گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-هانا حیدری، المپیادهای علمی دانش‌آموزی به آزمونی گفته می‌شود که هر سال در سطح دانش‌آموزان دبیرستانی در کشور برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این آزمون، شکوفایی استعداد دانش‌آموزان ایرانی خوانده می‌شود. از میان مدال‌آوران المپیاد کشوری تیم چندنفره‌ای برای شرکت در المپیادهای علمی بین‌المللی انتخاب می‌شود.

در حال حاضر، المپیادهای علمی دانش‌آموزی در کشور در هشت رشته ادبی، ریاضی، زیست‌شناسی، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، شیمی، فیزیک، کامپیوتر و نجوم و اخترفیزیک و جغرافیا برگزار می‌شود.

 مرحله اول المپیاد دی ماه برگزار می‌شود که 800 تا یک هزار دانش‌آموز در آن انتخاب می‌شوند. در مرحله دوم 40 تا 60 نفر انتخاب می‌شوند که این دوره در اردیبهشت برگزار می‌شود. اواسط تابستان وارد دوره تابستانه می‌شوند که برای آنها کلاس مخصوص برگزار می‌شود.

اواخر تابستان مرحله نهایی المپیاد کشوری برگزار می‌شود که در هر رشته المپیادی به هشت نفر اول مدال طلا و به نفرات بعدی مدال‌های نقره، برنز و لوح تقدیر تعلق می‌گیرد. از میان کسانی که مدال طلا گرفته‌اند، نیمی به المپیاد جهانی فرستاده می‌شوند.

اهدای مدال؛ اعلام حضور  در اتحاد آرمانی

اهدای مدال‌ به مقام معظم رهبری اقدامی مرسوم میان ورزشکاران و نخبگان است.  علیرضا کریمی مدال‌آور نقره در المپیاد شیمی سال 95 در گفتگو با خبرنگار آنا در این خصوص توضیح بیشتری می‌دهد:  هدف از اهدای مدال المپیاد نخبگان به مقام معظم رهبری نشان دادن اتحاد آرمانی است. درواقع مدال به شخص اهدا نمی‌شود بلکه به آرمان اهدا می‌شود.

وی افزود: بنابراین مدال به کسی داده می‌شود که پرچمدار این آرمان است و نوعی اعلام حضور در حرکت آرمانی از سوی نخبگان به شمار می‌رود. همچنین با اهدای مدال به مقام معظم رهبری الگویی به جوامع انسانی ارائه داده می‌شود.

تبعیض رنگی در مدال‌ها

تنها دانش‌آموزانی که مدال طلا کسب کرده‌اند، بدون نیاز به کنکور می‌توانند به دانشگاه بروند. همچنین برگزیدگان می‌توانند به عضویت بنیاد ملی نخبگان درآیند. دانش‌آموزانی که نقره و برنز کسب می‌کنند حدود 20 درصد سهمیه در کنکور دارند. البته برای برگزیدگان برخی از المپیادها مانند المپیاد نانو و سلول‌های بنیادی تسهیلاتی در نظر گرفته نشده است.

هدف از اهدای مدال المپیاد نخبگان به مقام معظم رهبری نشان دادن اتحاد آرمانی است. درواقع مدال به شخص اهدا نمی‌شود بلکه به آرمان اهدا می‌شود.

این در حالی است که به لطف سهمیه اعضای هیئت علمی در کنکور فرزندان استادان دانشگاهی می‌توانند به‌راحتی تغییر رشته و تغییر دانشگاه بدهند. سهمیه فرزندان هیئت علمی که مزایای بیشتری نسبت به سهمیه فرزندان ایثارگران،  شهدا و نخبگان المپیادی دارد، یکی از ناعادلانه‌ترین امتیازدهی‌ها در کنکور به شمار می‌‌رود.

المپیاد جهانی ارزش کاغذی دارد

گفتنی است که زمان برگزاری المپیاد جهانی برای هر رشته متفاوت است. بچه‌های المپیادی نیازی به دوره پیش‌دانشگاهی ندارند و به همین دلیل نیز باشگاه دانش‌پژوهان جوان کلاس‌های تخصصی برای آنها برگزار می‌کند که مباحث مهم المپیادهای جهانی به تفکیک تخصص به دانش‌آموزان یاد داده می‌شود.

