شناسهٔ خبر: 34936171 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: فارس | لینک خبر

ناگفته‌های نشست «5+1» قزاقستان؛ آسیای مرکزی و نفوذ «حساب‌شده» واشنگتن

دور جدید نشست کشورهای آسیای مرکزی و آمریکا موسوم به «5+1» که در شهر «نورسلطان» قزاقستان برگزار شد، نشان داد «واشنگتن» به صورت حساب‌شده به دنبال افزایش نفوذ خود در این منطقه است.

صاحب‌خبر -

«سرگئی کوژمیاکین» تحلیلگر سیاسی روس در یادداشتی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد، به بررسی نتایج دور جدید نشست «5+1» با حضور مقامات سیاسی کشورهای آسیای مرکزی و آمریکا پرداخته است.

در این یادداشت آمده است: هرچند نشست «5+1» در شهر «نورسلطان» پایتخت   قزاقستان سر و صدایی به پا نکرد، اما نشان داد آمریکا همچنان به صورت حساب شده و برنامه ای به دنبال تحقق روند تحکیم نفوذ و حضور خود در آسیای مرکزی می باشد.

قابل یادآوری است چارچوب «5+1» که وزرای امور خارجه کشورهای منطقه و نمایندگان وزارت خارجه آمریکا را با خود دارد، تقریباً حدود چهار سال پیش ایجاد شده است.

در ابتدا در ماه سپتامبر سال 2015 وزرای امور خارجه پنج کشور آسیای مرکزی به آمریکا سفر کرده و در آنجا بین هم به توافق رسیدند که همکاری های درون منطقه ای را با حضور «واشنگتن» پیگیری کنند.

سرانجام در ماه نوامبر همان سال طی سفر «جان کری» وزیر امور خارجه پیشین آمریکا به منطقه، در شهر «سمرقند» ازبکستان مذاکرات وی با همتایان آسیای مرکزی برگزار شد و «اعلامیه مشترک در مورد مشارکت و همکاری» به امضا رسید که منجر به شکل گیری چارچوب «5+1» شد.  

در دومین نشست «5+1» که در ماه آگوست سال 2016 در «واشنگتن» دایر شد، نکات تا حدودی مبهم بیانیه یادشده، محتوای مشخص‌تری به خود گرفت.

در نتیجه پنج حوزه اصلی برای همکاری های آمریکا با منطقه تعیین شد

مقابله با چالش های تروریسم بین المللی

توسعه تجارت رقابتی با تأکید بر ایجاد تولیدات جایگزین کالاهای وارداتی

تشکیل کریدورهای حمل و نقل منطقه ای و کاهش موانع تجارت متقابل

پروژه های مشترک انرژی

از بین بردن تأثیرات منفی تغییرات آب و هوایی با حضور مستقیم آمریکا

پس از پیروزی «دونالد ترامپ» توجه وزارت امور خارجه آمریکا به آسیای مرکزی تضعیف شد ولی این وضعیت زیاد طول نکشید.

اهداف اصلی سیاست خارجی واشنگتن همراه با توسعه طلبی خاص آن نسبت به چین، روسیه، ایران و برخی دیگر از کشورها نمی تواند به منطقه آسیای مرکزی بدون ارتباط باشد.

نگاه امروز «کاخ سفید» به این منطقه به عنوان یک تخته پرش جهت اعمال نفوذ بر کشورهای یادشده می باشد.

استراتژی بلند مدت آمریکا برقراری کنترل واقعی بر آسیای مرکزی است تا با استفاده از موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه بتوان به کلیه پروژه های همگرایی با حضور «پکن»، «مسکو» و «تهران»  ضربات جدی وارد کرد.

در این راستا برای چارچوب «5+1» نقش بسیار مهمی در نظر گرفته شده است. بنابر این تعجب آور نیست که سال گذشته واشنگتن از راه برگزاری تعدادی از نشست ها با حضور نمایندگان کشورهای آسیای مرکزی در آمریکا و خود منطقه اقدام به فعال سازی مجدد این چارچوب کرد.

بنابر این نشست فعلی «5+1» در «نور سلطان» را باید ادامه این استراتژی دانست. در این نشست از طرف آمریکا «دیوید هیل» معاون سیاسی وزارت خارجه این کشور نمایندگی می کرد و جمهوری های آسیای مرکزی در سطح وزرای امور خارجه حضور یافته بودند.

این نشست از سه جلسه جداگانه در موضوعات «توسعه مشارکت اقتصادی»، «صلح در افغانستان» و «مسائل امنیتی در آسیای مرکزی» شکل گرفت.

