیستیم. وی در ادامه سخنانش تاکید کرد که «ما ابزاری به جز شکایات و گزارش‌های مردمی نداریم و همانطوری که گفتم اگر موردی مشاهده شود ما به‌عنوان شاکی این مساله را به نهادهای مربوطه اعلام می‌کنیم. مردم می‌توانند موارد را به تلفن 190 گزارش کنند. جایی که از ما مجوز نگرفته است، ما نمی‌توانیم بر آنان نظارت کنیم مانند اتفاقی که اکنون در عطاری‌ها صورت گرفته است.»

رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان در ادامه سخنانش با بیان اینکه حداقل 40درصد لوازم آرایشی موجود در کشور قاچاق، جعلی و تقلبی هستند؛ تصریح کرد مواردی که درنهایت کشف می‌شود و با آنان برخورد می‌شود، در مقایسه با این رقمی که گفتم اصلا عدد بالایی نیست و بعید می‌دانم به 10 درصد برسد. او در تشریح اینکه مسئولیت مقابله با این پدیده چه کسی است، اظهار داشت ما یک ستاد مبارزه با قاچاق کالا داریم که متولی بخشی از آن است، بخشی از آن برعهده نیروهای انتظامی و پلیس فتاست، بخشی از آن برعهده سازمان تعزیرات، بخشی برعهده قوه قضائیه و بخشی زیرنظر ما قرار دارد اما ما آنچه می‌توانیم به مردم توصیه کنیم این است که محل مطمئن برای خرید این محصولات داروخانه‌ها هستند؛ چراکه زیرنظر مستقیم سازمان غذا و دارو هستند.  در پایان باید گفت اگرچه در ادامه پیگیری‌های خود به سازمان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و اتحادیه فضای مجازی نیز زنگ زدیم اما عملا نتوانستیم با آنان صحبت کنیم و دست آخر مشخص نشد چه کسی باید بر این مساله نظارت داشته باشد. به نظر می‌رسد پاس‌کاری مسئولان در این مساله موجب شده است سودجویان از این وضعیت سوءاستفاده کرده و هرکس به شیوه خود عمل کند؛ مساله‌ای که در آینده مشکلات عدیده‌ای را برای دختران و زنان کشورمان پدید خواهد آورد و ما را با مشکلات بسیاری در این مساله روبه‌رو خواهد کرد. محصولاتی که به گفته پزشکان می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند سرطان، به‌هم‌ریختگی تعادل هورمونی و حتی ناباروری شود و شاید میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در این زمینه بعدها نتواند پاسخگوی این ضعف نظارتی در این حوزه باشد. ارزانی‌ محصولات آرایشی برای زنان و دختران ایرانی هزینه گزاف و گران‌قیمتی را به همراه خواهد داشت و در بسیاری از موارد شاهد هستیم گاهی یک محصول اصل خارجی وقتی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود، به خاطر حمل‌ونقل نامناسب دچار فساد شده و استفاده از آن با عوارض همراه است، مساله‌ای که شاید امروز از آن ساده عبور می‌کنیم اما تاثیرات نابهنجاری را بر نسل آینده خواهد گذاشت.

* نویسنده : الهه قاسمی روزنامه‌نگار