مقام‌آوری در المپیادهای جهانی تسهیلاتی در کشور ندارد و در حد رزومه برای دانش‌آموزان حساب می‌شود. از سوی دیگر هیچ حمایت مالی از مدال‌آوران المپیادهای داخلی و جهانی نمی‌شود و افرادی که از نظر مالی ضعیف‌تر هستند مجبور می‌شوند به سراغ شغل معلمی بروند. این در حالی است که اگر به سراغ کارهای پژوهشی یا تحقیقاتی می‌رفتند احتمال موفقیت آنها در آینده بیشتر می‌شد.

آینده نخبگان در مه تردید

یکی از مشکلاتی که در این میان وجود دارد، آینده مبهم نخبگان است. بیشتر مدال‌آوران رشته شیمی به دلیل این که آینده‌ای شغلی در این حوزه نمی‌بینند به سراغ تحصیل در رشته‌های پزشکی می‌روند. شاید اگر زمینه شغلی مورد نظر برای این افراد در کشور فراهم شود، آنها به سراغ تحصیل در رشته مرتبط بروند و بتوانند تحولات اساسی و دستاوردهای بزرگ داشته باشند.

برگزیدگان المپیاد می‌توانند  چه رشته‌هایی در دانشگاه بخوانند؟

مدال‌آوران المپیاد شیمی می‌توانند در رشته‌های تجربی و ریاضی دانشگاه‌ها تحصیل کنند و به این دلیل حق انتخاب، بسیاری تمایل دارند که در این رشته المپیاد بدهند. برگزیدگان المپیادهای فیزیک، ریاضی، کامپیوتر و نجوم نیز می‌توانند تنها در رشته‌های ریاضی و فنی و مهندسی به تحصیل بپردازند.  مدال‌آوران المپیاد زیست‌شناسی در رشته‌های تجربی و المپیادهای ادبی نیز می‌توانند در دانشگاه در رشته‌های انسانی تحصیل کنند.

مقام‌آوری در المپیادهای جهانی تسهیلاتی در کشور ندارد و در حد رزومه برای دانش‌آموزان حساب می‌شود. از سوی دیگر هیچ حمایت مالی از مدال‌آوران المپیادهای داخلی و جهانی نمی‌شود.

متولی جایزه المپیاد در کشور باشگاه دانش‌پژوهان جوان است. این باشگاه در برخی از رشته‌ها کلاس‌های دو تا دو ماه و نیم برگزار می‌کند. مدرسان این کلاس‌ها استادان دانشگاهی هستند که متأسفانه به دلیل مشکلات مالی باشگاه چند ماه حقوق معوقه دارند.

نبود عدالت آموزشی در سیستم آموزشی

یکی از مشکلاتی که در کشور وجود دارد، نبود عدالت آموزشی به‌خصوص در بحث نخبگان است. یکی از پدیده‌‌هایی که سال به سال بیشتر و بیشتر می‌شود، افزایش درصد برگزیدگان المپیاد و حتی رتبه‌های برتر کنکور از برخی از مدارس خاص تهران است. این مدارس باعث کمرنگ شدن نقش دانش‌آموزان از شهرستان و شهرهای دیگر در فضای علمی می‌شود.

مدارس غیرانتفاعی برای جذب قوی‌ترین دانش‌آموزان در زمینه‌های مختلف آزمون‌های ورودی خاصی برگزار می‌کنند. با وجود شهریه‌های بالایی که از دانش‌آموزان دریافت می‌کنند نیز بهترین معلم‌ها، امکانات و ابزارهای آموزشی را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کنند. این در حالی است که دانش‌آموزان نخبه شهرستانی تسهیلات ویژه‌ای در اختیار ندارند و مجبورند با کمترین  امکانات به رقابت بپردازند. بنابراین جای تعجب نیست که هر سال تعداد دانش‌آموزان ثروتمند تهرانی در المپیادها و کنکور بیشتر و تعداد دانش‌آموزان شهرستانی کمتر می‌شود.