با این حال موضوعات یادشده نشان می دهد آمریکا بر اساس برنامه تعیین شده برای «5+1» در سال 2016 اقدام کرده و هدف نفوذ همه جانبه در منطقه را دنبال می کند.

اطلاعیه های رسمی در مورد این نشست و بررسی چشم انداز گسترش روابط تجاری با جذب سرمایه گذاری و اجرای پروژه های اقتصادی چند جانبه توسط شرکت کنندگان نیز بحث فوق را تائید می کند.

علاوه بر آن، توجه ویژه ای به توسعه مشترک زیرساخت ها و ظرفیت های ترانزیتی و حمل و نقلی منطقه صورت گرفته است.

با توجه به تحلیل فرآیندهای اخیر می توان تائید کرد که واشنگتن روی دو کشور بزرگ و مهم آسیای مرکزی - قزاقستان و ازبکستان حساب باز کرده است. بحث فقط این نیست که دقیقاً این دو کشور هستند که چندین سال متوالی میزبان نشست «5+1» می باشند.

در ماه گذشته میلادی «بیبوت آتامکولوف» وزیر خارجه قزاقستان به آمریکا سفر داشت و با «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا که یکی از رهبران ارتجاعی ترین بخش نخبگان سیاسی این کشور شناخته می شود، دیدار و گفت و گو انجام داد.

در قزاقستان به طور مکرر بر ماهیت استراتژیک روابط کشورشان با واشنگتن تاکید می کنند. در حاشیه نشست نیز رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قزاقستان ضمن ملاقات های خود با معاون سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا به این مطلب به صراحت اشاره داشتند.

همکاری های تجاری و اقتصادی بین قزاقستان و آمریکا نیز همسو با تعاملات سیاسی به پیشرفت های قابل توجهی دست پیدا کرده است.

در سال 2018 مبادله بازرگانی میان دو کشور به 2.7 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال 2017 بیش از 30 درصد افزایش یافته است.

سرمایه‌گذاران آمریکا در استخراج و تولید نفت و گاز در دو میدان بزرگ «کاشاگان» و «تنگیز» حضور دارد.

واشنگتن همچنین برای ازبکستان نیز توجه زیادی قائل است. طی سال های اخیر  بین دو کشور توافقات مختلفی به میزان میلیاردها دلار امضا شده است. به عنوان مثال شرکت آمریکایی «توسعه اپسیلون» (Epsilon Development Company) در ازبکستان به استخراج ذخایر نفت و گاز مشغول می باشد.

علاوه بر آن توجه واشنگتن روی بخش های انرژی و بانکی این کشور نیز در حال افزایش است.

همچنین همکاری های نظامی و فنی بین ازبکستان و قزاقستان با آمریکا سرعت گرفته که هدف از آن انجام برنامه هایی نظیر تمرینات مشترک و فراهم کردن زمینه برای عرضه سلاح های آمریکایی برای منطقه می باشد. «پنتاگون» به صراحت به این نکته اشاره دارد که هدفش بیرون راندن روسیه از بازار تسلیحات آسیای مرکزی است.

این همه در حالی اتفاق می افتد که آمریکا و نزدیکترین متحدین آن بیش از پیش موازین حقوق بین الملل را زیر پا می گذارند. آنها در اقدامات تهاجمی خود علیه چین، روسیه، ایران، ونزوئلا و سایر کشورهای مستقل به تهمت، تهدید و حتی تحریکات مستقیم نظامی متوسل می شوند. البته رهبران کشورهای آسیای مرکزی نمی توانند در جریان این موضوعات قرار نداشته باشند.

مشارکت با کشورهای مختلف جهان یک روند عادی و حق حاکمیت ملی هر کشوری است. اما در شرایطی که یکی از این شرکا مانند راهزن بزرگراه رفتار کرده و همسایگان و همپیمانان واقعی استراتژیک شما را مورد تهدید قرار می دهد، تقویت روابط با چنین کشوری در حقیقت چندان خردمندانه نخواهد بود، به ویژه با توجه به منافع بلندمدت کشورهای منطقه.

به نظر می رسد که رهبری کشورهای آسیای مرکزی دیر یا زود باید تصمیم بگیرند که با که هستند و در سیستم روابط بین الملل امروز که بیش از پیش رو به پیچیدگی نهاده است، در چه طرفی قرار خواهند گرفت.

انتهای پیام/ح

نظر شما