کانون دانش‌پژوهان نخبه چیست؟ 

کانون دانش‌پژوهان نخبه یک نهاد مردمی است که نخستین شعبه خود را در عبدل‌آباد تأسیس کرده و سه شعبه دیگر آن در نازی‌آباد، ری و میدان شهدا قرار دارد. تسهیلات این کانون  به صورت رایگان به دانش‌آموزان از مدارس نمونه دولتی  ارائه می‌شود. 

این کانون دانش‌‌آموزان را از مقطع نهم جذب می‌کند؛ البته در مواردی از پنجم دبستان نیز جذب داشته است. در حال حاضر تسهیلاتی که کانون دانش‌پژوهان نخبه ارائه می‌دهد تنها برای پسران است. کلاس‌های این کانون خارج از ساعت مدرسه برگزار می‌شود و استادان آن افرادی هستند که خودشان روزی از کلاس‌های این کانون استفاده می‌کردند. 

اشتباه آقای وزیر گریبان‌گیر نخبگان شد

باشگاه دانش‌پژوهان جوان که المپیاد را در کشور برگزار می‌کند و مسئولیت اهدای مدال و حکم را به برگزیدگان دارد، بودجه‌ای در اختیار ندارد. این باشگاه با سمپاد ادغام شده و از لحاظ مالی مشکلات زیادی دارد. 300 نفر از مدال‌آوران المپیاد 97 مدال خود را دریافت نکرده‌اند.

فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز ملی  پرورش استعدادهای درخشان در گفتگو با خبرنگار آنا گفت: در سال 89 سمپاد و باشگاه دانش‌پژوهان جوان با یکدیگر ادغام و تبدیل به یک مرکز شدند. این اتفاق براساس یک مصوبه شورای عالی اداری و با موافقت  وزیر وقت و رئیس جمهور وقت صورت گرفت. 

احیای سازمان آموزش و پرورش اساسی‌ترین کاری است که می‌توان برای حل مشکلات المیپادی‌ها انجام داد. اساس‌نامه‌ای نیز در سال 97 تصویب شد که یک سری اشکالات به آن وارد بود و در حال حاضر درگیر رفع این اشکالات هستند.

وی افزود: یک مرکز بودجه مستقل ندارند و تحت پوشش معاونت مالی و پشتیبانی قرار می‌گیرد. بنابراین بودجه و تصمیم‌گیری‌های آن با نظارت و همکاری ارگان‌های دیگر انجام می‌شود. این شرایط باعث می‌شود که باشگاه دانش‌پژوهان جوان عملکرد و اثرگذاری قبلی خود را نداشته باشد. 

مهاجرانی بیان کرد: در تلاش هستیم تا جشن پایان دوره دانش‌آموزان المپیاد جهانی 97 را منعقد کنیم. زمانی که مجموعه‌ای استقلال مالی و تصمیم‌گیری ندارد، باعث می‌شود که دیگران برای آن تصمیم بگیرند. احیای سازمان آموزش و پرورش اساسی‌ترین کاری است که می‌توان برای حل مشکلات المیپادی‌ها انجام داد. اساس‌نامه‌ای نیز در سال 97 تصویب شد که یک سری اشکالات به آن وارد بود و در حال حاضر درگیر رفع این اشکالات هستند.

وی افزود: اگر این اشکالات از میان برداشته شود، می‌توان اقدامات مناسبی برای مدال‌آوران المپیادی و باشگاه دانش‌پژوهان جوان انجام داد. سیاست کشور براساس اصول نخبگانی است بنابراین نمی‌توان بخش مهم دانش‌آموزی نخبگان را به دست فراموشی و سهل‌انگاری سپرد. عملکرد این مدارس مانند یک چراغ نیم‌سوز است که نیاز به تقویت و کمک برای ادامه فعالیت دارد.

رئیس مرکز ملی  پرورش استعدادهای درخشان مطرح کرد: به دنبال راهی هستیم تا یک جشن حداقلی بگیریم تا مدال‌ها و حکم‌های کشوری برگزیدگان المپیاد جهانی 97 را بدهیم.

بنابراین به نظر می‌رسد مسئولین امر باید اقدامات در خور شانی برای نخبگان فراهم کنند چراکه بنا بر تأکید رهبر معظم انقلاب؛ آینده این کشور به دست نخبگان رقم خواهد خورد.

انتهای پیام/4021/پ